Tadeusz Hupałowski

Tadeusz Hupałowski (ur. 25 czerwca 1922 w Złoczowie, zm. 22 grudnia 1999 w Warszawie) – generał dywizji ludowego Wojska Polskiego, polityk. Członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (1981-1983), minister administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska (1981–1983), prezes Najwyższej Izby Kontroli (1983–1991).

Tadeusz Hupałowski

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	25 czerwca 1922 Złoczów, Polska
Data i miejsce śmierci	22 grudnia 1999 Warszawa, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1939, 1945–1991
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Siły Zbrojne PRL Siły Zbrojne RP
Stanowiska	stały przedstawiciel Sztabu Generalnego WP przy Sztabie Układu Warszawskiego, z-ca szefa i szef Zarządu Operacyjnego Sztabu Generalnego LWP, I z-ca Gł. Inspektora Obrony Terytorialnej, szef sztabu Śląskiego OW, I z-ca szefa Sztabu Generalnego WP
Główne wojny i bitwy	kampania wrześniowa
Późniejsza praca	minister administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, prezes NIK
Odznaczenia

Tadeusz Hupałowski

Data urodzenia	25 czerwca 1922
Data i miejsce śmierci	22 grudnia 1999 Warszawa
Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Okres	od 23 marca 1983 do 15 lutego 1991
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza / bezpartyjny
Poprzednik	Mieczysław Moczar
Następca	Walerian Pańko
Minister administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska
Okres	od 31 lipca 1981 do 23 marca 1983
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Józef Kępa
Następca	Włodzimierz Oliwa

I zastępca szefa Sztabu Generalnego WP gen. dyw. Tadeusz Hupałowski wręcza oficerom instytucji dyplomy z okazji 30-lecia służby wojskowej, 1973

Życiorys

Syn Piotra i Julii z domu Zembroń. Przed wojną ukończył osiem klas Liceum Humanistycznego w Złoczowie. 15 sierpnia 1939 powołany został do Junackich Hufców Pracy, pracował przy budowie umocnień w rejonie Węgierskiej Górki na południowej granicy Polski. We wrześniu 1939 brał udział w walkach w obronie Sanu pod Niskiem. Od grudnia 1939 pracował jako urzędnik Wydziału Finansowego w Złoczowie na terenach okupacji sowieckiej. Od stycznia 1940 robotnik fabryczny w Cegielni Złoczów, później pracował na stacji kolejowej, przy budowie linii telefonicznej i jako pomocnik księgowego. Po ataku Niemiec na ZSRR został robotnikiem drogowym, później był szoferem i magazynierem.

Służba wojskowa

Do ludowego Wojska Polskiego wstąpił w styczniu 1945 w Rzeszowie. Ukończył Oficerską Szkołę Piechoty w Przemyślu (przeniesioną później do Krakowa). W latach 1945–1965 służył w Sztabie Generalnym WP. W lipcu 1945 został wyznaczony na stanowisko adiutanta szefa Departamentu Poboru i Uzupełnień MON gen. Bronisława Półturzyckiego (po reorganizacji szefa Oddziału I Sztabu Generalnego). W 1947 został pomocnikiem kierownika sekcji I wydziału I w Oddziale I, a w lutym 1949 został starszym pomocnikiem. W latach 1946–1949 studiował na Wydziale Konsularnym Akademii Nauk Politycznych. W latach 1949–1951 studiował w Wyższej Szkole Wojskowej Armii Czechosłowackiej w Pradze, kończąc ją w październiku 1951 z oceną celującą. Po powrocie do kraju objął funkcję pomocnika kierownika sekcji w Oddziale III Sztabu Generalnego, a od stycznia 1952 służył kolejno na stanowisku starszego pomocnika szefa wydziału i szefa wydziału w Zarządzie I Operacyjnym Sztabu Generalnego. Od grudnia 1954 do listopada 1956 studiował w Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR im. Woroszyłowa w Moskwie. Studia ukończył ze złotym medalem. Po studiach wyznaczony na zastępcę szefa oddziału IV w Zarządzie I Operacyjnym Sztabu Generalnego WP. Od października 1958 do października 1961 był stałym przedstawicielem Sztabu Generalnego WP przy Sztabie Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego w Moskwie. W październiku 1961 został zastępcą szefa Zarządu Operacyjnego (gen. Tadeusza Tuczapskiego) do spraw planowania operacyjnego.

Szef Zarządu I Operacyjnego od czerwca 1964 do lipca 1965. W lipcu 1965 objął stanowisko zastępcy Głównego Inspektora Obrony Terytorialnej – szefa Inspektoratu Obrony Terytorialnej (był wówczas zastępcą gen. Grzegorza Korczyńskiego). W latach 1968–1972 był zastępcą dowódcy i szefem sztabu Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu. Następnie ponownie służył w Sztabie Generalnym, gdzie w latach 1972–1973 był zastępcą szefa do spraw organizacyjno-mobilizacyjnych, a w latach 1973–1981 I zastępcą szefa Sztabu Generalnego WP (gen. Floriana Siwickiego). W 1969 oraz 1979 ukończył kursy operacyjno-strategiczne Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR im. Woroszyłowa w Moskwie. W 1981 brał udział w przygotowaniach do wprowadzenia w kraju stanu wojennego. W lipcu 1981 został urlopowany z WP w związku z objęciem stanowiska ministra. W latach 1981–1983 był ministrem administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska. Wchodził również w skład powołanej w okresie stanu wojennego Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. W marcu 1983 został powołany przez Sejm na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Na stanowisku tym zastąpił Mieczysława Moczara. Próba odwołania Hupałowskiego ze stanowiska prezesa NIK w listopadzie 1988, na wniosek Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR, spotkała się ze sprzeciwem Sejmu (wniosek nie uzyskał wymaganej większości), co było ewenementem w historii PRL. Stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli utrzymał aż do lutego 1991, gdyż Sejm nie był w stanie wybrać jego następcy. Rozkazem personalnym MON z 3 czerwca 1991 został zwolniony z zawodowej służby wojskowej z powodu osiągnięcia ustawowej granicy wieku i 10 lipca 1991 przeniesiony w stan spoczynku.

Awanse

W trakcie wieloletniej służby w ludowym Wojsku Polskim otrzymywał awanse na kolejne stopnie wojskowe:

• podporucznik – 1945
• porucznik – 1946
• kapitan – 1948
• major – 1952
• podpułkownik – 1955
• pułkownik – 1958
• generał brygady – 1963
• generał dywizji – 1972

Działalność polityczna

W październiku 1952 wstąpił do PZPR. Delegat na VII (1975), VIII (1980) oraz X (1986) zjazd PZPR. W latach 1975–1981 wchodził w skład Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej PZPR. W latach 1986–1990 był wiceprzewodniczącym Centralnej Komisji Kontrolno-Rewizyjnej PZPR. Był również długoletnim prezesem Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Libijskiej. 2 września 1982 roku na mocy decyzji Biura Politycznego KC PZPR wszedł w skład Komitetu Honorowego uroczystości żałobnych Władysława Gomułki.

Śmierć i pogrzeb

Pochowany został 28 grudnia 1999 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera BII-1b-6). W pogrzebie udział wziął były prezydent PRL/RP gen. armii Wojciech Jaruzelski oraz Szef Sztabu Generalnego WP gen. broni Henryk Szumski. Mowy pogrzebowe wygłosili: w imieniu Sztabu Generalnego WP – gen. dyw. Franciszek Puchała, w imieniu przyjaciół – gen. broni Antoni Jasiński, w imieniu Najwyższej Izby Kontroli – prezes NIK Janusz Wojciechowski.

Życie prywatne

Mieszkał w Warszawie. Od 1949 był żonaty z Ewą z domu Lenartowicz (1925–2009). Małżeństwo miało córkę i syna.

Odznaczenia (lista niepełna)

• Order Sztandaru Pracy I klasy – dwukrotnie (1973, 1980)
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1964)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1980)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1968)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi (1958)
• Srebrny Krzyż Zasługi (1946)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1968)
• Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” (1955)
• Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Medal „Za udział w walkach o Berlin” (1970)
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973)
• Srebrny Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1968)
• Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju”
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Srebrna Odznaka „Za zasługi w ochronie granic PRL”
• Złote odznaczenie im. Janka Krasickiego (1967)
• Odznaka „Zasłużony Działacz SZMW”
• Order Przyjaźni Narodów (Związek Radziecki, 1973)
• Medal „Za umacnianie braterstwa broni” (Związek Radziecki, 1980)
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki)
• Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1975)
• Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR” (Związek Radziecki, 1978)
• Medal „Za Umacnianie Przyjaźni Sił Zbrojnych” I stopnia (Czechosłowacja, 1980)
• Medal „Za umacnianie braterstwa broni” III stopnia (Czechosłowacja, 1970)
• Medal „Za umacnianie braterstwa broni” (Bułgaria, 1980)
• Medal „30-lecia Bułgarskiej Armii Ludowej” (Bułgaria, 1974)
• Złoty Medal Braterstwa Broni (Węgry)

Bibliografia

• A. Dudek, Reglamentowana rewolucja. Rozpad dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2005
• A. Karaś, Sąd nad autorami stanu wojennego, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1993
• H.P. Kosk, Generalicja Polska, tom I, Wydawnictwo Ajaks, Warszawa – Pruszków 1999
• Kto jest kim w Polsce 1984. Informator biograficzny, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984
• Kto jest kim w Polsce 1989. Informator biograficzny, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989
• M. Jędrzejko, M. Paszkowski, M. Krogulski, Generałowie i admirałowie III Rzeczypospolitej (1989–2002) Wydawnictwo von Borowiecky, Warszawa 2002, ISBN 83-87689-46-7
• J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. I: A-H, Toruń 2010, s. 544–547.
• P. Martell, G.P. Hayes, World military leaders, Bowker, New York 1974
• T. Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991
• M. F. Rakowski, Dzienniki polityczne 1987–1990, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2005
• J. Stroynowski (red.), Who is who in the Socialist countries of Europe : a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia 1989, tom 3, K.G. Saur Pub., 1989
• Dane o odznaczeniach na podstawie kroniki w kwartalniku „Wojskowy Przegląd Historyczny” (1960–1989)