Wikipedia

XVIII dynastia

XVIII dynastia – dynastia władców starożytnego Egiptu panujących w Dolnym i Górnym Egipcie, w latach 1550–1292 p.n.e., rezydujących w Tebach i przejściowo w Amarnie. Jest prawdopodobnie najlepiej znaną dynastią starożytnego Egiptu. Należało do niej wielu sławnych faraonów, takich jak kobieta-faraon Hatszepsut, wielki wojownik Totmes III, wielki budowniczy Amenhotep III, faraon-heretyk Echnaton czy Tutenchamon. XVIII dynastia bywa czasem nazywana dynastią Totmesydów ponieważ pochodziło z niej aż czterech faraonów o imieniu Totmes (‘Wywodzący się od Thota’).

Królowie z XVIII dynastii

edytuj

Faraonowie z XVIII dynastii panowali przez ponad 250 lat, od ok. 1550 p.n.e. do ok. 1292 p.n.e.[1][a] Wielu z nich zostało pochowanych w Dolinie Królów w Tebach[3]. Filiacja jest często niepewna – w starożytnym Egipcie większość faraonów brała za żony swoje siostry i córki, co utrudnia budowę drzew genealogicznych.

Nowe Państwo Tebańskie – XVIII dynastia
Władca Lata panowania p.n.e. Nomen Prenomen Żony/Mężowie Miejsce pochówku
Ahmose I 1550–1525 Ahmose Nebpehtyre Ahmes-Nefertari Dra Abu al-Naga
Amenhotep I 1525–1504 Amenhotep Dżeserkare Ahhotep II, Meritamon Dra Abu al-Naga
Totmes I 1504–1492 Dżehutimes Aacheperkare Ahmes, Mutnofret Dolina Królów
Totmes II 1492–1479 Dżehutimes Aacheperenre Hatszepsut, Iset Dolina Królów
Hatszepsut (królowa) 1479–1458 Chenemet Amon Hatszepsut Maatkare Totmes II Dolina Królów
Totmes III 1479/1458–1425 Dżehutimes Nefer Cheperu Mencheperre Neferure, Satiah, Hatszepsut II-Meritre Dolina Królów
Amenhotep II 1425–1397 Amenhotep Heka Junu Aacheperure Ahmes-Meritamon, Tiaa, Mutemuja Dolina Królów
Totmes IV 1397–1388 Dżehutimes Mencheperure Mutemuja Dolina Królów
Amenhotep III 1388–1351 Amenhotep Heka Uaset Nebmaatre Teje, Sitamon Dolina Królów
Amenhotep IV/Echnaton 1351–1334 Amenhotep Neczer Heka Junu/Achen-Aton Nefercheperure Uaen-Re Nefertiti Amarna
Smenchkare 1335–1334 Smenchkare Dżesercheperu Anchcheperure Meritaton Amarna
Neferneferuaton 1334–1332 Neferneferuaton Anchetcheperure Echnaton(?), Semenechkare(?) Dolina Królów(?)
Tutanchaton/Tutanchamon 1332–1323 Tutanchamon Heka Junu Semai Nebcheperure Heka Maat Anchesenamon Dolina Królów
Aj (Eje) 1323–1319 Iti Neczer Aj Chepercheperure Iri Maat Teje Dolina Królów
Horemheb 1319–1292 Horemheb Meri Amon Dżesercheperure Amenia (przed koronacją), Mutnodżmet Dolina Królów

Dzieje XVIII dynastii

edytuj

Od Ahmosa do Amenhotepa III

edytuj

Założycielem XVIII dynastii był faraon Ahmose I, brat lub syn Kamosego, ostatniego faraona z XVII dynastii. Ahmose dokończył działania poprzednika, mające na celu zjednoczenie kraju i pokonanie Hyksosów. Jego panowanie przypadało na koniec Drugiego Okresu Przejściowego i początek Nowego Państwa. Po jego śmierci władzę w Egipcie przejął jego syn, Amenhotep I, którego trwające 21 lat rządy poświęcone były reorganizacji przyłączonych przez jego ojca terenów.

Amenhotep I prawdopodobnie nie pozostawił męskiego potomka, a następny faraon, Totmes I, wszedł do rodziny królewskiej poprzez małżeństwo z siostrą poprzednika. Lata jego panowania były okresem największej ekspansji terytorialnej w dziejach starożytnego Egiptu. Obejmował on obszar od czwartej katarakty na południu po Karkemisz na północy. Totmes I pozostawił syna Totmesa II i córkę Hatszepsut, którzy według egipskiej tradycji zostali sobie zaślubieni. Hatszepsut przejęła władzę po śmierci męża, panując przez 20 lat w zastępstwie swojego pasierba Tutmozisa, który po jej śmierci został faraonem.

Totmes III, który później był znany jako największy dowódca wśród faraonów, panował 28 lat. Pod koniec życia uczynił współwładcą syna Amenhotepa II. Amenhotep II miał syna o imieniu Totmes IV, który przekazał tron synowi o imieniu Amenhotep III, którego panowanie jest powszechnie uważane za najdoskonalszy okres Nowego Państwa i dynastii. Amenhotep realizował program monumentalnych budowli sławiących jego potęgę, ustępując w tym jedynie Ramzesowi II.

Od Echnatona do Tutanchamona

edytuj
Osobny artykuł: Okres amarneński.

Amenhotep III uczynił współwładcą syna, Amenhotepa, który przeszedł do historii pod imieniem Echnaton. W kilka lat później Amenhotep III abdykował na rzecz syna.

W piątym roku panowania Amenhotep IV uznał Atona, personifikującego tarczę słoneczną, za jedynego boga, zmienił imię na Echnaton i przeniósł stolicę z Teb do Amarny. Spowodowało to ostry sprzeciw potężnych kapłanów Amona z Teb i ludu. Żoną Echnatona była Nefretete, znana z urody, która jednak nie urodziła mu męskiego następcy.

Wobec tego pod koniec swego panowania Echnaton powołał do współrządów swego zięcia i prawdopodobnie brata albo syna - Smenchkare, a po nim na krótko rządy objęła żona bądź córka Echnatona Neferneferuaten. Następnym faraonem był Tutanchamon znany powszechnie z niesplądrowanego grobowca. Był ostatnim męskim członkiem XVIII dynastii, dwaj panujący po nim faraonowie byli już egipskiego pochodzenia[a wcześniejsi?], chociaż Maneton zalicza ich do XVIII dynastii.

Aj i Horemheb

edytuj

Ostatni dwaj członkowie XVIII dynastii, Aj i Horemheb zanim stali się faraonami pełnili wysokie funkcje na dworze faraona, prawdopodobnie Aj mógł poślubić wdowę po Tutanchamonie, by pozbawić ją w ten sposób władzy. Panowanie Aja było krótkie. Jego następca, Horemheb, utalentowany generał Tutanchamona również był bezdzietny, co skłoniło go do adoptowania i wyznaczenia następcy, którym został główny dowódca jego wojsk, późniejszy faraon Ramzes I z XIX dynastii.

Genealogia

edytuj
XVII dynastia
 
 
nieznane pokrewieństwoCzenna
 
Neferu
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Senachtenre Ahmose
zm. 1592 p.n.e.
faraon
 
Tetiszeri
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ahmes-Inhapi
 
Sedzibutti
 
Sekenenre Tao
zm. 1556 p.n.e.
faraon
 
Ahhotep I
1560 – 1530 p.n.e.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ahmose-Sipair
 
 
Ahmes-HenutemipetBinpuKamose
zm. 1550 p.n.e.
faraon
 
 
Ahmes-TumerisziAhmes-MeritamonAhmose-Nebetta
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
XVIII dynastia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ahmes-Henuttamehu
 
 
 
Ahmose I
zm. 1525 p.n.e.
faraon
 
Ahmes-Nefertari
 
 
 
Ahmes-Sitkames
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Achmes-Satamon
 
 
Ahhotep II
 
Amenhotep I
zm. 1504 p.n.e.
faraon
 
Ahmes-Meritamon
 
 
Achmose
 
 
Ahmose-Sipar
 
Szenszoneb
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
RamoseSiamonMutnofret
 
Totmes I
zm. 1504 p.n.e.
faraon
 
Ahmes
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ahmes-Pennehbet
 
IpuWadżmoseAmenmoseIset
 
Totmes II
zm. 1479 p.n.e.
faraon
 
Hatszepsut
zm. 1458 p.n.e.
faraon		Hui
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sati
 
Nebtu
 
Menhet
 
Menui
 
Totmes III
zm. 1425 p.n.e.
faraon
 
Neferure
 
 
 
Meritre
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
IsetTiaa
 
Amenhotep II
zm. 1397 p.n.e.
faraon		MenhepereNebedżunetMeritamonMeritamon
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
SiamonBaketamonNofertariAmenemhat
 
 
JaretWebensenuNedżsem
 
 
AmenhotepAchmes
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nefertari
 
Mutemuja
 
Totmes IV
zm. 1388 p.n.e.
faraon
 
 
AmenemopetAhepekareAhepereHaemuaset
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
AmenemhatSiatumTia
 
 
 
 
Juja
 
Tuja
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
AmenemopetTentamonPaihiaAmenhotep III
zm. 1351 p.n.e.
faraon
 
TejeAj (faraon)
zm. 1319 p.n.e.
faraon
 
TiAnen
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
SitamonTotmesHenutaneb
 
 
IsetNebetahBeketaten
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kija
 
Echnaton
zm. 1334 p.n.e.
faraon
 
NefertitiMutnedżmet
 
Horemheb
zm. 1292 p.n.e.
faraon
 
AmeniaNaktmin
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tutanchamon
zm. 1323 p.n.e.
faraon
 
Anchesenamon
 
 
Neferneferuaton-TaszeritNeferneferureSeptenreMaketaton
 
 
 
 
 
Smenchkare
zm. 1333 p.n.e.
faraon[4]
 
 
 
 
 
Meritaton
 
 
 
 
 

Galeria

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Wg Dodsona i Hiltona XVIII dynastia zakończyła się w 1298 r. p.n.e.[2].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ The New Kingdom (c. 1539–c. 1077 bce). The 18th dynasty (c. 1539–c. 1292 bce), [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2024-07-22] (ang.).
  2. ↑ Aidan Dodson, Dyan Hilton, The Complete Royal Families of Ancient Egypt, Londyn: Thames & Hudson, 2004, s. 142, ISBN 0-500-05128-3 [dostęp 2024-07-22] (ang.).
  3. ↑ Rozmieszczenie grobowców królewskich w Dolinie Królów
  4. ↑ Genealogia XVIII dynastii

Bibliografia

edytuj
  • Nicolas Grimal: A History of Ancient Egypt. Oxford, UK & Cambridge, USA: Blackwell, 1994. ISBN 0-631-17472-9.
  • Bogusław Kwiatkowski: Poczet Faraonów. Warszawa, Polska: ISKRY, 2002. ISBN 83-207-1677-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=XVIII_dynastia&oldid=74365066”