Ślimak tatrzański

Ślimak tatrzański
	Faustina cingulella
	(Rossmässler, 1837)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	ślimaki
Rząd	Stylommatophora
Nadrodzina	Helicoidea
Rodzina	Helicidae
Podrodzina	Ariantinae
Rodzaj	Faustina
Gatunek	ślimak tatrzański
Synonimy
	Helix cingulella Rossmässler, 1837; Helicigona cingulella (Rossmässler, 1837); Chilostoma cingulella (Rossmässler, 1837); Chilostoma (Faustina) cingulellum (Rossmässler, 1837);
	Helix cingulella Rossmässler, 1837; Helicigona cingulella (Rossmässler, 1837); Chilostoma cingulella (Rossmässler, 1837); Chilostoma (Faustina) cingulellum (Rossmässler, 1837);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ślimak tatrzański (Faustina cingulella) – gatunek ślimaka z rodziny ślimakowatych (Helicidae), endemit zachodniokarpacki, występujący w Tatrach Zachodnich i pojedynczych stanowiskach na Słowacji. Gatunek wysokogórski, objęty ochroną gatunkową.

Systematyka

Przedstawiciel licznej rodziny ślimakowatych, jego pozycja systematyczna nie jest pewna, a relacje w stosunku do podobnych i występujących w podobnych siedliskach gatunków (ślimaka Rossmaesslera i ślimaka nadobnego) bliżej nieustalone.

Etymologia nazwy

Nazwa odnosi się do ubarwienia muszli ślimaka (cingulella, łac. – paskowana^[4]). W literaturze polskiej i Polskiej czerwonej księdze zwierząt funkcjonuje pod nazwą Chilostoma cingulellum (choć w monografii Rossmässlera z 1837 roku epitet gatunkowy jest w rodzaju żeńskim^[5]^[6].

Cechy morfologiczne

Muszla silnie spłaszczona, z nieznacznie wzniesiona skrętką. Ostatni skręt jest przypłaszczony, posiada czasami tępą krawędź. Dołek osiowy bardzo szeroki i głęboki. Warga delikatna, słabo wywinięta. Barwa muszli biaława lub kremowa, zwykle z brązowym paskiem, któremu czasami towarzyszą słabo zaznaczone paski dodatkowe. Powierzchnia muszli gładka, lśniąca^[2]^[5]. Szerokość muszli: 15–19 mm; wysokość: 7–9 mm^[5].

Występowanie

Endemit zachodniokarpacki, występuje w polskich Tatrach Zachodnich, w masywach górskich na Słowacji, w Murańskim Krasie, powyżej 970 m n.p.m.^[7]

Biologia i ekologia

Zajmowane siedliska

Gatunek naskalny, występuje od regla górnego aż do piętra alpejskiego – znajdowano go nawet na wysokościach powyżej 2000 m n.p.m. Żyje na skałach wapiennych, dolomitach. Chowa się w szczelinach skalnych, pod nawisami skalnymi, na ocienionych zboczach^[7]^[6].

Znane jest około 50 subpopulacji tego gatunku. Nie oszacowano liczebności gatunku, jednak często we właściwych dla niego siedliskach spotyka się duże skupiska osobników tego gatunku^[6]^[3].

Biologia tego gatunku jest bardzo słabo poznana^[6].

Zagrożenia i ochrona

Zagrożenie dla tego gatunku stanowi mały zasięg geograficzny i wyspowe rozmieszczenie populacji. Izolacja populacji naraża je na negatywne skutki inbredu, dryfu genetycznego, i losowych fluktuacji liczebności, które mogą doprowadzić do ekstynkcji populacji^[8]. Zagrożeniem może być niszczenie siedlisk – np. w związku z wydobywaniem kopalin, trzęsieniami ziemi i lawinami skalnymi^[6]^[3].

Gatunek wpisany jest do Polskiej czerwonej księgi zwierząt, gdzie ma status gatunku krytycznie zagrożonego (CR)^[6]. Na terenie Polski objęty jest ścisłą ochroną gatunkową^[9]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) ma status gatunku najmniejszej troski (LC)^[3], według wskazań ochronnych ochrona gatunku powinna koncentrować się na zachowaniu siedlisk^[6].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c MolluscaBase eds., Faustina cingulella (Rossmässler, 1837), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-19] (ang.).
↑ ^a ^b E.A.E.A. Rossmässler E.A.E.A., Iconographie der Land- und Süßwasser-Mollusken, mit vorzüglicher Berücksichtigung der europäischen noch nicht abgebildeten Arten, t. Erster Band. – Heft. V und VI, Dresden, Leipzig 1837, Taf. XXVII, fig. 373, str. 40 (niem. • łac.).
↑ ^a ^b ^c ^d Faustina cingulella, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Kumaniecki K. 1975. Słownik łacińsko-polski. PWN Warszawa, s. 546.
↑ ^a ^b ^c Wiktor 2004 ↓, s. 270.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Andrzej Wiktor: Polska czerwona księga zwierząt: Faustina cingulellum. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 2008. [dostęp 2014-05-15].
↑ ^a ^b Wiktor 2004 ↓, s. 270–271.
↑ Krzanowska, Łomnicki i Rafiński 1982 ↓, s. 38, 106–108.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

Halina Krzanowska, Adam Łomnicki, Jan Rafiński: Wprowadzenie do genetyki populacji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 224. ISBN 83-01-02225-6.
Andrzej Wiktor: Ślimaki lądowe Polski. Olsztyn: Mantis, 2004, s. 302. ISBN 83-918125-1-0.

Linki zewnętrzne

Chilostoma cingulella w bazie AnimalBase Uniwersytet w Getyndze, dostęp: 27 maja 2014.

[mb-1] MolluscaBase eds., Faustina cingulella (Rossmässler, 1837), [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-04-19] (ang.).

[Rossmässler_1837-2] E.A.E.A. Rossmässler E.A.E.A., Iconographie der Land- und Süßwasser-Mollusken, mit vorzüglicher Berücksichtigung der europäischen noch nicht abgebildeten Arten, t. Erster Band. – Heft. V und VI, Dresden, Leipzig 1837, Taf. XXVII, fig. 373, str. 40 (niem. • łac.).

[iucn-3] Faustina cingulella, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Kumaniecki_1975-4] Kumaniecki K. 1975. Słownik łacińsko-polski. PWN Warszawa, s. 546.

[CITEREFWiktor2004270-5] Wiktor 2004 ↓, s. 270.

[pckz-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Andrzej Wiktor: Polska czerwona księga zwierząt: Faustina cingulellum. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 2008. [dostęp 2014-05-15].

[CITEREFWiktor2004270–271-7] Wiktor 2004 ↓, s. 270–271.

[CITEREFKrzanowskaŁomnickiRafiński198238,_106–108-8] Krzanowska, Łomnicki i Rafiński 1982 ↓, s. 38, 106–108.

[Rozp-9] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]