Wikipedia

Tennessee

stan Stanów Zjednoczonych
Ten artykuł dotyczy stanu. Zobacz też: inne znaczenia.

Tennessee (ⓘwymowa: /tɛnɪˈsiː/) – stan na południowym wschodzie Stanów Zjednoczonych. Graniczy z ośmioma stanami, na północy z Kentucky i Wirginią, na wschodzie z Karoliną Północną, na południu z Georgią, Alabamą, Missisipi, a na zachodzie z Arkansas i Missouri[3].

Tennessee
State of Tennessee
stan
16. stan od 1 czerwca 1796
Ilustracja
Most Hernando de Soto nad rzeką Missisipi w Memphis.
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Dewiza: Agriculture and commerce
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Nashville

Kod ISO 3166-2

US-TN

Gubernator

Bill Lee (R)

Powierzchnia

109 247 km²[1]

Populacja (2022)
• liczba ludności


7 051 339[2]

• gęstość

66 os./km²

Strefa czasowa

UTC-05:00
UTC-04:00

Języki urzędowe

angielski

Położenie na mapie USA
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Mapa stanu

Stan odegrał ważną rolę w wojnie secesyjnej, gdzie rozegrano wiele ważnych bitew, w tym bitwę pod Shiloh, która była wówczas najbardziej śmiercionośną bitwą w historii Ameryki. Więcej bitew stoczono jedynie w sąsiedniej Wirginii[4].

Obszar metropolitalny Nashville–Davidson–Murfreesboro jest największy w stanie i liczy ponad 2 mln mieszkańców[5].

Swoje siedziby mają tutaj takie firmy jak FedEx, International Paper, Dollar General, AutoZone, Tractor Supply i HCA Holdings[3].

Symbole stanu

edytuj

Historia

edytuj

Geografia

edytuj

Stan o bardzo wydłużonym kształcie. Wschodnia część stanu jest górzysta (Appalachy), środkową stanowi dolina Tennessee, a zachodnią wyżyna Cumberland i dolina Missisipi. W krajobrazie stanu dominują rolnictwo i leśnictwo. Roślinność stanowią lasy liściaste (zachód), mieszane (wschód) i jodłowo-świerkowe w górach.

  • Klimat: podzwrotnikowy wilgotny, średnia temp. w styczniu 4–5 st. C, w lipcu 25–27 st. C
  • Główne rzeki: Missisipi, Cumberland i Tennessee
  • Najwyższy szczyt: Clingmans Dome (2025 m n.p.m)
  • Liczba hrabstw: 95 (lista)
  • Największe hrabstwo: Shelby
  • Liczba parków stanowych: 50

Jest w dwóch strefach czasowych: East Tennessee w UTC-05:00 i Middle Tennessee oraz West Tennessee w UTC-06:00. W Tennessee znajduje się więcej jaskiń niż w jakimkolwiek innym stanie. Ponad 10 tys. (20%) amerykańskich jaskiń znajduje się w Tennessee[6].

Miasta

edytuj

Na terenie stanu Tennessee znajduje się 345 miast (city lub town), w tym 6 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 62 powyżej 10 000 mieszkańców, a 230 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)[7].

 
Największe miasta w stanie Tennessee, powyżej 60 000 mieszkańców (2021)[7]

Lista miast zamieszkanych przez 7500 lub więcej osób (2021 r.)[7]:

Demografia

edytuj
 
Mapa gęstości zaludnienia w Tennessee
 
Scena uliczna w Memphis

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Tennessee liczy 6 910 840 mieszkańców, co oznacza wzrost o 564 735 (8,9%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010[8]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,0% populacji, 22,1% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,7% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,2% ludności stanu stanowią kobiety[9].

Język

edytuj

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[10]:

Rasy i pochodzenie

edytuj

Według danych z 2019 roku 77,2% mieszkańców stanowi ludność biała (73,3% nie licząc Latynosów), 16,7% to czarnoskórzy Amerykanie lub Afroamerykanie, 2,3% miało rasę mieszaną, 1,8% to Azjaci, 0,3% to rdzenna ludność Ameryki i 0,05% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 5,7% ludności stanu[11].

Poza osobami pochodzenia afroamerykańskiego, do największych grup należą osoby pochodzenia „amerykańskiego” (12,8%), irlandzkiego (8,8%), angielskiego (8,7%) i niemieckiego (8,4%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia meksykańskiego (230,9 tys.), europejskiego (190,5 tys.), włoskiego (146,5 tys.), szkocko-irlandzkiego (139,7 tys.), szkockiego (129,5 tys.), francuskiego (114,2 tys.), afrykańskiego subsaharyjskiego (95,6 tys.), polskiego (79 tys.), brytyjskiego (65,9 tys.) i holenderskiego (62,8 tys.)[11].

Religia

edytuj
 
Pierwszy Kościół Baptystów w Nashville
 
Świątynia Masona w Memphis, będąca międzynarodową siedzibą Kościoła Bożego w Chrystusie
Osobny artykuł: Protestantyzm w Tennessee.

Tennessee jest trzecim najbardziej religijnym stanem w USA, gdzie ponad trzy czwarte dorosłych twierdzi, że wierzy w Boga z absolutną pewnością[3].

Struktura religijna w 2014 r.[12]:

Większość protestantów w Tennessee to baptyści, a największą pojedynczą organizacją w stanie jest Południowa Konwencja Baptystów. Pod względem liczby członków na kolejnych miejscach plasują się Zjednoczony Kościół Metodystyczny i Kościół katolicki. Obok baptystów, społeczność ewangelikalna jest silnie reprezentowana przez lokalne zbory bezdenominacyjne (np. New Direction Christian Church), Kościoły Chrystusowe, zbory zielonoświątkowe i wiele mniejszych grup[13].

Gospodarka

edytuj

Produkt krajowy brutto Tennessee w 2015 roku osiągnął wartość 177,1 mld USD[14], co uplasowało stan na 18. miejscu w Stanach Zjednoczonych[14]. Roczny wzrost PKB w 2016 roku wyniósł 2% i był wyższy od przeciętnej w Stanach Zjednoczonych (średnia dla wszystkich stanów w 2016 roku wyniosła 1,5%)[15]. W przeliczeniu na głowę mieszkańca w 2016 roku wyniósł on 43 267 co uplasowało stan na 38. miejscu spośród amerykańskich stanów (średnia krajowa w 2016 wyniosła 50 577USD)[16].

Przemysł

edytuj
 
Elektrownia szczytowo-pompowa TVA Raccoon Mountain jest największą elektrownią wodną w stanie Tennessee[17].
  • chemiczny
  • tekstylny
  • elektro-maszynowy
  • wełny
  • spożywczy

Energia

edytuj

W 2019 roku energia elektryczna w stanie wytwarzana jest przez elektrownie atomowe (44%), węglowe (23%), z gazu ziemnego (20%) i energię wodną (12%)[17].

Rolnictwo i leśnictwo

edytuj
 
Dolina rzeki Nolichucky

Obszary uprawne zajmują 40% powierzchni stanu. Ponad 14 milionów akrów gruntów rolnych i leśnych poza rolnictwem generuje rocznie około 300 mln dolarów ze sprzedaży drewna, co czyni Tennessee jednym z wiodących w kraju producentów tarcicy liściastej[18].

  • Główne uprawy: tytoń, pomidory, fasola szparagowa, bawełna, soja, kukurydza, pszenica i sorgo
  • Hodowla kóz, bydła, koniowatych, brojlerów i trzody chlewnej

Transport

edytuj

Najbardziej wysunięte na zachód miasto Tennessee, Memphis, jest jednym z najbardziej ruchliwych na świecie węzłów komunikacyjnych dla transportu barkowego, lotniczego, ciężarowego i kolejowego[17].

Uczelnie

edytuj

Informacje dodatkowe

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
  2. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Tennessee [online], www.census.gov [dostęp 2023-03-10] (ang.).
  3. ↑ a b c Shelbi Austin, 10 Things to Know About Tennessee [online], US News, 2019 [dostęp 2021-01-03] (ang.).
  4. ↑ Civil War Battles of Tennessee – Legends of America [online], www.legendsofamerica.com [dostęp 2022-06-05].
  5. ↑ Adam Tamburin, Nashville area grows as city population dips [online], Axios, 1 kwietnia 2022 [dostęp 2022-06-05] (ang.).
  6. ↑ Protecting Caves in Tennessee [online], The Nature Conservancy (web.archive.org), 4 marca 2016 [dostęp 2021-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  7. ↑ a b c City and Town Population Totals: 2020-2021. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-05-14]. (ang.).
  8. ↑ Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020 [online], 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2021-07-01].
  9. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Tennessee; United States [online], www.census.gov [dostęp 2021-07-01] (ang.).
  10. ↑ Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-02-03].
  11. ↑ a b 2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dostęp 2021-07-01].
  12. ↑ Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics [online], Pew Research Center [dostęp 2019-02-05] (ang.).
  13. ↑ a b Tennessee, Religious Traditions, 2010 [online], www.thearda.com [dostęp 2019-02-05].
  14. ↑ a b Lam Cao and Robert P. Tate: Gross Domestic Product by State, Annual Statistics for. U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
  15. ↑ Gross Domestic Product by State: Fourth Quarter and Annual 2016. U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
  16. ↑ Per capita Real Gross Domestic Product (GDP) of the United States in 2016, by state. The Statistics Portal. [dostęp 2017-10-29]. (ang.).
  17. ↑ a b c Tennessee – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA) [online], www.eia.gov [dostęp 2021-01-03].
  18. ↑ Tennessee Department of Agriculture [online], NASDA [dostęp 2021-01-03] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tennessee&oldid=74669395”