Wikisłownik

dzięki

dzięki (język polski)

edytuj
wymowa:
​?/i, IPA: [ˈd͡ʑɛ̃ŋʲci], AS: [ʒ́ẽŋʹḱi], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• asynch. ę 
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga

(1.1) podn. podziękowania

wykrzyknik

(2.1) pot. dziękuję, dziękujemy

przyimek

(3.1) …służący do powiedzenia, że dana czynność odbywa się z niezbędną pomocą osoby, rzeczy itp., opisanych przez wyrażenie za przyimkiem
odmiana:
(1.1)
 
przypadekliczba mnoga
mianownikdzięki
dopełniaczdzięków
celownikdziękom
biernikdzięki
narzędnikdziękami
miejscownikdziękach
wołaczdzięki
(2-3) nieodm.
przykłady:
(1.1) Kapłan w imieniu wiernych składał dzięki Bogu za okazaną łaskę.
(1.1) Dziękom uczniów dla nauczycieli nie było końca.
(2.1) Możesz mi to podać? Dzięki!
(3.1) Świat istnieje tylko dzięki temu, że zawsze za późno się cofać[1].
(3.1) Dzięki temu, że nastawiłem budzik, nie zaspałem.
składnia:
(1.1) dzięki C. za B.
(2.1) dzięki za B., dzięki dla D.
(3.1) dzięki C.
kolokacje:
(1.1) składać dzięki
(2.1) ogromne / wielkie dzięki! • dzięki za pomoc / wszystko
synonimy:
(1.1) podziękowania, wyraz wdzięczności
(3.1) przez, w wyniku, gdyby nie…
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
(2.1) dziękuję, dziękujemy
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
zob. dziękować
związki frazeologiczne:
dzięki Bogu!
etymologia:
(1.1) swn. denke[2]
uwagi:
(1.1) Obecnie tylko w użyciu w M. i B. lm: dzięki; w pozostałych przypadkach używa się słowa podziękowanie.
(3.1) Używając słowa „dzięki”, mówiący podkreśla swój pozytywny stosunek do okazanej pomocy; jeżeli trzeba odnieść się negatywnie, można użyć „przez”, „w wyniku”, „z powodu” itp. W wypadku gdy używamy słowa „dzięki” w znaczeniu negatywnym, wypowiedź nabiera charakteru ironicznego[3].
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ Witold Gombrowicz Ferdydurke, rozdział VII Miłość.
  2. ↑   Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
  3. ↑ Jan Miodek, Najwyższy czas, dzięki tobie, w: Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=dzięki&oldid=8460568”