Zasłonak osłonięty
Zasłonak osłonięty (Cortinarius armillatus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
_Fr_56586.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak osłonięty |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius armillatus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 295 (1838) | |
.JPG)
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisany został w 1818 r. przez E.M. Friesa, który nadał mu nazwę Agaricus armillatus. W 1838 r. ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius jako C. armillatus i jest to nazwa uznana przez Index Fungorum[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus armillatus Fr. 1818
- Hydrocybe armillata (Fr.) M.M. Moser 1953
- Telamonia armillata (Fr.) Wünsche 1877
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1981 r., wcześniej (w 1955 r.) gatunek ten opisywany był przez Stanisława Domańskiego jako zasłonak ozdobny[3].
Morfologia
edytujŚrednica kapelusza 5–15 cm. Jest niehigrofaniczny. Kształt u młodych owocników półkulisty, później łukowaty, w końcu rozpostarty z tępym i szerokim garbem. Brzeg długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia młodych owocników promieniście włókienkowata, starszych łuseczkowato-włóknista. Na brzegach resztki czerwonej zasnówki. Barwa rdzawobrązowa, cynamonowoczerwonawa lub rudawa[4][5]. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest często spotykany dzwonkowaty kształt kapelusza[6].
Szerokie, nieco wycięte ząbkiem, o ostrzach białawych i nieco karbowanych. U młodych okazów mają barwę jasnoochrową, u starszych czerwonobrązową[4][5].
Wysokość 7–16 cm, grubość 1–4 cm, kształt walcowaty, podstawa bulwiasto zgrubiała. Jest pełny. Powierzchnia jasnofioletowo-brązowa, pokryta ceglastej barwy, włóknistymi resztkami osłony, które w miarę wzrostu trzonu tworzą liczne zazwyczaj opaski[4]. Podstawa biała i filcowata.
O barwie od białawożółtoczerwonawej do bladobrązowej. Smak łagodny, zapach niewyraźny[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki o rozmiarach 9–12 × 5–7 μm, elipsoidalne, drobno brodawkowane, umiarkowanie amyloidalne. Grubość ich ścian wynosi około 0,75 μm. Cheilocystyd i pleurocystyd brak[6].
Występowanie i siedlisko
edytujOpisano jego występowanie w Ameryce Północnej, Europie, Korei, Japonii i w środkowej Afryce[7]. W regionach, gdzie znajduje sprzyjające warunki, np. w lasach Skandynawii czy Bawarii, często występuje bardzo licznie[8]. W Polsce jest gatunkiem dość pospolitym[9].
Rośnie na ziemi, w lasach liściastych i mieszanych, zaroślach, przy drogach[6]. Owocniki tworzy od lipca do października[4].
Znaczenie
edytujGrzyb mikoryzowy[3]. Żyje w symbiozie z brzozą. Niektóre atlasy grzybów podają, że jest jednym z niewielu zasłonaków, które są jadalne[8], w innych atlasach jednak opisany jest jako grzyb niejadalny. Biorąc pod uwagę, że większość zasłonaków jest trująca, lepiej nie zbierać żadnego zasłonaka w celach spożywczych[4].
Gatunki podobne
edytujZasłonak osłonięty posiada kilka charakterystycznych cech: czerwone opaski na trzonie, często dzwonkowaty kapelusz, zwisające czerwone resztki zasnówki na brzegach. Umożliwiają one dość łatwe odróżnienie go od innych gatunków zasłonaków[6]. Nieco podobny jest zasłonak krwawy (Cortinarius buillardii)[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2015-01-26]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-02-20]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Breitenbach J., Kraenzlin F., 2000, Fungi of Switzerland 5 – Cortinariaceae.
- ↑ a b c d MushroomExpert. [dostęp 2015-01-26]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-01-10].
- ↑ a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.