Przejdź do zawartości

Koralowina

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Koralowina C. rubrum w postaci drobnych gałązek
Sznury korali z koralowiny C. rubrum

Koralowina – szkielety morskich organizmów zwierzęcych koralowców używane jako surowiec w jubilerstwie do wyrobu biżuterii i innych przedmiotów artystycznych ze względu na piękno, rzadkość i względną trwałość.

Koralowina może być cięta, polerowana i poddawana innym zabiegom w celu otrzymania odpowiednio obrobionego kawałka surowca – koralu. W jubilerstwie pod kątem właściwości koralowiny korale (morskie organizmy i ich szkielety) dzieli się na szlachetne i nieszlachetne. Twarda koralowina korali szlachetnych, zbudowana głównie z węglanu wapnia, charakteryzuje się z natury ładnym i trwałym kolorem oraz nadaje się do bezpośredniego szlifowania i polerowania, po którym uzyskuje porcelanowy połysk. Miękka lub porowata koralowina korali nieszlachetnych wymaga poddania zabiegom jubilerskim i barwieniu, aby uzyskać trwały i atrakcyjny komercyjnie wygląd.

Najbardziej znanym koralem szlachetnym jest czerwony śródziemnomorski Corallium rubrum[a]. Korale szlachetne mogą mieć również inne kolory, np. biały, różowy lub łososiowy.

Przykładami korali nieszlachetnych, których koralowina jest stosowana do wyrobu biżuterii są np. koral gąbczasty, bambusowy czy czarny.

Gatunki koralowców zaliczane w jubilerstwie do korali szlachetnych i nieszlachetnych stanowią razem osobną grupę polifiletyczną. Określenie koral nie jest w tym kontekście terminem naukowym, ale raczej amatorskim i trudnym do zdefiniowania[1].

W sprzedaży znajdują się też wyroby jubilerskie z materiałów imitujących wygląd koralowiny, które nie posiadają charakterystycznych dla niej cech chemicznych, fizycznych ani strukturalnych[2], np. wyroby z plastiku czy drewna.

Korale szlachetne

[edytuj | edytuj kod]
Żywy koral szlachetny C. elatius na dnie w Archipelagu Nansei

W jubilerstwie do korali szlachetnych zaliczane są szkielety morskich zwierząt koralowców pochodzących wyłącznie z rodziny Coralliidae. Rodzina Coralliidae obejmuje trzy rodzaje (Corallium, Pleurocorallium i Hemicorallium) i zawiera ponad 40 gatunków korali[1]. Korale szlachetne z rodziny Coralliidae występują w oceanach strefy tropikalnej, subtropikalnej i umiarkowanej, lecz w celach handlowych są poławiane jedynie w Morzu Śródziemnym i w północnej części Pacyfiku[3]. Ich kolonie są rozgałęzione i wachlarzowate lub krzaczaste, przypominając z wyglądu małe drzewka. Mogą osiągać średnicę do 50 cm. Kształt kolonii często odgrywa rolę w identyfikacji korali szlachetnych[1].

Siedlisko życia

[edytuj | edytuj kod]
Polipy C. rubrum

Wszystkie polipy korali szlachetnych żyją w stosunkowo głębokich wodach i nie budują raf. Ich kolonie mają na ogół postać drzewiastą. Są organizmami długo żyjącymi, wiele gatunków prawdopodobnie może żyć dłużej niż 100 lat. Mają wolne tempo wzrostu oraz późny i niski współczynnik reprodukcji. Nie żyją w symbiozie z zooksantelami. Prowadzą osiadły tryb życia na dnie morza. Budują twardy szkielet z węglanu wapniowego. Odżywiają się przez filtrowanie z wody cząsteczek sestonu. Zwykle są rozdzielnopłciowe (wtedy tworzą osobne kolonie męskie i żeńskie, tzn. wszystkie polipy w jednej kolonii wytwarzają spermę, podczas gdy wszystkie polipy w drugiej kolonii produkują wyłącznie komórki jajowe[4])[5]. Po zapłodnieniu powstaje larwa, która następnie przekształca się w polip. Polipy mogą żyć pojedynczo lub tworzyć kolonie[5]. U dołu kolonii polipy giną, ale w górnej części i po bokach powstają coraz to nowe polipy, które budując swoje szkielety zwiększają masę koralowiny[6].

Wszystkie korale szlachetne występujące w wodach Zachodniego Pacyfiku wymagają do wzrostu skalistego podłoża, wolnego od osadów i najlepiej rozwijają się na obszarach, gdzie prądy morskie są umiarkowane do silnych. Temperatura wody, w zależności od głębokości, waha się tu od 14 °C do 3 °C[7].

Odkrycie nowych siedlisk szlachetnych korali prowadziło zawsze do intensywnej eksploatacji (tzw. „koralowa gorączka”) aż do wyczerpania surowca[7].

Korale szlachetne potrzebują dziesiątek lat, aby urosnąć i w przeciwieństwie do pereł, ich hodowla ze względów fizycznych i finansowych jest praktycznie niemożliwa. Wysokiej jakości korale szlachetne są obecnie rzadkością[8].

Po wydobyciu z morza polipy szybko umierają i można je wraz z miękkimi zewnętrznymi tkankami łatwo oddzielić od szkieletów. Wysuszone szkielety, koralowina, są surowcem jubilerskim[6].

Koralowina

[edytuj | edytuj kod]
Drobne prążki na powierzchni nieoszlifowanej koralowiny C. rubrum widoczne po powiększeniu

Korale z rodziny Coralliidae mają bardzo twardy szkielet, wystarczająco twardy do bezpośredniego szlifowania i polerowania, lecz mogący łatwo ulec złamaniu[2][9]. Po wypolerowaniu uzyskują porcelanowy połysk[2]. Gęstość względna korali szlachetnych wynosi około 2,8, zaś twardość w skali twardości Mohsa wynosi 3[2].

Szkielet korali szlachetnych zbudowany jest głównie z węglanu wapnia (w 82 do 87%) i węglanu magnezu (7%)[9] w połączeniu z niewielką ilością materii organicznej, przyjmującego formę kalcytu magnezowego[10]. Szkielet korali szlachetnych może także zawierać małe ilości siarczanu wapnia, tlenku żelaza i różnych fosforanów[2]. Zawartość trzech głównych wapniowców – wapnia, magnezu i strontu zależy od warunków kalcyfikacji. Wolniejszy wzrost zwiększa udział strontu, a wyższa temperatura – magnezu. Zawartość magnezu i strontu nieznacznie różni się między różnymi częściami szkieletu. Tego pierwszego pierwiastka jest ok. 2,1–3,0%, a drugiego 0,17–0,29%[11].

Szkielet powstaje w wyniku ekstrakcji z wody węglanu wapnia i odkładania dookoła ciała. Twardy szkielet pełni funkcję ochronną. W razie zagrożenia polip o miękkim delikatnym ciele chowa się do środka i unika konfrontacji z drapieżnikiem. W miarę upływu czasu powstaje coraz większy szkielet. Także nowo powstałe polipy budują swoje szkielety[12]. Szkielet pojedynczego korala nazywa się koralitem, a całej kolonii koralowiną[13].

Koralowina korali szlachetnych jest surowcem do obróbki jubilerskiej[5], po uprzednim oczyszczeniu z otaczającej ją tkanki zewnętrznej[1]. Wykonuje się z niej m.in. oczka do pierścionków, zawieszki, amulety, naszyjniki, kolczyki i rzeźbione artystyczne przedmioty np. figurki[5]. Korale szlachetne są zimne w dotyku[1].

Cechą charakterystyczną koralowiny korali szlachetnych z rodziny Coralliidae jest obecność bardzo drobnych równoległych prążków na powierzchni, rozciągających się podłużnie wzdłuż gałązek i znajdujących się w odległości 0,25 do 0,5 milimetra od siebie[1].

Po oszlifowaniu ślady prążków są widoczne jako nikłe podłużne linie na powierzchni korala. Linie te z łatwością można zaobserwować na czerwonych koralach, natomiast bardzo trudno jest je dostrzec na koralach białych czy bladoróżowych, co utrudnia albo wręcz uniemożliwia identyfikację do poziomu rodziny Coralliidae[1].

Szkielety korali szlachetnych mogą zostać uszkodzone przez gąbki z rodziny Clionidae, które borują w nich połączone ze sobą otwory, w wyniku czego szkielet korala zostaje podziurawiony, uzyskując strukturę gąbczastą[1].

Kolor koralowiny

[edytuj | edytuj kod]

Koralowina korali szlachetnych charakteryzuje się trwałym i intensywnym kolorem[2], jednolitym lub smugowatym[1]. Korale szlachetne mogą być całkiem białe, ale zazwyczaj są w różnych odcieniach koloru różowego, łososiowe, pomarańczowe lub krwistoczerwone[1].

Kolor korali jest uwarunkowany obecnością karotenoidowego barwnika o nazwie kantaksantyna. Indywidualne kolonie często nie mają jednolitego zabarwienia na całym szkielecie. Występowanie smug o różnych odcieniach może obniżyć wartość rynkową[9].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
Pierścionek z koralem

W jubilerstwie koralowina, pomimo że jest pochodzenia organicznego-odzwierzęcego, jest zaliczana do kamieni szlachetnych[2]. Innymi kamieniami ozdobnymi pochodzenia organicznego, obok koralowiny, są także bursztyn, perły, kość słoniowa, muszle i gagat, które nie są typowymi kamieniami szlachetnymi, lecz stanowią osobną kategorię w ich obrębie[14].

Wartość koralowiny generalnie zależy od: wielkości, koloru, połysku, twardości i kondycji, czyli stanu, w którym koral znajdował się, gdy został wyłowiony oraz stopnia naturalnej erozji. Najwyższą wartość rynkową mają korale, które zostały zebrane, gdy były żywe i połączone z kolonią[9][15]. Korale odłamane lub obumarłe w zależności od stopnia deterioracji mają mniejszą wartość lub mogą być całkowicie bezwartościowe[1].

Najbardziej cenione są duże korale o jednolitej ciemnoczerwonej lub różowawej barwie (skóra anioła)[16]. Ze szkieletów korali najczęściej wyrabia się korale i kaboszony, a także rzeźby i kamee[16].

Gatunki komercyjne

[edytuj | edytuj kod]

Korale szlachetne, których koralowina ma światowe znaczenie handlowe, obejmują sześć[1][15] do ośmiu[17] gatunków z rodziny Coralliidae:

  • koral szlachetny Corallium rubrum – koralowina ma jednolity czerwony kolor; korale wyłowione w pobliżu Sciacca mają łososiowe lub jasne pomarańczowo-różowe zabarwienie
  • Corallium japonicum (≡Paracorallium japonicum) – ciemno do bardzo ciemnoczerwony, krwistoczerwony, o białym wewnętrznym rdzeniu
  • Pleurocorallium secundum (≡Corallium secundum) – koral biały, jasnoróżowy lub nakrapiany różowy
  • Pleurocorallium elatius (≡Corallium elatius) – koral lekko czerwony, łososiowy, pomarańczowy lub w różnych odcieniach koloru różowego, o białym wewnętrznym rdzeniu
  • Pleurocorallium konojoi (≡Corallium konojoi) – biały albo biały z czerwonymi lub różowymi plamkami
  • Hemicorallium laauense (Midway deep-sea coral)[15][17] – jasnoróżowy koral z mocnymi czerwonymi znakowaniami, nigdy jednolity
  • Hemicorallium regale – w kolorze granatu z odcieniami różowymi[17]
  • Hemicorallium sulcatum – jednolicie różowy do fioletowego[17]

Przechowywanie i pielęgnacja

[edytuj | edytuj kod]
Sznur prawdziwych korali

Korale szlachetne są delikatne i stosunkowo miękkie. Należy obchodzić się z nimi ostrożnie. Kiedy nie są używane, to należy je przechowywać osobno, aby uniknąć zadrapań, w miejscu nie za suchym ani nie za wilgotnym[2]. Można je czyścić miękką suchą lub co najwyżej lekko wilgotną ściereczką bawełnianą bez mydła[18]. Nie wolno stosować do ich czyszczenia łaźni ultradźwiękowej. Należy unikać kontaktu korali z kolorowymi płynami, kwasami, rozpuszczalnikami (np. zmywacz do paznokci) i innymi chemikaliami oraz materiałami ściernymi[2].

Korale o powierzchni zewnętrznej poddanej modyfikacjom nie nadają się do ponownego cięcia czy ponownego polerowania[2].

Korale są wrażliwe na mocne światło, w związku z tym nie należy nosić ich czy pozostawić przez dłuższy czas w warunkach silnego nasłonecznienia czy mocnego oświetlenia elektrycznego (np. wystawa sklepowa, ekspozycja). Korale należy trzymać z dala od źródeł ciepła czy suszarek i unikać ekstremalnych zmian temperatury[2].

Perfum czy lakieru do włosów należy użyć przed założeniem biżuterii z korali[18]. Korale są także wrażliwe na niektóre kremy i mydła, oraz ludzki pot, dlatego trzeba je co pewien czas delikatnie oczyścić[18]. Ponadto zaleca się wymianę nici co 1 do 2 lat[18].

W celu ochrony powierzchni korali szlachetnych jubilerzy stosują bezbarwny wosk pochodzenia roślinnego, zwierzęcego lub mineralnego (parafina)[2].

Podrabianie

[edytuj | edytuj kod]
Podrabiany koral

Szlachetne korale mogą być sprzedawane w postaci całych wysuszonych kolonii, nieobrobionych gałązek i ich fragmentów lub już oszlifowanych koralików i gotowej biżuterii[1]. W przypadku już oszlifowanych korali identyfikacja gatunku nie jest łatwa[5] i może być ograniczona do poziomu rodziny Coralliidae. Nieobrobione i całe wysuszone okazy korali szlachetnych mogą zostać zidentyfikowane do poziomu gatunku przy użyciu mikroskopu elektronowego[9].

Po obróbce jubilerskiej koral szlachetny charakteryzuje się wysokim połyskiem, jest twardy i zimny w dotyku, czym różni się od korali zrobionych z plastiku o podobnym wyglądzie. Szklane podróbki tych korali nie mają widocznych podłużnych linii, zaś  korale bambusowe są farbowane i łatwo usunąć z ich powierzchni farbę zmywaczem do paznokci za pomocą wacika[1].

W handlu oferowane są także puder, pigułki, granulki, maść i płyn z korali[19].

Jako koral może być sprzedawany koral bambusowy ufarbowany odpowiednio na kolor czerwony lub czarny. Różne gatunki korali gąbczastych są impregnowane polimerami akrylowymi i również oferowane w sprzedaży jako koral. Innym tanim koralem sprzedawanym jako koral szlachetny jest różowy koral Scleractinia. Także bakelitowe i celuloidowe bransoletki mogą być przehandlowywane jako wyroby ze szlachetnych korali[5].

Drobne gałązki i fragmenty korali szlachetnych, o średnicy mniejszej niż 7 milimetrów, bywają mielone na proszek i łączone z żywicą epoksydową, a z utwardzonej masy są następnie wytwarzane korale rekonstytuowane[5].

Korale nieszlachetne

[edytuj | edytuj kod]

W jubilerstwie terminem korali nieszlachetnych określa się korale o miękkiej lub porowatej koralowinie i z reguły o mało atrakcyjnym naturalnym kolorze. Do korali nieszlachetnych należą gatunki z rodzin Isidae, Primonidae, Zoanthidae, Helioporidae, Melithaeidae, Sylasteridae i rzędu Antipatharia[2]. Ich porowaty szkielet musi zostać uprzednio impregnowany i wzmocniony wypełniaczem lub żywicą[1], a naturalny kolor często musi zostać wzmocniony lub zmieniony sztucznym barwnikiem, aby następnie można było wykorzystać je do produkcji biżuterii[1]. Przykładami korali nieszlachetnych są: koral gąbczasty, koral niebieski czy koral bambusowy[2].

Koral bambusowy

[edytuj | edytuj kod]
Fragment szkieletu martwego korala bambusowego
Paciorki z korala bambusowego ufarbowanego na czerwono z widocznymi ciemnymi fragmentami gorgoniny

Koral nieszlachetny, występujący prawie na całym świecie, głównie w pobliżu Tasmanii, Nowej Zelandii i Stanów Zjednoczonych w Pacyfiku. Koral bambusowy obejmuje gatunki z rodzaju Isis, Lepidsis i Acanella, przynależące do rodziny Isididae[2].

Kolonie mogą mieć różne formy i mogą osiągać potężne rozmiary do powyżej 10 metrów[1].

Szkielety kolonii tych korali mają żółtawe lub lekko brązowawe międzywęźla zbudowane z węglanu wapnia, które są przeplatane ciemnymi brązowymi lub czarnymi węzłami z białkowej gorgoniny[2]. Z wyglądu zewnętrznego przypominają laski bambusa, stąd nazwa[1].

Szkielety korala bambusowego są najpierw bielone, a następnie farbowane najczęściej na czerwono lub różowo, aby imitować korale szlachetne[2]. Koral bambusowy może być barwiony na najróżniejsze kolory. Biżuteryjne wyroby z korala bambusowego są bardzo powszechne w sprzedaży[1].

Ozdoby zrobione z dużych fragmentów korala bambusowego posiadają widoczne czarne węzły lub ich fragmenty nawet po ufarbowaniu, gdyż gorgonina nie absorbuje farby, jedynie drobne koraliki są ich pozbawione. Powierzchnia ufarbowanych korali bambusowych wykazuje nierównomierne zabarwienie (białawe, jaśniejsze w kolorze lub ciemniejsze miejsca, które pochłonęły więcej barwnika)[1].

W dotyku wyroby z koralowiny korala bambusowego są zimne[1].

Podobny w wyglądzie do korala bambusowego koral Isis hippuris, szeroko rozpowszechniony w płytkich wodach w okolicy Australii, Indii, Indonezji, Japonii, Papui-Nowej Gwinei, Palau, Filipin i Tajwanu, tworzący gęsto lub rzadko rozgałęzione kolonie, jest również po ufarbowaniu wykorzystywany w jubilerstwie do wyrobu figurek, korali i naszyjników. Cechą charakterystyczną Isis hippuris są węzły cieńsze od międzywęźli, co sprawia, że międzywęźla mogą ulegać wybrzuszeniu, przyjmując kształt kulisty lub beczkowaty[1].

Koral czarny

[edytuj | edytuj kod]
Czarny koral
Czarny koral na przekroju poprzecznym

Pod nazwą korala czarnego sprzedawane są wyroby jubilerskie wykonane ze szkieletów korali przynależących do rzędu Antipatharia. Korale te występują w wodach strefy tropikalnej i subtropikalnej najczęściej na głębokości poniżej 20 metrów, lecz najobficiej są obecne na głębokości 30 do 80 metrów w wodach tropikalnych. W jubilerstwie powszechnie wykorzystywane są gatunki przynależące do trzech rodzajów: Antipathes (tworzą rozgałęzione kolonie), Stichopathes i Cirrhipathes (tworzą kolonie nierozgałęzione, podobne do prostego lub zwiniętego bicza)[1].

Dokładniejsza, do poziomu rodziny czy rodzaju, nieinwazyjna identyfikacja czarnego korala przetworzonego do gotowych wyrobów np. oczka w pierścionku najczęściej nie jest możliwa[1].

Szkielety Anthipatharia są zbudowane z białka, chityny i antypatyny (ang. antipathin), ułożonych w postaci kilku koncentrycznych warstw wokół środkowej okrągłej wnęki, przypominając nieco pierścienie drewna[1]. Szkielety są solidne, elastyczne, termoplastyczne i wystarczająco twarde, aby mogły być polerowane. Ich cechą charakterystyczną jest obecność bardzo małych kolców (< 0,5 mm) najczęściej jedynie na powierzchni tylko najdrobniejszych gałązek. Kolce te znikają podczas szlifowania i polerowania, pozostawiając jedynie drobne kropki lub wgłębienia widoczne podczas oglądania w mocnym ukośnym oświetleniu[1].

Tkanka okrywająca szkielety żywych czarnych korali może być zabarwiona albo nie, i może być półprzezroczysta lub nieprzeźroczysta. W przypadku wysuszonych okazów pozostawiona na szkielecie tkanka zewnętrzna traci kolor i z reguły staje się biała i nieprzezroczysta[1].

Szkielety Antipatharia nie są zauważalnie zimne w dotyku. Powszechnie do produkcji ozdób są wykorzystywane szkielety o naturalnym kolorze od ciemnobrązowego do czarnego[1].

Pod wpływem stężonego roztworu nadtlenku wodoru (30% – 50%) w wyniku reakcji utleniania powierzchnia szkieletu czarnego korala zmienia barwę na złotą – jasno świecącą. Ta reakcja jest charakterystyczna wyłącznie dla szkieletów korali z rzędu Anthpatharia i może być stosowana do ich identyfikacji, jak i w celu odróżnienia od podróbek. Zmiana koloru z czarnego na złoty jest nieodwracalna, więc reakcji nie należy przeprowadzać na przedmiotach wartościowych[1].

Zmianie koloru z czarnego na złoty poddawane są głównie czarne korale z rodzaju Cirrhipathes o nierozgałęzionych koloniach podobnych do prostego lub zwiniętego bicza, uważane za mniej wartościowe. O biżuterii z nich wykonanej mówi się, że została zrobiona ze „złotego” koralu[1].

Koral niebieski

[edytuj | edytuj kod]
Heliopora coerulea – żywa kolonia
Heliopora coerulea – wysuszona próbka z Seszeli

Koral niebieski, czyli koral Heliopora coerulea, występuje w rejonie Indo-Pacyfiku, na niewielkich głębokościach, zwykle mniejszych niż 2 metry. Do tej pory największe kolonie odnaleziono w pobliżu Japonii. Kolonie mogą osiągać nawet ponad metr średnicy. Żywe kolonie mają kolor brązowy. Po oczyszczeniu z zewnętrznej tkanki szkielet ma na zewnątrz kolor szaroniebieski, a w środku niebieski. Powierzchnia szkieletu jest gładka i porowata. Małe pory o średnicy około 0,1 mm są liczniejsze, a duże pory o średnicy około 1 mm, będące otworami dla polipów, są mniej liczne. Szkielet korala niebieskiego jest zbudowany z aragonitu[1].

W jubilerstwie szkielet korala niebieskiego jest najczęściej impregnowany stabilizującą żywicą, która zakrywa pory i nadaje mu gładkość, jednak miejsca porów pozostają w dalszym ciągu widoczne. Pory mogą też ulec zatkaniu pyłem podczas szlifowania i polerowania. W celach komercyjnych naturalny kolor korala może zostać wzmocniony barwnikiem. W handlu można spotkać wyroby z niebieskiego korala zarówno matowe, jak i błyszczące[1].

Koral gąbczasty

[edytuj | edytuj kod]
Melithaea ochracea może osiągać 1,5 metra wysokości i 1 metr szerokości[1]
Kolczyki z korala gąbczastego

W jubilerstwie wyroby pod nazwą korala gąbczastego są zrobione ze szkieletów różnych gatunków korali z rodziny Melithaeidae. Kolonie tych korali występują wyłącznie w rejonach płytkich wód Indo-Pacyfiku[1]. Ich szkielety są zbudowane z wapniowych międzywęźli i krótkich węzłów z gorgoniny. Zarówno węzły, jak i międzywęźla są perforowane kanałami. Węzły są solidne, ale elastyczne. Węzły mają zazwyczaj kolor jasnożółty lub brązowy, podczas gdy międzywęźla mają zazwyczaj kolor pomarańczowo-czerwony.

Do produkcji biżuterii wykorzystywane są już oczyszczone z zewnętrznej tkanki i wysuszone grube szkielety pobrane z trzonów dużych kolonii. Cechą charakterystyczną szkieletów jest otwarta nieregularna porowata struktura i matowa, bardziej szorstka niż gładka, powierzchnia. Szkielety sprawiają wrażenie kruchych i gąbczastych, stąd wzięła się potoczna nazwa tego korala. Gotowe produkty z korala gąbczastego mają charakterystyczny wzór z żyłopodobnych pasm na powierzchni węzłów. Koraliki i inne wyroby z korala gąbczastego są często impregnowane żywicami, aby utwardzić i wzmocnić szkielet, oraz aby nadać powierzchni gładkości i połysku[1]. Naturalny kolor koralików z korala gąbczastego jest często sztucznie intensyfikowany czerwonym barwnikiem[1].

Wyroby jubilerskie z korala gąbczastego ufarbowanego odwrotnie, czyli o ciemnych pasmach na jaśniejszym tle materiału z międzywęźli, określa się mianem wyrobów z „korala tygrysiego”. Naturalna powierzchnia koralików z korala gąbczastego ma pomarańczowo-czerwony kolor ze wzorem z jaśniejszych żółtawych żył[1].

Drobne fragmenty szkieletu korala gąbczastego bywają mieszane z żywicą, po czym odlewane są np. koraliki[1].

Koral złoty

[edytuj | edytuj kod]
Primnoa resedaeformis
Pierścionek z różowym i dwoma „złotymi” koralami hawajskimi; wyrób z Honolulu

W sprzedaży „złoty” koral w wyrobach biżuteryjnych może zostać wykonany z koralowiny następujących korali:

  • alaskańskiego złotego korala, czyli gatunków przynależących do rodzaju Primnoa, np. Primnoa resedaeformis, które obecnie odgrywają niewielką rolę w handlu; po oszlifowaniu i wypolerowaniu powierzchnia korala ma kolor od złoto-brązowego do brązowego i przypomina układem podłużnych linii na przekroju poprzecznym skrzemieniałe drewno lub agat[1];
  • czarnego korala z rodzaju Cirrhipathes po uprzednim poddaniu reakcji utleniania stężonym nadtlenkiem wodoru, np. zanurzenie w 50% perhydrolu przez 80 minut, w wyniku której dochodzi do nieodwracalnej zmiany koloru, głównie powierzchni, z czarnego na złoty jasno świetlisty[1];
  • hawajskiego złotego korala, czyli koralu z rodzaju Gerardia, występującego w wodach wokół Hawajów na głębokości 300 do 600 metrów i rosnącego na twardym podłożu; po wypolerowaniu szkielet Gerardia ma lśniący złoty kolor, ceniony w jubilerstwie, przed wypolerowaniem szkielet ma złoty kolor z czarnymi przebarwieniami, przypominając wyglądem „antyczny” mosiądz; obecnie niepoławiany (wg danych z 2009 roku).

Stylasteridae

[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie korale z rodziny Stylasteridae są chronione prawnie. Handel nowymi egzemplarzami wymaga zezwolenia. Potocznie są nazywane „koralami koronkowymi” (ang. lace corals)[20]. Tworzą delikatne i z reguły małe kolonie z wyglądu jednopłaszczyznowe lub lekko drzewiaste. Najczęściej można je spotkać na głębokościach od 200 do 400 metrów w pobliżu wysp oceanicznych i atoli[21].

Ich szkielety są zbudowane z aragonitu. Kolor od lekko różowego aż do czerwonego nadają szkieletom barwinki karotenoidowe[20]. Na ich powierzchni znajdują się pory ułożone w okrągłe wzory[21]. W jubilerstwie korale Stylaster są impregnowane i ewentualnie także barwione, aby lepiej imitować korale szlachetne. Głównie wyrabia się z nich koraliki i kaboszony[21].

W przyrodzie występują korale Stylaster o naturalnym zabarwieniu purpurowym (S. californicus) i fioletowym (S. subviolaceus)[20]. Od początku lat 70. XX wieku z poławianego w płytkich wodach (0 do 110 metrów) w okolicach od San Francisco do Baja Kalifornia Stylaster californicus wykonywano biżuterię lub sprzedawano jako kuriozum[21].

S. roseus
S. sanguineus
S. californicus
Stylasteridae

Współczesne i kopalne skleraktinia

[edytuj | edytuj kod]
Ozdoba ze skamieniałego korala
Skamieniały koral w sztuce

Współczesne korale madreporowe (skleraktinia) są nierzadko wykorzystywane w jubilerstwie. Obejmują około 1500 gatunków i występują na całym świecie w wodach strefy tropikalnej, umiarkowanej i polarnej. Około połowa z tych korali żyje głównie w formie kolonii i buduje rafy koralowe w płytkich wodach tropikalnych. Pozostała część obejmuje przede wszystkim pojedyncze korale egzystujące we wszystkich regionach oceanów[1].

Szkielety współczesnych korali madreporowych są zbudowane z węglanu wapnia wyłącznie w postaci aragonitu (wyjątkiem jest szkielet Paraconotrochus antarcticus składający się z warstwy kalcytowej i aragonitowej[22]) i są różnorodne pod względem wyglądu i wielkości, mogą być porowate lub nieperforowane. Wysuszona koralowina ma zwykle jednolity kolor biały lub białawy, jest twarda i matowa, a na jej powierzchni, szczególnie w powiększeniu, widać wzór utworzony przez pojedyncze korality, przypominający „kratery”[1].

Koraliki z koralowiny korali madreporowych są najczęściej farbowane na jaskrawe kolory. Obrobione koraliki, szczególnie zrobione z koralowiny nieperforowanej, mogą być dość błyszczące. W sprzedaży znajdują się też żywe kolonie korali madreporowych dla akwarystów oraz wysuszone kolonie oferowane jako kuriozum[1].

Ozdoby są również wykonywane z wydobytych skamieniałych (kopalnych) korali madreporowych, czyli martwych korali madreporowych, które były na stałe ukryte pod ziemią i mogły dodatkowo ulec skamienieniu lub modyfikacji mineralogicznej. Ich brązowawa plamista powierzchnia jest gładka i może być na niej widoczny wzór utworzony z koralitów jako wzór na kamieniu, a nie „kratery”, szczególnie dobrze widoczny na spłaszczonych rombowatych breloczkach. W handlu koraliki z korala skamieniałego mają najczęściej kolory od podpalanego do brązowego, ale mogą być też żółtawe lub różowe[1].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W przeszłości mianem korala szlachetnego określano jedynie czerwony koral śródziemnomorski o wapniowym szkielecie. Współcześnie termin koral szlachetny zyskał szersze znaczenie i obejmuje także inne gatunki korali z rodziny Coralliidae.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar Ernest W.T. Cooper, Susan J. Torntore, Angela S.M. Leung, Tanya Shadbolt i inni. Guide to the identification of precious and semi-precious corals in commercial trade. „World Wildlife Fund and TRAFFIC”, s. 108, 112, 129, 143, 144, 2011. ISBN 978-0-9693730-3-2. (ang.). 
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q CIBJO Coral Commission. The Coral Book. „The World Jewellery Confederation”. 1, IV 2020. Milano Italy. 
  3. ↑ Seeing Red: Precious Coral Trade in East Asia, [w:] Hiromi Shiraishi, Traffic Report September 2018, Japan: WWF, 2018, s. 1, ISBN 978-1-85850-438-4.
  4. ↑ How Corals Reproduce. Coral Reef Alliance. [dostęp 2020-08-17]. Cytat: Other corals are gonochoric, meaning that they produce single-sex colonies. In these species, all of the polyps in one colony produce only sperm, and all of the polyps in another colony produce only eggs; Coral larvae are formed in two different ways. The larvae are either (1) fertilized within the body of a polyp or (2) fertilized outside of the polyp’s body in the water. Fertilization of an egg within the body of a coral polyp is achieved from sperm that is released through the mouth of another polyp. The sperm and egg merge and form a planula larva, which matures inside the body of its mother. When the larva is ready, it gets spit out into the water through the mouth of its mother. Other species of coral reproduce by ejecting large quantities of eggs and sperm into the surrounding water. When this happens, the eggs and sperm fertilize in the water. This process is called coral spawning. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g Georgios Tsounis, Sergio Rossi, Richard Grigg, Giovanni Santangelo i inni. The Exploitation and Conservation of Precious Corals. „Oceanography and Marine Biology: An Annual Review”. 48, s. 162, 163, 164, 165, 167, 178, 182, 183, 184, 2010. Cytat: Precious corals have been commercially exploited for many centuries all over the world. Their skeletons have been used as amulets or jewellery since antiquity ... All precious coral species are ahermatypic and non-reef building and occur in relatively deep water. Their skeletons consist of a complex of proteins or calcium carbonate. In general, they show a dendritic (arborescent) form ... Precious corals are long-lived organisms with low growth rates and low reproductive rates. Many species can probably reach an age of more than a century ... Because precious corals lack zooxanthellae, they are benthic suspension-feeders, which means that they are sessile life forms on the seafloor that filter seston particles out of the water column. (ang.). 
  6. ↑ a b Maksymilian Nowicki: Zoologia dla szkół niższych gimnazyalnych i realnych. Kraków: Drukarnia UJ, 1873, s. 251 i 252.
  7. ↑ a b Richard W. Grigg. Precious Coral Fisheries of Hawaii and the U.S. Pacific Islands. „Marine Fisheries Review”. 55(2), s. 53, 56, 1993. 
  8. ↑ Kitty Go: Coral: For people turned off by abundance. The Financial Times, November 2008. [dostęp 2020-10-06]. Cytat: Coral takes hundreds of years to grow and, unlike pearls, farming is physically and financially unfeasible. (ang.).
  9. ↑ a b c d e Rita Cannas, Maria Cristina Follesa, Alessandro Cau, Angelo Cau i inni. Global Report on the Biology, Fishery and Trade of Precious Corals. „FAO Fisheries and Aquaculture Circular”. 1184, s. 13 i 14 (wstęp), 80, 2019. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations. 
  10. ↑ Luwei Fan. Precious Coral. „IntechOpen”, 2018. DOI: 10.5772/intechopen.73149. 
  11. ↑ M.G. Weinbauer, F. Brandstätter, B. Velimirov, On the potential use of magnesium and strontium concentrations as ecological indicators in the calcite skeleton of the red coral (Corallium rubrum), „Marine Biology”, 137, 2000, s. 801–809, DOI: 10.1007/s002270000432 (ang.).
  12. ↑ Nicole Helgason: What Is A Corallite?. Featured ReefDivers Articles, 2018. [dostęp 2020-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-14)]. Cytat: (fragmenty z tekstu) Coral polyps have the ability to build a hard calcium carbonate skeleton around their bodies for protection. The protective area they build is called the corallite; the corallite is the polyps home, a place the polyp can retract inside and be safe from predators; over time the corallites grow bigger and bigger; coral polyps have the ability to extract minerals such as calcium carbonate from the water column which they deposit around their bodies as a hard skeleton; as new polyps are formed they also start to building corallites. (ang.).
  13. ↑ Grzegorz Bijak: Skamieniałości - Koralowce (Anthozoa). Geopasja.pl, 2004. [dostęp 2020-08-17]. Cytat: Szkielet pojedynczego osobnika nazywamy koralitem, całej koloni - koralowiną, natomiast szkielet łączący korality w koloni - cenosteum. (pol.).
  14. ↑ Jewelry Shopping Guide: Organic gemstones. [dostęp 2020-10-06]. Cytat: Organic gemstones aren’t really gemstones. They are a special category ensconced within the gemstone world. While most other gemstones, such as sapphires, diamonds and amethysts, are made of minerals and consists of a crystalline structure, organic gemstones are derived from living matter, such as plants and animals. Organic gemstones consist of a small group, with the most commonly known of this category being pearls, amber, coral, jet and shell. These have been used since the earliest times in the making of jewelry and ornaments. (ang.).
  15. ↑ a b c Precious Corals and CITES. oceana.org. [dostęp 2020-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-30)]. (ang.).
  16. ↑ a b Binnenbaum Antiques and Jewelry: Coral. [dostęp 2020-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-17)]. Cytat: The highest valued corals are those with a dark red (ox blood) or pinkish (peau d’ange) color. Corals are usually cut as beads or en cabochon. The larger the stones and the more even the color distribution, the higher the price will be. Cameos and sculptures were also carved from this gem. (ang.).
  17. ↑ a b c d Breaking down the Misunderstandings about Precious Coral. [w:] Gem-A [on-line]. The Gemmological Association of Great Britain, 2019. [dostęp 2021-01-24].
  18. ↑ a b c d Gioielleria Bon: Guida Ai Coralli: Conservare il Corallo. [dostęp 2020-10-21]. (wł.).
  19. ↑ Consideration of Proposals for Amendment of Appendices I and II. Family Coralliidae.. „CITES”. 15, s. 13,15, 2010. Doha, Quatar: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. 
  20. ↑ a b c Stefanos Karampelas, Emmanuel Fritsch, Benjamin Rondeau, Aude Andouche i inni. Identification of the Endangered Pink-to-Red Stylaster Corals by Raman Spectroscopy. „Gems&Gemology”. 45 numer 1, s. 48-52, 2009. Gemological Institute of America. 
  21. ↑ a b c d Stephen D. Cairns. Global Diversity of the Stylasteridae (Cnidaria: Hydrozoa: Athecatae). „PLoS One”. 6 (7), 2011. DOI: 10.1371/journal.pone.0021670. 
  22. ↑ Jarosław Stolarski i inni, A modern scleractinian coral with a two-component calcite–aragonite skeleton, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 118 (3), 2021, e2013316117, DOI: 10.1073/pnas.2013316117 (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koralowina&oldid=75015952”