Przejdź do zawartości

Łaskun

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łaskun
Paradoxurus
F. Cuvier, 1821[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – P. philippinensis
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Infrarząd

Viverroidea

Rodzina

wiwerowate

Podrodzina

łaskuny

Rodzaj

łaskun

Typ nomenklatoryczny

Paradoxurus typus F. Cuvier, 1821 (= Viverra hermaphrodita Pallas, 1777)

Synonimy
Gatunki

5 gatunków – zobacz opis w tekście

Łaskun[7] (Paradoxurus) – rodzaj ssaków z podrodziny łaskunów (Paradoxurinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowej i południowo-wschodniej Azji (Chińska Republika Ludowa, Indie, Sri Lanka, Nepal, Bhutan, Mjanma, Laos, Wietnam, Kambodża, Tajlandia, Malezja, Singapur, Filipiny, Indonezja i Nowa Gwinea). Rozproszone obserwacje z Celebesu, Moluków i Wysp Aru pochodzą najprawdopodobniej od osobników introdukowanych[8][9][10].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 42–71 cm, długość ogona 33–66 cm; masa ciała 2–5 kg[9][11].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1821 roku francuski przyrodnik i paleontolog Frédéric Cuvier w publikacji, której współautorem był francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, poświęconej historii naturalnej ssaków[1]. Na gatunek typowy Cuvier wyznaczył (oznaczenie monotypowe) Paradoxurus typus F. Cuvier, 1821 (= Viverra hermaphrodita Pallas, 1777) (łaskun palmowy).

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Paradoxurus: gr. παραδοξος paradoxos ‘niezwykły, nadzwyczajny’; ουρα oura ‘ogon’[12].
  • Platyschista: gr. πλατυς platus ‘szeroki’; σχιστος skhistos ‘rozszczepiony, podzielony’, od σχιζω skhizō ‘podzielić’[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Platyschista pallasii Otto, 1835 (= Viverra hermaphrodita Pallas, 1777).
  • Bondar: rodzima, bengalska nazwa Bhondar dla łaskuna[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Viverra bondar[c] Desmarest, 1820.
  • Macrodus: gr. μακρος makros ‘długi’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[15]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Paradoxurus macrodus J.E. Gray, 1864 (= Viverra hermaphrodita Pallas, 1777).
  • Wagneria: Johann Andreas Wagner (1797–1861), niemiecki zoolog, archeolog i paleontolog[16][17][18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Paradoxurus annulatus J.A. Wagner, 1841 (= Viverra musanga Raffles, 1821).
  • Jentinkia: dr Fredericus Anne Jentink (1844–1913), holenderski zoolog pracujący w Muzeum Historii Naturalnej w Lejdzie w latach 1875–1913[19][20].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki[11][8][21]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[7] Podgatunki[9][8][11] Rozmieszczenie geograficzne[9][8][11] Podstawowe wymiary[9][11][d] Status
IUCN[22]
Paradoxurus hermaphroditus (Pallas, 1777) łaskun palmowy 2 podgatunki Pakistan, Indie, Nepal, Bhutan, Bangladesz, południowa Chińska Republika Ludowa (włącznie z wyspą Hajnan), Mjanma, północny Wietnam, północny Laos, północna Tajlandia; introdukowany w Japonii i Sri Lance DC: 42–71 cm
DO: 33–66 cm
MC: 2–5 kg
 LC 
Paradoxurus musanga (Raffles, 1821) 2 podgatunki południowy Wietnam, południowy Laos, Kambodża, południowa Tajlandia, Półwysep Malajski, Sumatra i Jawa, na wyspach dalej na wschód (do Wysp Aru) prawdopodobnie introdukowany Brak danych  NE 
Paradoxurus philippinensis Jourdan, 1837 2 podgatunki Wyspy Mentawai (Siberut, Północna Pagai i Południowa Pagai) i Borneo, Filipiny Brak danych  NE 
Paradoxurus jerdoni Blanford, 1885 łaskun czarnonogi 2 podgatunki Ghaty Zachodnie (Maharasztra na południe do Kareli) DC: 51–61 cm
DO: 44–50 cm
MC: 2–4,3 kg
 LC 
Paradoxurus zeylonensis (von Schreber, 1778) łaskun cejloński gatunek monotypowy Sri Lanka DC: 50–58 cm
DO: 44–52 cm
MC: około 3,6 kg
 LC 

Kategorie IUCN:  LC gatunek najmniejszej troski;  NE gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

  1. Młodszy homonim Wagneria Robineau-Desvoidy, 1830 (Diptera).
  2. Nowa nazwa dla Wagneria Jentink, 1886.
  3. Podgatunek P. hermaphroditus.
  4. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b F. Cuvier: Martre des Palmiers. W: É. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier: Histoire naturelle des mammifères: avec des figures originales, coloriées, dessinées d'aprèsdes animaux vivans. T. 2. Paris: Chez A. Belin, 1821, s. 5. (fr.).
  2. A. W. Otto. Über die Viverra hermaphrodita Pallas’s; oder die Platyschista Pallasii, mihi. „Nova acta physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”. 17, s. 1102, 1835. (niem.). 
  3. Gray 1864 ↓, s. 531.
  4. Gray 1864 ↓, s. 536.
  5. F.A. Jentink. On Paradoxurus annulatus, Wagner. „Notes from the Leyden Museum”. 8, s. 129, 1886. (ang.). 
  6. É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Cz. 3: Quinquennale supplementum anno 1904. Berolini: Friedländer, 1904, s. 184. (łac.).
  7. a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 140. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 412. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  9. a b c d e A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 229–230. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  10. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Paradoxurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-13].
  11. a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 655. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  12. Palmer 1904 ↓, s. 513.
  13. Palmer 1904 ↓, s. 546.
  14. Palmer 1904 ↓, s. 138.
  15. Palmer 1904 ↓, s. 392.
  16. Palmer 1904 ↓, s. 709.
  17. Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 435.
  18. The Key to Scientific Names, wagneri [dostęp 2023-12-15].
  19. Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 211–212.
  20. The Key to Scientific Names, jentinki [dostęp 2023-12-15].
  21. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).
  22. Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-02]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]