Święta Katarzyna (województwo świętokrzyskie)
50°54′23″N 20°52′52″E/50,906389 20,881111
| wieś | |
 Kościół św. Katarzyny i klasztor bernardynek | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
26-010[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TKI |
| SIMC |
0230510[5] |
Położenie na mapie gminy Bodzentyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |
| 50°54′23″N 20°52′52″E/50,906389 20,881111[1]
| |
.jpg)
Święta Katarzyna – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Bodzentyn[6].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.
Miejscowość jest siedzibą parafii św. Katarzyny. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii krakowskiej, diecezji kieleckiej, dekanatu bodzentyńskiego.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0230527 | Grabowa | część wsi |
| 0991835 | Wzorki | część wsi |
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Święta Katarzyna znajduje się u podnóża Łysicy (612 m n.p.m.) – najwyższego szczytu Gór Świętokrzyskich. Przez wieś przepływa strumień, który jest jednym z cieków źródłowych Czarnej Nidy.
Przez wieś przechodzi 
Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego z Gołoszyc do Kuźniaków, 
niebieski szlak turystyczny im. E. Wołoszyna z Wąchocka do Cedzyny oraz 
czerwony szlak rowerowy z Cedzyny do Nowej Słupi.
W Świętej Katarzynie znajdują się domy wycieczkowe, schronisko młodzieżowe, restauracje oraz kawiarnia PTTK.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Podania mówią, że istniała tu kiedyś pogańska świątynia. Według tradycji w średniowieczu osiedlali się tu pustelnicy. W 1399 r. miał tu osiąść rycerz Wacławek, który ufundował kościółek św. Katarzyny.
W XIV w. ziemia ta należała do biskupów krakowskich. Około 1478 r. biskup Jan Rzeszowski osadził przy kościele bernardynów. Początkowo przy kościółku istniał także oddzielny dom emerytów. W 1490 r. Maciej z Pyzdr, opat świętokrzyski nadał dom wraz z kościołem bernardynom. W 1817 r. bernardyni ustąpili miejsca bernardynkom, których klasztor w Drzewicy spłonął w pożarze[8].
W 1910 r. powstało tu schronisko turystyczne PTK, pierwsze w Górach Świętokrzyskich. Jego założycielem był Aleksander Janowski.
W 1943 r. w miejscowości stacjonował oddział niemieckiej żandarmerii pod dowództwem Alberta Szustera. Odpowiada on za wiele mordów dokonanych w okolicznych miejscowościach. W samej Świętej Katarzynie rozstrzelano łącznie 50 mieszkańców. Zbiorowe mogiły pomordowanych znajdują się na skraju lasu.
W 1957 r. w Świętej Katarzynie wybudowano nowy Dom Wycieczkowy PTTK.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Zespół klasztorny bernardynek, założony w drugiej połowie XV w., początkowo jako klasztor bernardynów. Wielokrotnie przebudowywany i obecnie w zasadzie bezstylowy. Wyjątkiem jest otoczony krużgankami renesansowy wirydarz z 1633 r. W skład zespołu klasztornego wchodzi kościół pw. św. Katarzyny. W XIX w. wyposażenie świątyni uległo zniszczeniu na skutek pożaru. Z dawnego wyposażenia zachował się wyłącznie obraz Madonny z XVI w. Figurka św. Katarzyny jest prawdopodobnie kopią figury zaginionej w pożarze. Pierwotna figura według tradycji została tu sprowadzona z północnej Afryki.
- Zespół klasztorny został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.222/1-3 z 8.02.1932 i z 15.06.1967)[9].
- Drewniana kapliczka św. Franciszka przy drodze na Łysicę. Obok kapliczki znajduje się źródło, uznawane przez wiernych za cudowne. Według tradycji woda z tego źródełka leczy choroby oczu.
- Kaplica cmentarna nazywana kapliczką Żeromskiego. Wzniesiona na początku XIX w. Na tynku znajdują się wyryte w 1882 r. podpisy Stefana Żeromskiego oraz jego szkolnego kolegi Janka Stróżeckiego. Nieopodal kapliczki znajdują się dwie mogiły: z czasów powstania styczniowego oraz z 1943 r.
-
Zespół klasztorny -
Kapliczka św. Franciszka -
Kapliczka Zeromskiego
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138179
- ↑ Wieś Święta Katarzyna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-03-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1271 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-04-09].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Słownik geograficzny ↓, s. 690.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 22 [dostęp 2015-11-02].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Święta Katarzyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 690.. wyd. Władysław Walewski.[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XI/690 ''Święta Katarzyna''], [w:] [[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego|''Słownik geograficzny Królestwa Polskiego'']], t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 690.&rft.au=Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski&rft.pub=wyd. Władysław Walewski">
- Andrzej Jankowski, Włodzimierz Sadowski, Kielce i okolice. Przewodnik, Warszawa 1983, ISBN 83-217-2407-8.
- Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1990
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona
