Wojna persko-turecka (1603–1618)

Wojna persko-turecka 1603-1618 – jeden z serii konfliktów zbrojnych pomiędzy imperium osmańskim oraz Persją rządzoną przez Safawidów. W okresie wojny na czele Turków na początku stał sułtan Ahmed I, a potem Mustafa I. W Persji natomiast władał szach Abbas I Wielki.

Wojna persko-turecka 1603–1618
Wojny persko-tureckie
Ilustracja
Mapa pokazuje straty Imperium Osmańskiego w Azerbejdżanie i na Kaukazie podczas wojny persko-tureckiej 1603-1618
Czas

16031612
16161618

Miejsce

Mezopotamia, Kaukaz

Przyczyna

persko-tureckie spory terytorialne
odwet za perską klęskę z 1590 roku

Wynik

Turcja utraciła irański Azerbejdżan, wschodni Kurdystan i dużą część Lorestanu

Strony konfliktu
Persja, Safawidów Imperium osmańskie
Dowódcy
Allah-verdi Chan[1]
Abbas I Wielki
Ahmed I
Mustafa I Szalony
Siły
nieznane nieznane
Straty
nieznane nieznane
brak współrzędnych

Przyczyny

edytuj

Persja za Abbasa Wielkiego przeszła wiele reform dotyczących wojska oraz administracji. Wyciszyła też bunty poddanych oraz pokonała wrogów ze Wschodu. Turcja była wyczerpana wojnami toczonymi w Europie, czyli z Austrią oraz Michałem Walecznym. Silne były też perskie dążenie do odwetu po klęsce z 1590 roku.

Przebieg

edytuj

Pierwszy etap (1603-1612)

edytuj

Działania prowadzone w ślimaczym tempie nie wróżyły nic dobrego. Wojna zapowiadała się na lata. W okresie między 1603 a 1607 rokiem Persowie odnieśli kilka zwycięstw. Odbili znaczną część tego, co Turcja zabrała im podczas ostatniej wojny. Wojska Abbasa zajęły Loristan, Azerbejdżan, przyłączyły ponownie wschodnią Armenię i fragment Kurdystanu. Persom sprzyjało wiele czynników:

  • wyczerpanie Wysokiej Porty,
  • w konsekwencji, obniżenie wartości bojowej wojsk tureckich,
  • demoralizacja wojska i przypadki dezerterowania na stronę perską,
  • brak zainteresowania władz Stambułu w przebiegu wojny,
  • silne powstanie, tzw. dźalali, w Anatolii.

Po kilku latach walk, strony konfliktu doszły do porozumienia. Ogłoszono zawieszenie broni w 1611 roku[2], a w 1612 zawarto pokój w Stambule[3].

Drugi etap (1616-1618)

edytuj

Turcja zerwała pokój w 1616 roku[3] lub Persja w 1617[2]. Zakończono ją pokojem w Seravie w 1618 roku.

Skutki

edytuj

Na mocy pokoju w Stambule z 1612 Persowie uzyskali obszary, które zdobyli w toku działań wojennych. W zamian wzięli na siebie obowiązek płacenia pokonanej stronie konfliktu haraczu w formie 60 ton[3] lub 200 bel[2] jedwabiu w stanie surowym. Formalnie, ale tylko formalnie, nie był to haracz, a rekompensata za utracone przez Turcję ziemie, gdzie hodowano jedwabniki. Podpisany krótko potem pokój w Sarawie z 1618 roku zmienił nieco status quo ante bellum. Zmniejszono Persom haracz o połowę, a dotychczasowe granice zostały utrzymane. Nieoczekiwanym skutkiem zakończenia wojny na Bliskim Wschodzie była możliwość rozpętania przez Portę wojny z Rzecząpospolitą Obojga Narodów w 1620 roku. Osmanowie hołdowali bowiem zasadzie walki tylko na jednym froncie.

Literatura

edytuj
  • Jan Reychman, Historia Turcji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1973, s. 95-96.
  • Bogdan Składanek, Historia Persji, tom III, wydawnictwo akademickie DIALOG, Warszawa 2007, s. 55.

Przypisy

edytuj
  1. Polityk i reformator armii, wymieniony w książce Bogdana Składanek.
  2. a b c Według autora „Historii Turcji”.
  3. a b c Tak podaje autor Historii Persji.