Wojciech Sołtys
Wojciech Sołtys (ur. 7 kwietnia 1925 w Dursztynie, zm. 28 lipca 1995 w Nowym Targu) – polski historyk, nauczyciel.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
historyk |
| Narodowość |
polska |
| Uczelnia | |
| Wydział | |
| Stanowisko |
nauczyciel |
| Rodzice |
Walenty, Maria |
| Małżeństwo |
Jadwiga |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie góralskiej jako syn Walentego i Marii, z domu Polak. Po czterech latach nauki ukończył szkołę podstawową w rodzinnym Dursztynie w 1936, po czym jako stypendysta Towarzystwa Przyjaciół Spisza i Oraw przeprowadził się do Warszawy, gdzie ukończył 5. i 6. klasę szkoły podstawowej, następnie zaliczył pierwszy rok nauki w gimnazjum im. Józefa Poniatowskiego, zaś dalszą edukację przerwał wybuch II wojny światowej. Podczas okupacji niemieckiej uczył się w słowackich gimnazjach (Kieżmark, Lewocza, Preszów). W 1945 zdał maturę w Liceum Humanistycznym w Nowym Targu, a następnie od 1945 do 1949 studiował historię na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1949 zamieszkał w Sanoku, gdzie został skierowany nakazem pracy[1]. Od tego roku był nauczycielem w Technikum Finansowym Państwowego Liceum Administracyjno-Handlowego (prowadził lekcje historii oraz z konieczności także wychowania fizycznego będąc powojennym pionierem w tym przedmiocie w szkole[2]; wraz z nim pracę w tej szkole rozpoczęła jego żona Jadwiga, nauczycielka geografii, pochodząca z ziemi brzozowskiej[3])[4]. Od 1953 do 1985 był nauczycielem historii w sanockich szkołach mechanicznych (późniejszy Zespół Szkół Mechanicznych). W tym okresie był dwa razy wicedyrektorem ds. pedagogicznych (1953-1954 i 1978-1983). W szkole prowadził kółko historyczne[5]. Organizował sesje i uroczystości upamiętniające. W 1984 przeszedł na emeryturę, po czym przez rok pracował w formie dochodzącej. Od 1985 do 1995 w formie półetatowej pracował jako archiwista w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Był autorem prac historycznych z najnowszej historii Sanoka[6].
Został członkiem Towarzystwa Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka, komitetu 800-lecia Sanoka, był wiceprezesem zarządu oddziału powiatowego Związku Nauczycielstwa Polskiego. Działał w sekcji historycznej Ośrodka Metodycznego w Sanoku. Był w pierwszym składzie redakcyjnym „Gazety Sanockiej – Autosan” w 1974[7]. Publikował m.in. w wydaniach „Rocznika Sanockiego” (oraz współpracował w redakcji[8]), „Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, „Tygodniku Sanockim”, rzeszowskim kwartalniku „Profile”[9]. Poświęcił publikacje wspomnieniowe nauczycielom związanym z Sanokiem: Jadwidze Zaleskiej i Józefowi Stachowiczowi. Pod koniec lat 80. wygłaszał prelekcje o tematyce historycznej w parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku[10][11].
W 1972 był powołany do Komisji Oświaty i Kultury Rady Miasta Sanoka[12]. W 1978 był członkiem Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Sanoku[13].
Jego żoną była Jadwiga z domu Kraus pochodząca z Jasienicy[14] (ur. 1920, zmarła tragicznie 8 lipca 1982 w Łańcucie, gdy będący pod wpływem alkoholu kierowca manewrując autobusem PKS wjechał w osoby oczekujące na stanowisku dworca autobusowego; w wypadku zginęły trzy osoby, a Wojciech Sołtys ocalał z tego zdarzenia[15][16][17][18][19][20]). Wojciech Sołtys zmarł 28 lipca 1995 w Nowym Targu[21][22]. 1 sierpnia 1995 został pochowany na nowym cmentarzu przy ul. Matejki w Sanoku[21]. Ciepło o Wojciechu Sołtysie wspominał ks. Adam Sudoł[23]. Wraz z żoną miał syna i córkę.
Publikacje
edytuj
- Historia Zespołu Szkół Mechanicznych w Sanoku („Rocznik Sanocki” 1967)
- Stosunki ziemi sanockiej z południowym sąsiadem w świetle „Regestru złoczyńców grodu sanockiego” („Rocznik Sanocki” 1967)
- Działania i zniszczenia frontowe w powiecie sanockim w 1944 roku („Rocznik Sanocki” 1971)
- Rozpoznanie sił niemieckich na Słowacji przez wywiad polski w 1939 roku („Rocznik Sanocki” 1979)
- Tajna oświata w powiecie sanockim jako forma walki z okupantem hitlerowskim („Rocznik Sanocki” 1979)
- Z dziejów Sanoka pod zaborami („Materiał Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku” nr 27/1981)
- Praca zbiorowa pod redakcją Adama Orłowskiego: Autosan. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982.
- rozdział: Narodziny sanockiej klasy robotniczej (współautor: Edward Zając)[24]
- Klęski elementarne w Polsce w latach 1587–1648 („Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku” nr 28/1984)
- Nauczycielski ruch związkowy w byłym powiecie brzozowskim w latach 1905–1944 („Rocznik Sanocki” 1986)
- Łemkowie w historii i kulturze Karpat. Cz. 2 (1994)
- rozdział: Sanok jako miejsce kultur religijnego chrześcijan obrządku wschodniego (do 1939 r.)
- Sanockie w okresie I wojny światowej w relacjach pamiętnikarzy i w prasie („Rocznik Sanocki” 1995)
- Józef Stachowicz – twórca Rocznika Sanockiego („Rocznik Sanocki” 1995)
- Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995. ISBN 83-86077-57-3.
- podrozdziały: Oświata i szkolnictwo oraz Życie religijne w mieście w rozdziale W epoce autonomii galicyjskiej
- podrozdział: Życie gospodarcze społeczne i polityczne (Pierwsze miesiące wolności, 'Miasto i jego władze, Budownictwo, przemysł, rzemiosło, handel, Zaludnienie, stosunki narodowościowe, wyznaniowe i zdrowotne, Stosunki społeczno-polityczne) w rozdziale Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1982)[25][26]
- Złoty Krzyż Zasługi (1975)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1977)
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
- Złota Odznaka ZNP (1970)
- Odznaka „Zasłużony Działacz Frontu Jedności Narodu” (1977)[27]
- Odznaka „Zasłużony dla Województwa Rzeszowskiego” (1972)
- Odznaka „Zasłużony dla Sanoka” (1978)
- Odznaka honorowa „Za zasługi dla województwa krośnieńskiego” (1983)[28]
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1985)[29]
- Nagrody i wyróżnienia
- Nagroda Ministra Oświaty i Wychowania (1982)[30]
- Nagroda Miasta Sanoka w dziedzinie literatury za dorobek w dziedzinie literatury historycznej za rok 1994[31][32]
- „Jubileuszowy Adres” (1984)[33]
Przypisy
edytuj- ↑ Mieczysław Wieliczko: Wspomnienia osób świeckich. Księga pamiątkowa. W: Kapłan wielkiej odwagi. Jubileusz 60-lecia kapłaństwa księdza prałata Adama Sudoła. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 206. ISBN 83-919305-6-4.
- ↑ Jerzy Lisowski: Ćwiczenia cielesne, gimnastyka, wychowanie fizyczne i sport w latach 1925–1995. W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 173. ISBN 83-903469-0-7.
- ↑ Wiesław Koszela. Postawy. Mieć w sobie powołanie. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, nr 30 (465) z 20–31 października 1988.
- ↑ Alicja Wolwowicz: Dzieje szkoły w zarysie (1945-1995). W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 68. ISBN 83-903469-0-7.
- ↑ Krystyna Chowaniec: W latach powojennych, Szkoły ponadpodstawowe. Zespół Szkół Mechanicznych. W: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995, s. 886. ISBN 83-86077-57-3.
- ↑ Nagroda Miasta Sanoka. W: Franciszek Oberc: Sanok. Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 125. ISBN 83-909787-3-3.
- ↑ Franciszek Hamerski. Tak rodziła się nasza gazeta. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, nr 10 (481) z 1–10 kwietnia 1989.
- ↑ Franciszek Oberc: Sanok. Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 101. ISBN 83-909787-3-3.
- ↑ Wkrótce nowy numer „Profilów”. „Nowiny”, s. 2, nr 132 z 4 czerwca 1968.
- ↑ Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 264.
- ↑ Adam Sudoł: Wybór z Księgi Ogłoszeń Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku (lata 1967–1995). Sanok: 2001, s. 269, 309. ISBN 83-914224-7-X.
- ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 229, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 258, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Zbigniew Wawszczak. Nauczyciel historii. „Nowiny”, s. 5, nr 150 z 29–30 czerwca 1985.
- ↑ Edward Wisz. Tragiczny wypadek w Łańcucie. „Nowiny”, s. 1–2, nr 134 z 9–11 lipca 1982.
- ↑ Edward Wisz. Zmarła kolejna ofiara tragicznego wypadku w Łańcucie. „Nowiny”, s. 1, nr 135 z 12 lipca 1982.
- ↑ Alicja Wolwowicz: Dzieje szkoły w zarysie (1945-1995). W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925-1995. Sanok: 1995, s. 82. ISBN 83-903469-0-7.
- ↑ Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 263.
- ↑ Czesław A. Skrobała. Krzyż przebłagania. „Tygodnik Sanocki”. Nr 24 (501), s. 1, 5, 15 czerwca 2001.
- ↑ Edward Zając. Początki „Rocznika Sanockiego”. Wojciech Sołtys (biogram). „Rocznik Sanocki 2014”, s. 20, 2014. Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka. ISSN 0557-2096.
- ↑ a b Księga cmentarna nr 2. Matejki Nowy I od 1971 do 2001, Sanok, (poz. 1362).
- ↑ Zbigniew Osenkowski. Kalendarium sanockie 1995-2000. „Rocznik Sanocki 2001”, s. 322, 2001. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
- ↑ Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 262–263.
- ↑ Wojciech Sołtys. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2015-12-28].
- ↑ Odznaczenia, wyróżnienia i nagrody dla nauczycieli i wychowawców z Podkarpacia.... „Nowiny”, s. 1, nr 206 z 20 października 1982.
- ↑ Odznaczenia i nagrody dla zasłużonych pedagogów. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1–2, nr 17 (251) z 1–10 listopada 1982.
- ↑ Wspólna sesja MK FJN i MRN w Sanoku. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 15 (84), s. 2, 1–15 sierpnia 1977.
- ↑ Nauczycielskie święto. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 3, nr 30 (286) z 1–10 listopada 1983.
- ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 295, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Wspólne plenum KZ PZPR i ZZ ZSMP. Marian Żołnierczyk – sekretarzem KZ. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 2, nr 17 (51) z 1–10 listopada 1982.
- ↑ Nagroda Miasta Sanoka. W: Franciszek Oberc: Sanok. Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 123. ISBN 83-909787-3-3.
- ↑ Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 532, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 288, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
Bibliografia
edytuj- Zbigniew Wawszczak. Nauczyciel historii. „Nowiny”, s. 5, nr 150 z 29–30 czerwca 1985.
- Wiesław Koszela. Postawy. Mieć w sobie powołanie. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, nr 30 (465) z 20–31 października 1988.
- Leszek Puchała. Wojciech Sołtys nie żyje. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, 4, nr 31 (195) z 4 sierpnia 1995.
- Bartosz Błażewicz. Nagrodzeni przez Radę Miasta. „Tygodnik Sanocki”, s. 4, nr 23 (186) z 9 czerwca 1995.
- Niektórzy z grona. Wojciech Sołtys. W: Stanisław Dydek: Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku 1946–1996. Brzozów: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „Edytor” w Brzozowie, 1997, s. 245–247. ISBN 83-87450-00-6.
- Pamięci tych, którzy odeszli. Józef Stachowicz. W: Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 296–301.
- Edward Zając. Początki „Rocznika Sanockiego”. Wojciech Sołtys (biogram). „Rocznik Sanocki 2014”, s. 20, 2014. Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka. ISSN 0557-2096.
- Agnieszka Górnisiewicz: Życiorys i bibliografia Wojciecha Sołtysa na stronie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2018-08-16].