Zgryz

Zgryz – pojęcie dynamiczne określające stosunek łuków zębowych szczęki i żuchwy w każdej pozycji żuchwy, jest indywidualny dla każdego osobnika.

U człowieka

Zgryz jest pozycją indywidualną dla każdego pacjenta, ocenianą w zwarciu centrycznym.

W zgryzie prawidłowym (eugnacja):

linia symetrii górnego łuku zębowego pokrywa się z linią symetrii dolnego łuku zębowego i linią symetrii twarzy
górny łuk zębowy ma kształt półelipsy, a dolny paraboli
zęby górnego łuku pokrywają powierzchnie przedsionkowe dolnego łuku (w zębach bocznych guzki policzkowe zębów górnych i dolnych zachodzą na siebie)
zęby kontaktują się z zębami sąsiednimi w łuku w miejscach stycznych (nie dotyczy to ostatnich zębów obecnych w łuku, tj. prawidłowo trzecich trzonowców)
zachowana jest tzw. zasada triady zębowej: każdy ząb styka się z dwoma zębami drugiego łuku (każdy oprócz dolnych siekaczy przyśrodkowych i górnych trzecich zębów trzonowych, które stykają się z jednym zębem)
występuje I klasa Angle'a (guzki policzkowe mezjalne górnych pierwszego i drugiego trzonowca rzutują w bruzdy międzyguzkowe policzkowe antagonistów)
występuje I klasa kłowa (guzek żujący górnego kła rzutuje między dolnego kła a dolnego pierwszego przedtrzonowca)
guzek policzkowy górnego pierwszego przedtrzonowca rzutuje między dolne przedtrzonowce, a guzek podniebienny w bruzdę dalszą dolnego pierwszego przedtrzonowca
guzek policzkowy górnego drugiego przedtrzonowca rzutuje między dolnego drugiego przedtrzonowca i dolnego pierwszego trzonowca, a guzek podniebienny w bruzdę dalszą dolnego drugiego przedtrzonowca
nagryz pionowy wynosi 3–4mm (lub 1/3 wysokości powierzchni wargowej dolnego przyśrodkowego siekacza)
nagryz poziomy wynosi 2–3mm.

Podczas analizy zgryzu bada się położenie łuków zębowych względem trzech płaszczyzn anatomicznych:

względem płaszczyzny strzałkowej
- symetrię łuków zębowych, nachodzenie linii symetrii łuku górnego i dolnego
- kształty łuków zębowych
- kontakty i szpary międzyzębowe
- prawidłowe zaguzkowanie zębów bocznych (trzonowców i przedtrzonowców): guzki policzkowe zębów górnych i dolnych powinny zachodzić na siebie
względem płaszczyzny czołowej
- nagryz poziomy
- klasy Angle'a
- klasy kłowe
względem płaszczyzny horyzontalnej
- nagryz pionowy
- kształt i głębokość krzywej Spee
- kontakt zębów w płaszczyźnie zwarcia.

Klasyfikacja wad zgryzu według Orlik-Grzybowskiej:

przesunięcia względem płaszczyzny czołowej
- tyłozgryz: rzekomy, częściowy, całkowity
- przodozgryz: rzekomy, częściowy, całkowity
- tyłożuchwie: morfologiczne (łac. retrogenia), czynnościowe
- przodożuchwie: morfologiczne (łac. progenia), czynnościowe
przesunięcia względem płaszczyzny horyzontalnej
- zgryz głęboki: całkowity, częściowy (nadzgryz), częściowy rzekomy
- zgryz otwarty: częściowy przedni, częściowy boczny (lewo-, prawo- lub obustronny), całkowity
- zgryz prosty
przesunięcia względem płaszczyzny pośrodkowej
- zgryz krzyżowy (nożycowy): całkowity (lewo- lub prawostronny), częściowy boczny (lewo-, prawo- lub obustronny), częściowy przedni (lewo- lub prawostronny)
- boczne przemieszczenie żuchwy (łac. laterogenia): czynnościowe (lewo- lub prawostronne), morfologiczne (lewo- lub prawostronne)
- zgryz przewieszony: jednostronny (lewo- lub prawostronny), obustronny.

Osobny artykuł: Zgryz (kynologia).

Irena Karłowska: Zarys współczesnej ortodoncji. Podręcznik dla studentów i lekarzy dentystów.. Wyd. 3. Warszawa: PZWL, 2008. ISBN 978-83-200-3687-9.
Florentyna Łabiszewska-Jaruzelska: Ortodoncja: zasady i praktyka. Warszawa: PZWL, 1977.