Wikipedia

Walencja

miasto we wschodniej Hiszpanii
Ten artykuł dotyczy miasta w Hiszpanii. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Walencja (wal. i oficj. València, wym. [vaˈlen.si.a]; hiszp. Valencia, wym. [baˈlen.θja]) – miasto w środkowo-wschodniej Hiszpanii, nad Morzem Śródziemnym. Stolica prowincji i wspólnoty autonomicznej o tej samej nazwie. Trzecie co do wielkości miasto Hiszpanii z 801 545 mieszkańcami w granicach administracyjnych (municipio) oraz 1 582 387 mieszkańcami w granicach metropolii[1][2].

Walencja
València
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Hiszpania

Wspólnota autonomiczna

 Walencja

Prowincja

Walencja

Data założenia

138 r. p.n.e.

Alkad

Joan Ribó(inne języki)

Powierzchnia

134,65 km²

Wysokość

16 m n.p.m.

Populacja (01.2020)
• liczba ludności
• gęstość


801 545[1][a]
5853 os./km²

Nr kierunkowy

96

Kod pocztowy

46000–46099

Tablice rejestracyjne

V

Położenie na mapie Hiszpanii
Mapa konturowa Hiszpanii, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Walencja”
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Walencja”
Położenie na mapie Wspólnoty Walencji
Mapa konturowa Wspólnoty Walencji, w centrum znajduje się punkt z opisem „Walencja”
Ziemia39°29′N 0°22′W/39,483333 -0,366667
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Walencja została założona w 138 roku p.n.e. jako Valentia Edetanorum i była częścią Starożytnego Rzymu do okresu średniowiecza. Później stała się stolicą Emiratu Walencji (1010–1238), a następnie stolicą Królestwa Walencji (1238–1707). Dziś Walencja jest klasyfikowana jako metropolia o znaczeniu międzynarodowym[3]. Jest także dużym węzłem komunikacyjnym z czwartym co do wielkości portem morskim(inne języki) w Europie pod względem ilości przeładowanych kontenerów[4], międzynarodowym portem lotniczym, rozbudowaną siecią autostrad i koleją dużych prędkości AVE. Ponadto, w mieście funkcjonuje kolej aglomeracyjna Cercanías Valencia(inne języki), sześć linii metra i cztery linie tramwajowe. W rankingu InterNations Expat Insider 2020, Walencja została określona najlepszym miastem dla przyjezdnych na świecie[5]. Miasto jest też wysoko notowane w rankingach dotyczących najzdrowszych miast do życia, zajmując odpowiednio 1 miejsce[6] oraz 15 miejsce na świecie[7][8][9]. Miasto zostało wybrane na Europejską Stolicę Sportu 2011, Światową Stolicę Designu(inne języki) 2022 (World Design Capital)[10] oraz Zieloną Stolicę Europy 2024[11]. W mieście działa Giełda Papierów Wartościowych Bolsa de Valencia(inne języki) oraz najstarszy ośrodek wystawienniczo-targowy w Hiszpanii – Feria Valencia(inne języki).

W Walencji i okolicach jest kilka kulturowych zjawisk / elementów wpisanych na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO, w tym Święto Ognia, podczas którego palone są różnorodne konstrukcje[12], wieże z ludzi Castell[13], Święto Matki Bożej Dobrego Zdrowia(inne języki)[14], rytuał bębnów Tamborada(inne języki)[15] oraz Trybunał Wodny w Walencji[16]. Znajduje się tu również Giełda Jedwabiu wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Na przedmieściach co roku organizowana jest Tomatina, znana na świecie bitwa na pomidory.

Historia

edytuj

Kolonia rzymska Valentia Edetanorum(inne języki), której nazwa pochodzi od łac. valens („silny”) na znak zwycięstwa nad Luzytanami; została założona w 138 roku p.n.e. i zamieszkana przez rzymskich żołnierzy.

Główny artykuł: Emirat Walencji.

Od 712 do 1238 roku Walencja znajdowała się pod panowaniem arabskim. W latach 778–779 miasto zostało zniszczone przez Abd ar-Rahmana I. Nieustabilizowana sytuacja po śmierci Abd al-Aziza w 1061 roku, spowodowała, że w 1094 miasto zostało zdobyte przez Cyda. Jednak 8 lat później, w 1102 roku, Walencja wróciła znów pod panowanie arabskie.

Główny artykuł: Królestwo Walencji.

W 1238 roku, po pięciu miesiącach oblężenia miasto zdobył król Aragonii Jakub I Zdobywca. Spowodowało to, że muzułmanów zaczęli w mieście zastępować chrześcijanie, jednak był to długotrwały proces trwający jeszcze w XIV wieku. W XV wieku w Walencji przybyło wielu mieszkańców, w połowie wieku było ich około 75 000. Wówczas również w mieście miał miejsce duży rozwój gospodarki i kultury. Wiele znanych budynków powstało w tym okresie. Do 1707 miasto było stolicą królestwa pozostającego pod zwierzchnictwem Aragonii.

W latach 1812–1813 zajęte zostało przez wojska francuskie. Podczas hiszpańskiej wojny domowej (1936–1939), od listopada 1936 do października 1937 znajdowała się tu siedziba rządu republikańskiego. W 1957 roku wylała rzeka Turia, wskutek czego miasto nawiedziła duża powódź.

Flaga Walencji

edytuj

Flaga Walencji jest niemal identyczną kopią chorągwi przyznanej w 1238 roku miastu Walencji przez króla Aragonii Jakuba I Zdobywcę. Przyjęta 1 lipca 1982 roku. Proporcje 2:3.

Geografia

edytuj

Położenie

edytuj

Walencja znajduje się na środkowo-wschodnim wybrzeżu Półwyspu Iberyjskiego i zarazem Hiszpanii, nad Zatoką Walencką Morza Śródziemnego, przy ujściu rzeki Turia.

 
Jardín del Turia(inne języki) (Ogrody Turia[17] / Ogrody Turii[18]), park zlokalizowany w dawnym korycie rzeki Turia, przepływającej dawniej przez centrum miasta

Położona jest około 300 km na wschód od Madrytu, około 300 km na południe od Barcelony, około 250 km na zachód od Majorki oraz około 200 km na północ od Kartageny.

Aglomeracja Walencji od północy i zachodu otoczona jest przez Góry Iberyjskie, a dokładniej przez pasma górskie: Sierra Calderona(inne języki) (w tym park naturalny Sierra Calderona(inne języki)), Sierra de las Cabrillas(inne języki), Sierra de Chiva (w tym miejski park przyrody Paraje Natural Municipal Sierra de Chiva(inne języki)), Sierra de Malacara(inne języki), Sierra Perenchiza(inne języki), Sierra del Ave i Sierra del Caballon. Po zachodniej stronie znajduje się również park naturalny Geológico de Chera-Sot de Chera(inne języki). Od południa otoczona jest przez północno-wschodnie krańce Gór Betyckich (m.in. pasma górskie Sierra del Buixcarró(inne języki), Sierra del Mondúver(inne języki), Sierra de Corbera(inne języki)).

W granicach miasta, w południowej części znajduje się park naturalny Albufera(inne języki) z płytką laguną. Walencja leży na wybrzeżu zwanym Costa de Valencia(inne języki), na południe od plaż Costa del Azahar (w prowincji Castellón) i na północ od plaż Costa Blanca (w prowincji Alicante), jednych z głównych regionów wypoczynkowych Europy.

Klimat

edytuj
 
Walencja zimą. Na pierwszym planie most Puente de las Flores(inne języki).

Walencja znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego[19][20] na pograniczu typu śródziemnomorskiego i półpustynnego[21], z bardzo łagodnymi zimami i długimi ciepłymi latami. Średnia roczna temperatura wynosi 23 °C w dzień i 14 °C w nocy[22].

Średnia temperatura najchłodniejszych miesięcy – grudnia, stycznia i lutego wynosi 17 °C w dzień i 8 °C w nocy[22]. W najzimniejszym miesiącu roku – styczniu, temperatury wynoszą zwykle od 10 do 21 °C w ciągu dnia, od 2 do 12 °C w nocy, a średnia temperatura morza wynosi 14 °C[23]. Opady śniegu, jak i mróz generalnie nie występują. Okres z letnimi temperaturami trwa ok. 7 miesięcy, zaczyna się w połowie kwietnia i trwa do połowy listopada[22]. Marzec jest miesiącem przejściowym, ze średnią temperaturą wynoszącą 19–20 °C w dzień, pod względem temperatury i nasłonecznienia przypomina nieco maj w Polsce. W najcieplejszym miesiącu roku – sierpniu, temperatury wynoszą zwykle od 25 do 33 °C w ciągu dnia, około 22 °C w nocy, a średnia temperatura morza wynosi 26 °C[23]. Temperatury powyżej 30 °C występują w kilkudziesięciu dniach rocznie, głównie w lipcu i sierpniu[22]. Najwyższa odnotowana temperatura w mieście to 43 °C, która miała miejsce 20 sierpnia 2010 roku, natomiast najniższą zanotowaną temperaturą było –7,2 °C w nocy 11 lutego 1956 roku[24].

Walencja ma tylko nieco ponad 40 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥1mm, 70 dni deszczowych rocznie przy opadach ≥0,1mm, ze średnią kilka dni deszczowych w miesiącu. Opady wahają się średnio od 1–2 dni w lipcu do 5–8 dni deszczowych w październiku. Średnia roczna wilgotność wynosi 65%, od 62% w kwietniu do 68% w sierpniu. Miasto ma około 2700 godzin czystej słonecznej pogody rocznie, od 152 h (średnio 5 godzin dziennie, około 5 razy więcej niż w Polsce) w grudniu do około 308 h (średnio 10 godzin czystego słońca na dobę, 1/4 więcej niż w Polsce) w lipcu[22].

Średnia temperatura i opady dla Walencji (centrum miasta)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 16,7 17,4 19,3 21,1 23,9 27,3 29,7 30,3 27,8 24,5 20,1 17,3 23,0
Średnie dobowe temperatury [°C] 12,2 12,8 14,7 16,6 19,5 23,1 25,7 26,2 23,5 20,0 15,6 12,9 18,6
Średnie temperatury w nocy [°C] 7,7 8,2 10.0 12.0 15,1 18,8 21,7 22,2 19,2 15,6 11,1 8,5 14,2
Opady [mm] 38,6 29,8 39,5 32,7 36,2 26,3 6,7 14,7 72,2 63,4 51,6 46,2 458
Średnia liczba dni z opadami 4,1 3,5 4,1 4,5 4,2 2,2 1,2 2,3 5,2 4,7 4,3 4,3 44,6
Wilgotność [%] 64 64 63 62 65 66 67 68 67 67 66 65 65
Średnie usłonecznienie [h] 168 174 211 233 260 277 308 283 231 201 166 152 2663
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología[22][25] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 11 m n.p.m., 3,8 km od morza, 1991-2020)
Średnia dobowa temperatura morza (°C)[23]
Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Rok
14,2 13,8 14,1 16,1 18,8 22,5 24,8 25,8 24,6 22,2 19,1 16,1 19,4

Podział administracyjny

edytuj

Walencja podzielona jest na 19 dystryktów (hiszp. distritos)[28]:

Dystrykty podzielone są na dzielnice (hiszp. barrios), których jest w sumie 88[29].

Demografia

edytuj
 
Plac Plaza del Ayuntamiento(inne języki) i zabudowania w centrum miasta

Walencja liczy 809 267 mieszkańców wewnątrz centrum administracyjnego (municipio) na powierzchni zaledwie 134,65 km². Według oficjalnych hiszpańskich danych z 2020 roku wydanych przez Ayuntamiento de Valencia(inne języki) (Urząd Miejski Walencji), metropolia liczy 1 582 387 mieszkańców na obszarze 628,9 km², przy gęstości zaludnienia 2516 os./km². Obejmuje centrum administracyjne Walencja i trzy sąsiadujące comarki (odpowiednik polskich powiatów): Huerta Norte(inne języki) (obszar północny), Huerta Oeste(inne języki) (obszar zachodni) oraz Huerta Sur(inne języki)[1] (obszar południowy), historycznie pod nazwą Huerta de Valencia(inne języki). Te same dane liczbowe przedstawiło hiszpańskie Ministerio de Transportes, Movilidad y Agenda Urbana(inne języki) (Ministerstwo Transportu, Mobilności i Agendy Miejskiej), według którego metropolia miejska obejmuje 45 mniejszych jednostek administracyjnych i ma 1 581 057 mieszkańców na obszarze 628,8 km² przy gęstości zaludnienia na poziomie 2514 os./km² (2021)[2]. Według tego ministerstwa, w latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 191 842 osoby, co stanowi wzrost o 14,1%[30].

Podział terytorialny metropolii
Comarca Ludność[31] (2019) Powierzchnia Gęstość zaludnienia Metropolia
Huerta de
Valencia 		Obszar
metropolitalny[32] 		 
Ciudad de Valencia 801 545[1] 134,7 km² 5853 os./km²
Huerta Oeste(inne języki)
(obszar zachodni) 		359 337 187,6 km² 1982 os./km²
Huerta Norte(inne języki)
(obszar północny) 		228 424 140,4 km² 1627 os./km²
Huerta Sur(inne języki)
(obszar południowy) 		178 118 166,2 km² 1071 os./km²
Razem 1 567 118 631,9 km² 2480 os./km²
Ribera Alta(inne języki) 228 406 970,0 km² 235 os./km²
Safor(inne języki) 179 185 429,6 km² 417 os./km²
Campo de Turia(inne języki) 177 195 823,3 km² 215 os./km²
Campo de Murviedro(inne języki) 98 244 271,2 km² 362 os./km²
Ribera Baja(inne języki) 82 663 276,9 km² 299 os./km²
Razem 2 332 811 3 402,9 km² 686 os./km² Mapa

Według źródeł międzynarodowych zarówno zespół miejski, jak i obszar metropolitalny ma od ok. 1,5 do 2,5 miliona mieszkańców w zależności od źródła danych. Na podstawie danych Demographia: World Urban Areas z sierpnia 2023 roku, ścisły zespół miejski ma 1 547 000 mieszkańców na obszarze 394 km² przy gęstości zaludnienia na poziomie 3930 os./km²[33]. Na podstawie danych Eurostatu z 2007 roku, strefa miejska Walencji (ang. Urban Zone) ma 1 564 145 mieszkańców[34]. Ponadto: według Brookings Institution ma 1 864 600 mieszkańców[35], według MDPI – 1 986 297[36], według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OECD – 2 300 000[37]; według World Gazetteer – 2 513 965[38]; według Europejskiego Urzędu Statystycznego (Eurostat) – 2 574 888 mieszkańców (w regionie metropolitalnym w 2021 roku)[39]. Ponadto, Walencja jest częścią megalopolis Golden Banana (Sunbelt / Banana dorata)(inne języki), obejmującego śródziemnomorski zurbanizowany obszar ciągnący się wzdłuż wybrzeża Włoch, Francji i Hiszpanii.

W ostatnich dwóch dekadach nastąpił wzrost populacji urodzonej za granicą, wzrost z 1,5% w 2000 roku[40] do 9,1% w 2009 roku[41]. Podobny wzrost wystąpił również w dwóch największych hiszpańskich miastach, Madrycie i Barcelonie[42].

Turystyka

edytuj
 
Nowoczesna architektura w Walencji autorstwa syna miasta, Santiago Calatravy, fragment kompleksu Ciudad de las Artes y las Ciencias (Miasto Sztuki i Nauki).
 
Katedra w Walencji
 
Torres de Serranos(inne języki)
 
Arena walk byków Plaza de toros de Valencia(inne języki)
 
Giełda Jedwabiu (z listy światowego dziedzictwa UNESCO)

W Buñol, na przedmieściach Walencji co roku odbywa się Tomatina, święto znane z obrzucania się pomidorami. W mieście odbywa się również Święto Ognia, podczas którego palone są różnorodne konstrukcje. 15 marca na ulicach całego miasta wystawia się dziesiątki konstrukcji-rzeźb wykonanych z mieszanki papieru i wosku, które w nocy z 19 na 20 marca są spalane; w międzyczasie na ulicach i w klubach trwa zabawa 24 godziny na dobę (ludzie zasypiają na ulicach i w parkach by odpocząć chwilę przed dalszą zabawą). Święto Ognia jest wpisane jest na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO[12]. W mieście znajduje się arena walk byków Plaza de toros de Valencia(inne języki).

W regionie Walencji i Katalonii popularne jest tworzenie wież z ludzi, nazywanych Castell. Ta sztuka kulturowa jest na liście reprezentatywnej niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO[13]. Na liście UNESCO jest również wpisany Trybunał Wodny w Walencji[16], Święto Matki Bożej Dobrego Zdrowia(inne języki)[14] oraz Tamborada(inne języki) – rytuał bębnów odbywający się na przedmieściach[15].

Ważniejsze zabytki i atrakcje turystyczne:

Plaże

edytuj
 
Deptak przy plaży „Malvarrosa”
 
Plaża „Malvarrosa”
 
Plaża „Patacona” (styczeń 2023)

W regionie Walencji znajduje się największa liczba plaż ze statusem Błękitnej Flagi w Hiszpanii[43]. Łączna długość plaż w samych tylko granicach administracyjnych miasta wynosi ok. 16 km (10 mil)[44]. Do najważniejszych plaż Costa de Valencia(inne języki) należą, od północy:

Gospodarka

edytuj
 
Eksport z Walencji z podziałem na grupę produktów
 
Wieżowce w rejonie alei Avenida de las Cortes Valencianas(inne języki)

Charakterystyka

edytuj

Obecnie gospodarka miasta skoncentrowana jest na usługach, gdyż blisko 84% zatrudnionej ludności aktywnej zawodowo należy do sektora usług. Miasto posiada jednak bazę przemysłową, gdzie odsetek ludności pracującej wynosi 5,5%. Z drugiej strony działalność rolnicza, choć ma stosunkowo niewielkie znaczenie, z zaledwie 1,9% zatrudnionej ludności czynnej zawodowo, utrzymuje się na obszarze gminy o łącznej powierzchni 3973 ha, na której przeważają uprawy sadownicze i cytrusowe[45].

W rankingu Globalization and World Cities Research Network(inne języki) 2020 zostało oznaczone jako metropolia światowa trzeciej kategorii – gamma[3]. W rankingu bestcities.org 2020 uplasował się na 62 miejscu na świecie[44]. W rankingu InterNations Expat Insider 2020, Walencja została określona najlepszym miastem dla przyjezdnych na świecie[5]. Miasto jest też wysoko notowane w rankingach dotyczących najzdrowszych miast do życia, zajmując odpowiednio 1 miejsce[6] oraz 15 miejsce na świecie[7][8][9]. Miasto zostało wybrane na Światową Stolicę Designu(inne języki) 2022 (World Design Capital)[46][10] oraz Zieloną Stolicę Europy 2024[11][47].

Produkt miejski brutto dla całej metropolii wyniósł w 2020 roku 61,4 mld dolarów[48].

W mieście działa Giełda Papierów Wartościowych Bolsa de Valencia(inne języki). Feria Valencia(inne języki) jest najstarszym ośrodkiem wystawienniczo-targowym w Hiszpanii, został otwarty w 1917 roku. Co roku organizuje ponad sto targów i imprez.

Bezrobocie w Walencji w 2023 roku wynosiło 12,48%, z tendencją malejącą (w 2012 roku wynosiło 23,08%)[49].

Przemysł

edytuj

Historycznie, począwszy od rewolucji przemysłowej w XIX wieku, Walencja była kolebką wielu firm sektora przemysłowego, takich jak przemysł ciężki, produkcja mebli, produkcja wyrobów ceramicznych, różne rodzaje przemysłu spożywczego a później również przemysłu motoryzacyjnego. W dzisiejszych czasach przedsiębiorstwa sektora przemysłowego zlokalizowane są na przedmieściach np. Manises (produkcja ceramiczna), Benetússer i Sedaví (meblarstwo), Jijona (przemysł spożywczy), Paterna mieszcząca większość przemysłu ciężkiego w regionie. Na przedmieściach znajdują się również parki przemysłowe np. Fuente del Jarro o powierzchni 235 ha[50], park przemysłowy w Riba-roja de Túria[51], Polígono Industrial Mediterráneo o powierzchni 130 hektarów[52] (gdzie znajduje się m.in. fabryka taboru szynowego Stadler Rail Valencia(inne języki) (MACOSA)), oraz inne parki przemysłowe[53]. 11% populacji aktywnej zawodowo Walencji pracuje w sektorze budowlanym, przy czym przemysł ten jest obecnie jednym z najważniejszych w społeczności, reprezentując 30% całego przemysłu Walencji. Rozwinięty tutaj jest również przemysł tekstylny, który mimo że w ostatnich latach poniósł duże straty z powodu nieuczciwej konkurencji ze strony krajów trzecich, nadal przenosi duże ilości kapitału ze względu na swoją uznaną jakość na rynkach międzynarodowych.

Nowe technologie

edytuj
 
Biurowce w centrum
 
Walencja nocą

Sektor publiczny Wspólnoty autonomicznej Walencji jest odpowiedzialny za badania, rozwój i innowacje za pośrednictwem Instituto Valenciano de Competitividad Empresarial(inne języki) (pl. Walenckiego Instytutu Konkurencyjności Przedsiębiorstw, IVACE), podmiotu przy Ministerstwie Gospodarki, Przemysłu, Turystyki i Zatrudnienia Rządu Walencji, którego celem jest zarządzanie sektorem przemysłowym oraz wspieranie przedsiębiorstw w zakresie innowacji, przedsiębiorczości, internacjonalizacji i przyciągania inwestycji. Jednym z głównych centrów technologicznych Wspólnoty Walenckiej jest Park Technologiczny w Paternie (przedmieścia Walencji), zwany Parque Tecnológico de Valencia(inne języki) (pl. Walenckim Parkiem Technologicznym). Główne cele tego parku technologicznego to promowanie dywersyfikacji przemysłowej Wspólnoty Walenckiej, zachęcanie do wprowadzania nowych technologii oraz wspieranie inicjatyw B R I (Badań, Rozwoju i Innowacji). Parque Tecnológico de Valencia dysponuje doskonale wyposażonym terenem, z infrastrukturą techniczną, która odpowiada na bieżące potrzeby firm, a ponadto jest przygotowana na stopniowe podłączanie do nowych systemów telekomunikacyjnych. Oprócz Parque Tecnológico de Valencia, Wspólnota Walencji posiada pięć innych parków naukowych, z czego dwa znajdują się w samej Walencji.

W 2002 roku Politechnika w Walencji(inne języki) zainaugurowała park naukowy Ciudad Politécnica de la Innovación (pol. Politechniczne Miasto Innowacji, CPI)[54], który obejmuje powierzchnię 140 000 m² i skupia cały system badawczo-rozwojowy politechniki, czyli 45 instytutów badawczych[55], około 3000 badaczy, a także około 400 pracowników pomocniczych[55][56].

CPI to sieć parków naukowych podzielona na trzy obszary działania; lokalny, w którym uczestniczy ponad 25 urzędów miejskich, stowarzyszeń biznesowych i organizacji promotorskich z całej prowincji Walencja; krajowy, z ponad 100 hiszpańskimi publicznymi i prywatnymi organizacjami B R I; oraz międzynarodowy[54], w którym naukowcy i ośrodki badawcze CPI współpracują z ponad tysiącem publicznych i prywatnych instytucji promujących badania i innowacje z ponad 60 krajów. Za zarządzanie siecią i ożywienie współpracy między jej podmiotami odpowiada Fundación Ciudad Politécnica de la Innovación, organizacja non-profit promowana przez Politechnikę w Walencji, której jednym z patronów jest Grupa Santander[54]. Park naukowy jest członkiem Asociación Española de Parques Científicos y Tecnológicos (pol. Hiszpańskiego Stowarzyszenia Parków Naukowo-Technologicznych, APTE) oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Parków Naukowych(inne języki)[54].

W kompleksie Miasta Sztuki i Nauki w 2002 roku zainaugurowano również Centro de Investigación Príncipe Felipe (pol. Centrum Badawcze Księcia Filipa, CIPF), które ma 23 laboratoria rozmieszczone w trzech programach badawczych: biomedycyna; biologia chemiczna i ilościowa; i medycyna regeneracyjna. Fundację zarządzającą tym ośrodkiem badawczym tworzą rząd Walencji i Fundacja Bancaja. Centrum to ma na celu zbadanie możliwych rozwiązań chorób wpływających na zdrowie człowieka, stosując najbardziej zaawansowane technologie w celu opracowania nowych terapii i/lub metod diagnostycznych[57].

W 2009 roku Uniwersytet w Walencji otworzył własny park naukowy Parque Científico de la Universidad de Valencia (pol. Park Naukowy Uniwersytetu w Walencji, PCUV)[58], zlokalizowany na terenie kampusu Burjasot-Paterna, około 8 km od centrum miasta. Podmiotem zarządzającym PCUV jest Fundació Parc Científic Universitat de València, prywatna fundacja, której patronami są Fundacja Bancaja(inne języki), Grupa Santander, Walencka Izba Handlowa(inne języki) i Confederación Empresarial Valenciana (pol. Walencka Konfederacja Biznesu), a także Uniwersytet w Walencji[59]. Ten park naukowy ma powierzchnię ponad 200 000 m² do badań, innowacji i transferu wiedzy, łącząc w jednym miejscu badania uniwersyteckie oraz potrzeby B R i walenckiej struktury produkcyjnej[60].

Transport

edytuj
 
Port Walencja(inne języki)

Transport lotniczy

edytuj

Walencja jest obsługiwana przez dwa międzynarodowe porty lotnicze: port lotniczy Walencja, który w 2023 roku obsłużył prawie 10 mln pasażerów[61] oraz oddalony o 133 km na południe port lotniczy Alicante-Elche (główny port lotniczy regionu Walencji), który w 2023 roku obsłużył ponad 15,7 mln pasażerów[61]. Znajduje się tu siedziba hiszpańskich regionalnych linii lotniczych Air Nostrum.

Transport morski

edytuj

Port Walencja(inne języki) to czwarty co do wielkości port w Europie pod względem ilości przeładowanych kontenerów (2020)[4] W 2023 roku obsłużył 7521 statków[62], 4,8 mln kontenerów TEU i 77 mln ton towarów[63] oraz 1 558 180 pasażerów[64].

Transport kolejowy

edytuj
 
 
Dwa główne dworce kolejowe w Walencji: València Norte oraz València-Joaquín Sorolla

Miasto ma połączenie koleją dużych prędkości AVE:

W fazie budowy jest połączenie szybkiej kolei:

Oprócz kolei dużych prędkości dostosowanych do norm transeuropejskiej sieci transportowej, przebiegają tędy również standardowe linie kolei iberyjskiej szerokotorowej np. linia kolejowa Walencja-Tarragona(inne języki) czy linia kolejowa Saragossa-Sagunto(inne języki). Z Walencji kursuje także Euromed, jak również jedna z linii(inne języki) Regional Exprés(inne języki). Głównymi stacjami kolejowymi są: València Norte oraz València-Joaquín Sorolla, pozostałe to m.in. València-Cabanyal, València Font Sant Lluís, València-San Isidro(inne języki).

Transport drogowy

edytuj

Walencję przecinają trasy europejskie: E15 (Wielka Brytania ↔ Francja ↔ Hiszpania) i E901, jak również autostrady A-3 (Madryt-Walencja), A-7(inne języki) (Francja-Barcelona-Walencja-Alicante-Murcja-Almeria-Malaga), A-23(inne języki) (Walencja-Pireneje-Francja) oraz kilka autostrad lokalnych.

 
 
 
 
Metro w Walencji. Tramwaj w Walencji.
Kolej aglomeracyjna Cercanías Valencia. Autobus miejski EMT Valencia.

Transport miejski

edytuj

Transport miejski w Walencji obejmuje:

W mieście funkcjonuje usługa publicznego systemu wypożyczania rowerów pod nazwą Valenbisi. System obejmuje 2750 rowerów i 275 stacji[67]. Wewnątrz miasta jest około 150 km dedykowanych ścieżek rowerowych[68][69].

Kultura

edytuj
 
Muzeum Sztuk Pięknych w Walencji
 
planetarium L’Hemisfèric, opera Palau de les Arts Reina Sofia oraz muzeum nauki Museo de las Ciencias Príncipe Felipe (po lewej stronie)

Edukacja

edytuj
 
Biblioteka Uniwersytetu Walenckiego

W Walencji istnieją cztery uczelnie. Dwie z nich są państwowe i dwie publiczne. Największe z nich to Universidad Politecnica de Valencia (UPV) i Universidad de Valencia założony w 1499 roku.

Sport

edytuj

W 2011 roku miasto to otrzymało tytuł Europejskiej Stolicy Sportu[70].

Kluby sportowe

edytuj

W mieście gra jedna z najbardziej utytułowanych drużyn ligi hiszpańskiej Valencia CF oraz inny pierwszoligowy klub Levante UD.

W Walencji funkcjonują również: Valencia BC – klub koszykarski, Valencia Firebats(inne języki) i Valencia Giants(inne języki) – kluby futbolu amerykańskiego, Valencia FS(inne języki) – klub futsalowy, RC Valencia(inne języki), Club de Rugby San Roque oraz CAU Rugby Valencia(inne języki) – kluby rugby, CH Canyamelar(inne języki) – żeński klub piłki ręcznej.

Obiekty sportowe

edytuj
 
Stadion piłkarski Estadio Mestalla (2005)

Główne stadiony: Estadio Mestalla o pojemności 55 000 widzów, Estadio Ciudad de Valencia o pojemności 26 000 widzów. Dużym ośrodkiem sportowym jest Ciudad Deportiva de Paterna(inne języki), obejmujący kilka boisk piłkarskich. W budowie jest nowy stadion Nou Mestalla, który docelowo ma pomieścić 75 000 widzów[71].

Główne hale sportowe: Pavelló Municipal Font de Sant Lluís(inne języki) o pojemności 9500 widzów, Luis Puig Palace o pojemności 6500 widzów, L'Àgora(inne języki) o pojemności 6000 widzów. W budowie jest Casal España Arena(inne języki) o pojemności 15 600 widzów dla imprez sportowych i 18 600 dla koncertów.

Tory wyścigowe: Valencia Street Circuit, Circuit Ricardo Tormo (na przedmieściach).

Plaza de toros de Valencia(inne języki) to główna w mieście arena walki byków.

Imprezy sportowe

edytuj

W Walencji odbyły się: Mistrzostwa Europy w karate(inne języki) 1973, Mistrzostwa Świata w Kolarstwie Torowym 1992, Halowe Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce 1998, Mistrzostwa Europy w Pływaniu na krótkim basenie 2000, Red Bull X-Fighters 2001 i 2003, Puchar Louisa Vuittona 2007, Halowe Mistrzostwa Świata w Lekkoatletyce 2008, Mistrzostwa Świata w Półmaratonie 2018, Mistrzostwa Europy Juniorów w hokeju na lodzie mężczyzn(inne języki) 2017 i 2019 oraz Mistrzostwa Europy Juniorów w hokeju na lodzie kobiet(inne języki) 2008, 2017 i 2019 oraz odbędą się Mistrzostwa świata w żeglarstwie 2027. Walencja była jednym z miast-gospodarzy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 1982 oraz będzie jednym z miast-gospodarzy na Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej 2030.

Od 1981 roku odbywa się tutaj maraton pod nazwą Maratón de Valencia(inne języki), a od 1991 roku półmaraton Medio Maratón Valencia(inne języki). Od 1999 roku co roku odbywają się tutaj Motocyklowe Grand Prix Walencji. Od 2008 do 2012 roku miasto gościło Grand Prix Europy Formuły 1 na torze Valencia Street Circuit. Wyścig wykorzystuje infrastrukturę wokół portu, w którym obecnie rezydują ekipy startujące w Pucharze Ameryki. Tor wyścigowy Formuły 1 korzysta częściowo z ulic miasta i jest to jedyny na świecie tor, którego fragment biegnie nad morzem. Miasto jest również ośrodkiem kolarskim – od 1929 roku, z niewielkimi przerwami, odbywa się Wyścig Dookoła Walencji (hiszp. Volta a la Comunitat Valenciana)[72]. Coroczny turniej tenisowy Valencia Open odbywa się hali L'Àgora(inne języki) w Ciudad de las Artes y las Ciencias.

Miasta partnerskie

edytuj

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ 1 582 387 mieszkańców w granicach metropolii według oficjalnych danych urzędu miejskiego[1].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Ajuntament de Valencia, Padró d’habitants 2020. Municipis de l'Àrea Metropolitana [online].
  2. ↑ a b Dirección General de Vivienda y Suelo: Áreas Urbanas en España, 2021.
  3. ↑ a b The World According to GaWC 2020. [w:] Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network [on-line]. Loughborough University. (ang.).
  4. ↑ a b Maritime freight and vessels statistics - Eurostat
  5. ↑ a b Expat Insider 2020 – InterNations.org.
  6. ↑ a b Money.co.uk: Revealed: the top 20 healthiest places to live.
  7. ↑ a b Newsweek: The World’s Healthiest Cities Ranked.
  8. ↑ a b The World’s Healthiest Cities – spotahome.com.
  9. ↑ a b Iflscience: The 20 Healthiest Cities In The World.
  10. ↑ a b wdo.org: WDC Valencia 2022. (ang.).
  11. ↑ a b European Commission, Valencia Winning city 2024 [online].
  12. ↑ a b UNESCO ICH: Valencia Fallas festivity. [dostęp 2016-12-20]. (ang.).
  13. ↑ a b UNESCO ICH: Human towers. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  14. ↑ a b UNESCO ICH: Festivity of ‘la Mare de Déu de la Salut’ of Algemesí. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  15. ↑ a b UNESCO ICH: Tamboradas drum-playing rituals. [dostęp 2018-12-22]. (ang.).
  16. ↑ a b UNESCO ICH: Irrigators’ tribunals of the Spanish Mediterranean coast: the Council of Wise Men of the plain of Murcia and the Water Tribunal of the plain of Valencia. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  17. ↑ o, Ogrody Turia w Walencji. [online]
  18. ↑ l, Ogrody Turii – piękny park w centrum Walencji w korycie rzeki [online].
  19. ↑ Climatic map by Istituto Geografico De Agostini.
  20. ↑ Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.
  21. ↑ World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.
  22. ↑ a b c d e f Standard climate values. València – Agencia Estatal de Meteorología.
  23. ↑ a b c Valencia average sea temperature – seatemperature.org.
  24. ↑ Extreme Values. Valencia – Extreme Values. Valencia.
  25. ↑ Valencia_8285 – National Centers for Environmental Information.
  26. ↑ Standard climate values. Valencia Aeropuerto – Agencia Estatal de Meteorología.
  27. ↑ ValenciaAeropuerto_8285 – National Centers for Environmental Information.
  28. ↑ Distritos - València [online], www.valencia.es [dostęp 2023-08-23].
  29. ↑ Mapa de Zonas Turísticas que visitar en Valencia | Zonas y Barrios [online], www.visitvalencia.com [dostęp 2023-08-23] (hiszp.).
  30. ↑ Áreas urbanas 50, Ministerio de Fomento de España (pol. Ministerstwo Rozwoju).
  31. ↑ INEbase. Alteraciones de los municipios [online].
  32. ↑ Generalitat Valenciana, Documento de Alcance del Estudio Ambiental y Territorial Estratégico [online].
  33. ↑ Demographia: World Urban Areas – Demographia, 08.2023
  34. ↑ Eurostat: Urban Audit. [dostęp 2014-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-12)].
  35. ↑ 2014 Global Metro Monitor – Brookings Institution, 2015.
  36. ↑ Means of Transport and Population Distribution in Metropolitan Areas: An Evolutionary Analysis of the Valencia Metropolitan Area - mdpi.com
  37. ↑ „Competitive Cities in the Global Economy” – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OECD, 2006, Table 1.1.
  38. ↑ [1] – World Gazetteer, 2017.
  39. ↑ „Population by sex and age groups” – Eurostat, 2022.
  40. ↑ Foreign born population in 2001 [online] [dostęp 2011-03-09] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-20].
  41. ↑ Foreign born population in 2008, p7 [online] [dostęp 2011-03-09] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-20].
  42. ↑ Table 1.1 foreign born population [online] [dostęp 2011-03-09] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-20].
  43. ↑ thisistherealspain.com: Spain once again leads the world ranking of Blue Flags. (ang.).
  44. ↑ a b World's Best Cities – bestcities.org, 2020.
  45. ↑ Caja España, Datos municipales:Valencia [online] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-24].
  46. ↑ designbiznes.pl: Walencja stolicą designu w 2022 roku!.
  47. ↑ CNN, How this beautiful Spanish tourist city became the green capital of Europe [online].
  48. ↑ Eurostat: Gross domestic product (GDP) at current market prices by metropolitan regions. (ang.).
  49. ↑ Paro por municipios: Valencia – (Valencia) – datosmacro.com.
  50. ↑ Polígono Industrial "Fuente del Jarro" -paternaciudaddeempresas.es
  51. ↑ Polígonos Industriales - ribarroja.es
  52. ↑ Inicio • Polígono Mediterráneo -poligonomediterraneo.com
  53. ↑ Directorio geográfico zonas industriales en Valencia/València - lokinn.com
  54. ↑ a b c d Universidad Politécnica de Valencia, Ciudad Politécnica de la Innovación. Parque Científico de la Universidad Politécnica de Valencia [online].
  55. ↑ a b Universidad Politécnica de Valencia, Ciudad Politécnica de la Innovación. Centros de investigación [online].
  56. ↑ CONSELLERIA D'EDUCACIÓ, FORMACIÓ I OCUPACIÓ, Ciudad Politécnica de la Innovación [online].
  57. ↑ Centro de Investigación Príncipe Felipe, ASPECTOS BÁSICOS [online] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-07].
  58. ↑ Universidad de Valencia, Parc Científic de la Universitat de València. Presentación [online] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-09].
  59. ↑ Universidad de Valencia, Parc Científic de la Universitat de València. Fundación [online] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-08].
  60. ↑ Universidad de Valencia, Parc Científic de la Universitat de València. Dónde Estamos [online] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-24].
  61. ↑ a b Informes anuales – AENA, 2024.
  62. ↑ Valenciaport, Vessels [online].
  63. ↑ Valenciaport, Mercancías [online].
  64. ↑ Valenciaport, Pasajeros [online].
  65. ↑ Presentation – emtvalencia.es.
  66. ↑ Strona główna – metrobus.es.
  67. ↑ What is Valenbisi? – valenbisi.com.
  68. ↑ Cycling in Valencia – visitvalencia.com.
  69. ↑ Valencia Bike Routes – visitvalencia.com.
  70. ↑ UniaEuropejska.org: Europejskie stolice roku 2011.
  71. ↑ Nou Mestalla Stadium, Valencia. designbuild-network.com. [dostęp 2017-11-25]. (ang.).
  72. ↑ Oficjalna strona Wyścigu Dookoła Walencji [dostęp 2017-06-11].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Walencja&oldid=75294485”