Teorban
Teorban (także teorba[1]) – instrument muzyczny, w którym źródłem dźwięku są napięte struny szarpane palcami[2]. Jeden z trzech typów arcylutni[3].
| |
| Klasyfikacja naukowa | |
| 321.321-5 | |
| Klasyfikacja popularna | |
| strunowy, szarpany | |
| Podobne instrumenty | |
Ma owalny, wypukły korpus rezonansowy, podobny do korpusu lutni, oraz szeroką, długą szyjkę zakończoną podwójną skrzynką kołkową[2]. Komora kołkowa strun melodycznych znajduje się na prostym (nie łamanym) przedłużeniu szyjki. Komora kołkowa strun burdonowych (basowych, niskobrzmiących) jest umieszczona ponad pierwszą i nieco z boku[3]. Obydwie połączone są esowatą szyjką[4]. Struny teorbanu były początkowo pojedyncze, a od XVIII wieku zdwajane[3]; melodyczne są skracane palcami, a burdonowe nie – wydają tylko jeden dźwięk. Liczba strun waha się od 11 do 14. Dwie najniższe struny są zawsze pojedyncze, pozostałe podwójne[2].
Od chitarrone oraz lutni teorbanizowanej różni się nieco gabarytami pudła rezonansowego, długością szyjki oraz konstrukcją dodatkowej skrzynki kołkowej[3].
Do teorbanu podobny jest ukraiński torban, różniący się nieco konstrukcją skrzynek kołkowych oraz wyposażony w dodatkowy zestaw 14–15 strun, przebiegających nad prawą stroną płyty wierzchniej[5].
Przypisy
edytuj- ↑ teorba, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-13].
- ↑ a b c Baculewski et al. 2006 ↓, s. 890.
- ↑ a b c d Sachs 2005 ↓, s. 356.
- ↑ theorbo, [w:] Encyclopædia Britannica, 1 grudnia 2017 [dostęp 2023-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-20] (ang.).
- ↑ Sachs 2005 ↓, s. 357.
Bibliografia
edytuj- Krzysztof Baculewski et al.: Encyklopedia Muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-13410-0.
- Kurt Sachs: Historia instrumentów muzycznych. Stanisław Olędzki (tłum.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2005. ISBN 83-7233-036-0.