Zasłonak niebieskostopy
Zasłonak niebieskostopy (Phlegmacium glaucopus (Schaeff.) Wünsche) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak niebieskostopy |
| Nazwa systematyczna | |
| Phlegmacium glaucopus (Schaeff.) Wünsche Die Pilze: 131 (1877) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
.jpg)
.jpeg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phlegmacium, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1774 r. Jacob Christian Schäffer, nadając mu nazwę Agaricus glaucopus. Obecną nazwę nadał mu Friedrich Otto Wünsche w 1877 r.[1]
Ma ponad 20 synonimów. Niektóre z nich:
- Cortinarius glaucopus (Schaeff.) Gray 1821
- Myxacium glaucopus (Schaeff.) P. Kumm. 1871
- Phlegmacium glaucopus f. ingratum (Moënne-Locc.) Niskanen & Liimat. 2022
- Phlegmacium glaucopus var. acyaneum M.M. Moser 1960
- Phlegmacium glaucopus var. olivaceum M.M. Moser 1960[2].
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1975 r.[3] Jest niespójna z aktualną nazwą naukową[1]
Morfologia
edytujJest morfologicznie zmienny. Wyróżniono wiele jego odmian i form, według Index Fungorum jednak są to tylko synonimy[2].
Średnica 6-12cm, początkowo półkulisty, później rozpostarty i nieregularnie pofałdowany. Brzeg długo podwinięty. Powierzchnia o barwie początkowo żółtoochrowej, potem rdzawobrązowej, w końcu pomarańczowobrązowej, pokryta promienistymi włókienkami, Środek ciemniejszy, brzegi z oliwkowym odcieniem[4]. Jest nieco śluzowaty[5].
Schodzące na trzon, czasami ząbkiem, Początkowo o barwie liliowej do bladofioletowej, potem rdzawobrązowej, w końcu szarej[5].
Wysokość 4–10 cm, grubość do 3 cm, w nasadzie bulwiasto rozszerzony. Początkowo o barwie liliowej lub bladofioletowej, potem żółtawej, i brązowej z oliwkowym odcieniem. Pokryty jest rdzawymi włókienkami będącymi resztkami osłony[5].
W kapeluszu żółtawy, na górnej części trzonu niebieskawy, potem brązowiejący. Smak i zapach niewyraźny[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki elipsoidalne, nieznacznie migdałowate, słabo brodawkowane, o rozmiarach 6-10 × 4–5,5 μm. Cheilocystyd i pleurocystyd brak[5]. Strzępki skórki ze sprzążkami, nieznacznie żelowate[5].
Występowanie i siedlisko
edytujW Ameryce Północnej, jest szeroko rozprzestrzeniony[5], w Europie również – występuje od Hiszpanii aż po północne wybrzeże Półwyspu Skandynawskiego. Opisano jego występowanie także w Japonii[6]. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano kilka jego stanowisk na terenie Polski[3].
Rośnie na ziemi w lasach iglastych i mieszanych. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[3].
Znaczenie
edytujGrzyb mikoryzowy[3]. Jako jeden z niewielu gatunków zasłonaków jest grzybem jadalnym[4]. Spożywany i sprzedawany na jarmarkach jest np. w Meksyku[7]. Odradza się jednak jego spożywanie, przez niektórych uważany jest za podejrzany[8].
Naukowcy zainteresowali się tym gatunkiem ze względu na jego silne, w porównaniu z innymi grzybami własności hydrobowe. Badania DNA wykazały, że może on rozkładać w glebie toksyczne wielopierścieniowe związki aromatyczne dzięki wytwarzaniu specjalnym enzymów silnie utleniających[9].
Gatunki podobne
edytujCharakterystyczne dla zasłonaka niebieskostopego cechy to: młode owocniki są lepkie, kapelusz w odcieniach szarości, brązu i oliwkowej barwy z promieniście wrośniętymi włókienkami, bulwiasty trzon o niebieskawej za młodu barwie, blaszki początkowo liliowe, zarodniki dość małe i lekko chropowate[5]. Podobne są m.in.:
- zasłonak bukowy (Cortinarius amoenolens) – ma gorzką skórkę kapelusza, miąższ w trzonie starszych owocników staje się fioletowoniebieski, a na powierzchni trzonu brak pomarańczowych odcieni. Występuje w lasach liściastych[4].
- zasłonak szarobrązowy (Cortinarius anomalus)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-15] (ang.).
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-15] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e f g Cortinarius glaucopus group [online], Mushroom Expert [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Useful wild fungi of La Malinche National Park, Mexico [online] [dostęp 2016-11-28] (ang.).
- ↑ Phillips R., Mushrooms, Londyn: Pan MacMillan, 2006, s. 172, ISBN 978-0-330-44237-4.
- ↑ The Fungal Genomics Resource, The Regents of the University of California, 2014.