Walentynki
Walentynki (ang. Valentine’s Day) – coroczne święto zakochanych przypadające 14 lutego. Nazwa pochodzi od św. Walentego, którego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest również tego dnia.
 Czerwone serce, będące symbolem walentynek | |
| Dzień |
14 lutego |
|---|---|
| Typ święta | |
| Zwyczaje |
wysyłanie kartek, życzeń, wierszy |
| Symbole | |
| Inne nazwy |
Dzień zakochanych, |
| Podobne święta | |
Zwyczajem w tym dniu jest wysyłanie listów zawierających wyznania miłosne (często pisane wierszem). Na Zachodzie, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, czczono św. Walentego jako patrona zakochanych. Dzień 14 lutego stał się więc okazją do obdarowywania się drobnymi upominkami[1].
Historia walentynek
edytujWalentynki są obchodzone w południowej i zachodniej Europie od średniowiecza. Europa północna i wschodnia dołączyła do walentynkowego grona znacznie później[potrzebny przypis].
Pomimo katolickiego patrona tego święta, czasem wiązane jest ono ze zbieżnym terminowo zwyczajem pochodzącym z Cesarstwa Rzymskiego, polegającym głównie na poszukiwaniu wybranki serca, np. przez losowanie jej imienia ze specjalnej urny. Współczesny dzień zakochanych nie ma jednak bezpośredniego związku z jednym konkretnym świętem starożytnego Rzymu, choć jest kojarzony z takimi postaciami z mitologii jak Kupidyn, Eros, Pan czy Juno Februata[potrzebny przypis].
Możliwe, że zwyczaje związane z tym dniem nawiązują do starożytnego święta rzymskiego, zwanego Luperkaliami, obchodzonego 14–15 lutego ku czci Junony, rzymskiej bogini kobiet i małżeństwa, oraz Pana, boga przyrody[2][3].
Z kolei Brytyjczycy uważają to święto za własne z uwagi na fakt, że rozsławił je na cały świat sir Walter Scott (1771-1832)[4].
Walentynki w Polsce
edytuj
.jpg)
Do Polski obchody walentynkowe trafiły wraz z kultem świętego Walentego z Bawarii i Tyrolu[4]. Pod wpływem wzorców z zachodu święto zaczęto nieformalnie obchodzić w latach 80. XX w i nazywać je „Walentynkami”. W 1989 roku m.in. Stowarzyszenie Młodzieży Niepełnosprawnej „Alfa” z Bytomia zaczęło dystrybuować kartki walentynkowe[5][6]. Większą popularność uzyskały dopiero w latach 90. XX wieku[4], udział w ich wprowadzaniu do Polski miała Nina Kowalewska-Motlik, dyrektorka wydawnictwa Harlequin[7], która zajęła się promowaniem Walentynek w telewizji z Niną Terentiew[8] w 1992 roku[9]; wg Niny Kowalewskiej-Motlik polską nazwę święta zaproponowali telewidzowie[8].
Kilka miast w Polsce przyznaje się do posiadania relikwii św. Walentego, w tym Lublin, Kraków i Chełmno. W każdym z nich 14 lutego organizowane są obchody ku czci patrona zakochanych[10]. Stałym niemalże elementem walentynek jest wzajemnie wręczanie sobie walentynkowych ozdobnych karteczek. Czerwone, najczęściej w kształcie serca, opatrzone walentynkowym wierszykiem, a często i miłosnym wyznaniem. Corocznie od 14 lutego 2002 roku w Chełmnie[11] odbywają się wydarzenia kulturalno-rozrywkowe pod nazwą „Walentynki Chełmińskie”. Za sprawą przechowywanej, prawdopodobnie od średniowiecza, w chełmińskim kościele farnym pw. Wniebowzięcia NMP (1280–1320) relikwii św. Walentego, połączono tu lokalny kult św. Walentego z tradycją anglosaską[11].
Zwyczaje
edytuj
Najważniejszym miejscem kultu św. Walentego jest bazylika jego imienia w Terni, na srebrnym relikwiarzu ze szczątkami patrona umieszczono inskrypcję „Święty Walenty patron miłości”. Co roku w niedzielę poprzedzającą dzień 14 lutego przybywają do bazyliki pary narzeczonych z całych Włoch i świata, w celu złożenia przyrzeczenia miłości. Gromadzą się tu również małżonkowie świętujący 25 lub 50 rocznicę zawarcia sakramentu małżeństwa. W Terni w tym dniu wręczana jest również nagroda „Rok Miłości”. W roku 1997 list do par narzeczonych przesłał również Jan Paweł II, a jego przesłanie wyryto na marmurowej tablicy przy grobie świętego Walentego[10].
Krytyka walentynek
edytujCzęść polskiego społeczeństwa krytykuje walentynki jako przejaw amerykanizacji, obcy polskiej kulturze i wypierający rodzime tradycje[12][13]. Walentynki są też krytykowane za ich komercyjne i konsumpcjonistyczne nastawienie. Są one wykorzystywane przez biznes i media do przełamania stagnacji handlowej pomiędzy Bożym Narodzeniem a Wielkanocą[14].
Dla niektórych osób niepozostających w związkach, tzw. singli (szczególnie określających się jako quirkyalone) walentynki mają charakter opresywny, związany z „tyranią bycia w związku” i piętnujący osoby żyjące w pojedynkę. Z tego powodu 14 lutego został uznany przez społeczność quirkyalone za International Quirkyalone Day, mający być w zamierzeniu antywalentynkami[15].
Z powodu pogańskiego pochodzenia obchodzenie walentynek odrzucają Świadkowie Jehowy[16][17].
W takich krajach jak Pakistan czy Indie zwyczaje walentynkowe, również wysyłanie kartek, są potępiane jako niezgodne z duchem islamu[18].
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Św. Walenty – patron zakochanych [online], brewiarz.katolik.pl.
- ↑ Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, ISBN 83-06-00861-8.
- ↑ David Armstrong, Popularna encyklopedia Hutchinsona, Anita Adamska, Warszawa: EM, 1995, ISBN 83-86396-27-X.
- ↑ a b c Walentynki – Junona 14 lutego – Luperkalia Szczerze Zakochanych. macierz.org.pl. [dostęp 2010-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-25)].
- ↑ Barbara Cholewa, Zaczęło się od Walentynek, „Człowiek” (22(24)), 20 lutego 1989, s. 3.
- ↑ B.Ch, Walentynki ze Spółdzielni 22 lipca, „Życie Bytomskie” (41(1693)), 9 października 1989, s. 3.
- ↑ Wojciech Staszewski, Dzięki niej Polki zaczytywały się harlequinami. Żeby nikt nie mówił, że to szmira, do tłumaczeń zatrudniała najwybitniejszych intelektualistów [online], wysokieobcasy.pl, 18 kwietnia 2018 [dostęp 2023-02-17].
- ↑ a b Nina Kowalewska-Motlik - królowa polskiego Harlekina!. so-magazyn.pl. [dostęp 2023-02-17].
- ↑ Sergiusz Królak: To ona sprowadziła walentynki do Polski. "Mój mąż nie uznaje tego święta" [WYWIAD]. plejadapl, 2023-02-14. [dostęp 2023-02-17].
- ↑ a b Św. Walenty biskup zakochanych, czyli o historii walentynek, Paweł Bieliński (KAI) Niedziela.pl.
- ↑ a b Patron zakochanych – Chełmno – miasto zakochanych. [dostęp 2021-02-14].
- ↑ Akcja antywalentynkowa Stowarzyszenia na Rzecz Tradycji i Kultury „Niklot. gniazdo.rodzimowiercy.
- ↑ Niebawem 14 lutego... i tzw. walentynki. wiadomosci24.pl..
- ↑ Walentynkowe podróże. e-konferencje.pl, 2009-01-22.
- ↑ Day is February 14! [online], quirkyalone.net [dostęp 2010-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-18].
- ↑ * Święta, [w:] Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, wyd. 2, Towarzystwo Strażnica jw.org, 2001, s. 364, ISBN 83-86930-47-0.
- ↑ Nowe imię starych obrzędów, „Przebudźcie się!”, Towarzystwo Strażnica jw.org, 8 lutego 1995, s. 26, 27.
- ↑ Morderca dostaje Walentynki, bo „miłuje Proroka”. konflikty.wp.pl, 2011-02-14. [dostęp 2014-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-02)].