Śluza Krostkowo

Śluza Krostkowo

osada
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	chodzieski
Gmina	Szamocin
Strefa numeracyjna	67
Kod pocztowy	64-820
Tablice rejestracyjne	PCH
SIMC	0529634
Położenie na mapie gminy Szamocin Śluza Krostkowo
Położenie na mapie Polski Śluza Krostkowo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Śluza Krostkowo
Położenie na mapie powiatu chodzieskiego Śluza Krostkowo
53°04′56″N 17°13′42″E

Śluza Krostkowo

Śluza Krostkowo – osada pałucka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie chodzieskim, w gminie Szamocin.

Nazwa miejscowości łączy się ze śluzą na Noteci. Śluza „Krostkowo” jest oznaczona nr 11 na szlaku wodnym Wisła - Odra i położona jest na 68,2 kilometrze od Wisły, na odcinku zwanym Noteć Leniwa.

Piętrzący stopień wodny „Krostkowo” jest unikatem w skali europejskiej i jedynym tego typu na Noteci, a także w Polsce. Tutejsza śluza jest budowlą typu ziemno-faszynowego, bez murowanej komory, o zboczach porośniętych trawą. Posiada jedynie dwuskrzydłowe wrota stalowe (kiedyś drewniane), zamykane i otwierane ręcznie. Wewnątrz śluzy znajdują się wbite w ziemię dalby do cumowania statków, łączone stalowymi dłużycami. Obok śluzy znajduje się jaz kozłowo-iglicowy, również obsługiwany ręcznie. Stopień piętrzenia wody jest nikły, wynosi zaledwie 40 do 50 cm. Przyczyną tak niezwykłej konstrukcji śluzy jest fakt, że leży ona na stosunkowo podmokłym terenie, zatem śluzie o komorze murowanej groziłoby osiadanie, a przy tym duża wilgotność gruntu sprawia, że nie występują straty powodowane przesiąkaniem. Niewielkie piętrzenie wody chroni zaś ziemne brzegi śluzy przed podmywaniem przez prądy wody podczas śluzowania.

Jaz kozłowo-iglicowy kieruje wodę na dolne stanowisko śluzy. Stalowe kozły podtrzymują drewniane iglice. Kładka nad jazem poprowadzona jest na kozłach i służy do zdejmowania iglic na ziemię, a sama jest na ten okres zatapiana. Takie rozwiązanie, obecnie niestosowane, pozwalało np. w czasie wysokiego stanu wody przepływać jednostkom w czasie, gdy śluza była remontowana.

Śluza Krostkowo w okresie zimowym

Poniżej śluzy Krostkowo znajduje się najdłuższy żeglowny odcinek Noteci skanalizowanej, bez śluz, bo następna Śluza Nowe, od której zaczyna się Noteć Bystra, leży 43 km w dół rzeki. Wszystkie urządzenia śluzy Krostkowo i jazu pochodzą z lat 1912–1914 i są wpisane do rejestru zabytków. Przy śluzie znajduje się dom śluzowego.

Podobne jazy kozłowo-iglicowe znajdowały się w Bydgoszczy na dolnej Brdzie: pierwszy funkcjonował przy ujściu Brdy poprzez pierwotne koryto do Wisły w Czersku Polskim do czasu powstania jazu walcowego, drugi natomiast zbudowano przy stopniu wodnym nieistniejącej już śluzy Kapuściska.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.