Wikipedia

Ulica Złota w Warszawie

ulica w Warszawie

Ulica Złota – ulica w warszawskich dzielnicach Śródmieście i Wola.

Ulica Złota w Warszawie
Śródmieście Północne, Mirów
Ilustracja
Widok z Pałacu Kultury i Nauki na wschodni odcinek ul. Złotej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Długość

890 m

Poprzednie nazwy

Władysława Kniewskiego (odcinek wschodni)

Przebieg
↑ ul. Kazimierza Brokla
0 m ← ul. Jasna, ul. Zgoda →
120 m pasaż Wiecha
190 m ul. Marszałkowska
pl. Defilad, PKiN
190 m ul. Emilii Plater
450 m al. Jana Pawła II
480 m al. Jana Pawła II
840 m ul. Twarda
światła 890 m ul. Żelazna
↓ ul. Twarda
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ulica Złota w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Złota w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Złota w Warszawie”
Ziemia52°13′52,4″N 21°00′13,8″E/52,231220 21,003820
Multimedia w Wikimedia Commons
Ulica Złota przy skrzyżowaniu z ul. Marszałkowską, widok w kierunku zachodnim (ok. 1908)
Ulica Złota przy skrzyżowaniu z al. Jana Pawła II

Historia

edytuj

Ulica jest dawną drogą narolną[1]. Nazwa ulica Złota została nadana w 1770[2].

Na początku znajdowała się przy niej drewniana zabudowa; w 1784 stało przy niej 29 mieszkalnych zabudowań drewnianych, cegielnia oraz dwa browary[3]. W 1827 na rogu z ul. Marszałkowską powstała fabryka tapet i papieru istniejąca do 1868[4]. Po 1870 większość ulicy została zabudowana wysokimi kamienicami[4]. Część ulicy wypełniona była luksusowymi sklepami umieszczonymi na parterach kamienic[5], ale mieściły się przy niej również zakłady przemysłowe, takie jak Fabryka Maszyn i Odlewów „Orthwein, Karasiński i S-ka” czy fabryka mydeł Karola Majewskiego[4].

W 1874 roku w wyniku wielkiego pożaru, który wybuchł w rejonie ulic Chmielnej, Złotej i Siennej[6], spłonął kwartał drewnianej zabudowy znajdującej się między ulicami Wielką i Zielną[7].

27 lipca 1907 oddano do użytku linię tramwaju konnego na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Marszałkowską i Żelazną[8]. Od 7 sierpnia 1908 ulicą kursowały tramwaje elektryczne. Początkowo ulicę obsługiwała linia nr 7 – z Powązek na ul. Targową[9], a przed końcem 1908 roku na ulicę skierowano łącznie trzy linie[10][11]. Ze względu na małą szerokość ulicy oraz narastający ruch samochodowy 1 maja 1939 podjęto decyzję o wstrzymaniu ruchu tramwajowego na tej ulicy[12].

Zabudowa ulicy ucierpiała w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939[13][14]. 10 listopada 1941 na ul. Złotej przywrócono ruch tramwajowy na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Marszałkowską i Żelazną[15]. Ostatecznie kursowanie tramwajów zawieszono 1 czerwca 1944[16][17][15]. Po wojnie nie przywrócono na ulicy komunikacji tramwajowej, a tory rozebrano[18].

Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28 września 1950 nazwę fragmentu ulicy na wschód od ulicy Marszałkowskiej zmieniono na ul. Władysława Kniewskiego[19], w celu upamiętnienia działacza komunistycznego. W 1952, w związku z budową Pałacu Kultury i Nauki wznoszonego na osi ulicy, jej środkowy odcinek został zlikwidowany[20]. Ciągłość ulicy została przerwana na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicą Marszałkowską i projektowanym wtedy odcinkiem ulicy Emilii Plater[3].

W latach 1959–1963 przy zachodnim odcinku ulicy wybudowano osiedle Złota[21].

31 grudnia 1970 oddano do użytku wybudowany w ciągu ulicy tunel drogowy o długości 80 m pod ulicą Marszałkowską, umożliwiający dojazd do placu Defilad[22]. Po południowej stronie tunelu wybudowano równoległe podziemne przejście dla pieszych o długości 43 m[23].

Uchwałą Rady Dzielnicy-Gminy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 wschodniemu odcinkowi ulicy przywrócono pierwotną nazwę[24][25].

W czerwcu 2024 tunel pod ulicą Marszałkowską został zamknięty, a ulica straciła połączenie z placem Defilad[26].

Ważniejsze obiekty

edytuj

Obiekty nieistniejące

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Eugeniusz Szwankowski: Warszawa. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1952, s. 48.
  2. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 231. ISBN 83-86619-97X.
  3. ↑ a b Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1020, ISBN 83-01-08836-2.
  4. ↑ a b c Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 265.
  5. ↑ Teresa Bartosiewicz: Spacery po warszawskim getcie. Forum Żydów Polskich. [dostęp 2011-12-22]. (pol.).
  6. ↑ Wojciech Jabłonowski: Warszawska Straż Ogniowa (1936−1939). Warszawa: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, 2001, s. 48. ISBN 83-903916-5-1.
  7. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2 Canaletta–Długosza. Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1995, s. 55. ISBN 83-9066291-4.
  8. ↑ Dariusz Walczak: Warszawskie tramwaje konne 1866-1908. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 260. ISBN 978-83-63652-20-3.
  9. ↑ Linia tramwajowa zwykła 7. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
  10. ↑ Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
  11. ↑ Linia tramwajowa zwykła 19. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
  12. ↑ Linia tramwajowa zwykła O. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
  13. ↑ Mieczysław Cieplewicz. Bombardowanie i ostrzeliwanie Warszawy we wrześniu 1939 r.. „Kronika Warszawy”. 4/48, s. 57, 58, 60, 61, 1981. 
  14. ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 17.
  15. ↑ a b Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
  16. ↑ Dariusz Walczak: Tramwajem przez Stadt Warschau. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 109. ISBN 978-83-63652-19-7.
  17. ↑ Linia tramwajowa zwykła 10. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
  18. ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 42. ISBN 978-83-63652-30-2.
  19. ↑ Uchwała nr 15 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28/29 września 1950 r. w sprawie zmiany nazw ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 2, poz. 10, s. 1, 1951-02-10. 
  20. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom II Śródmieście Północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 47. ISBN 83-85584-50-1.
  21. ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 116–117. ISBN 83-85028-56-0.
  22. ↑ Waldemar Smiałowski. Centrum. „Stolica”. nr 3 (1206), s. 2-3, 1971-01-17. Warszawa: EKBIN. 
  23. ↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 278, 280. ISBN 83-06-00089-7.
  24. ↑ Uchwała nr 47/XVIII/90 Rady Dzielnicy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 r. w sprawie zmian nazwy ulic.
  25. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 381. ISBN 83-86619-97X.
  26. ↑ Nowe Centrum Warszawy: Tunel pod Marszałkowską przechodzi do historii [online], transport-publiczny.pl, 27 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-02].
  27. ↑ Rzecznik Nowej Lewicy, Nowa Lewica [online], Nowa Lewica [dostęp 2024-12-06] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Złota_w_Warszawie&oldid=75492101”