Wikipedia

Tadeusz Hilarowicz

polski prawnik, administratywista

Tadeusz Hilarowicz[1] (ur. 20 grudnia 1887[2] w Warszawie, zm. 5 lipca 1958 w Łodzi) – polski prawnik, profesor nauk prawnych, specjalista w zakresie prawa administracyjnego, nauczyciel akademicki, działacz społeczny i polityczny.

Tadeusz Hilarowicz
Data i miejsce urodzenia

20 grudnia 1887
Warszawa

Data i miejsce śmierci

5 lipca 1958
Łódź

Miejsce spoczynku

Stary Cmentarz w Łodzi

Zawód, zajęcie

prawnik, uczony

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor zwyczajny

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Małżeństwo

Jadwiga Bogucka

Dzieci

Maria

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal 10-lecia Polski Ludowej Komandor Orderu Świętego Sawy (Serbia)

Życiorys

edytuj

Był synem Józefa Nusbauma-Hilarowicza i Rozalii z Głębockich, bratem Henryka oraz wnukiem Hilarego.

Ukończył gimnazjum we Lwowie (1906), a także studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego (1910). W 1912 doktoryzował się z dziedziny prawa. Przed I wojną światową kształcił się na uczelniach w Berlinie i Paryżu. Pracował w administracji publicznej Austro-Węgier i II RP. W latach 1920–1921 pełnił funkcję referenta spraw spisko-orawskich przy Delegacie Rządu dla Małopolski[3]. W okresie 1918–1920 był zastępcą profesora na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Był docentem i profesorem prawa administracyjnego Wolnej Wszechnicy w Warszawie[4] i Łodzi (1922–1939). W 1929 uzyskał prawo do prowadzenia wykładów z dziedziny prawa administracyjnego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizował się w prawie administracyjnym, konstytucyjnym, kościelnym, autorskim, a także sanitarnym. Wydał liczne prace poświęcone prawu administracyjnemu, w tym: „Zasada swobodnego ocenienia w nauce administracyi i w prawie administracyjnem austryackiem” (1917), „Środki prawne w polskiem postępowaniu administracyjno-politycznem na obszarze b. Królestwa kongresowego i Małopolski” (1923), „Najwyższy Trybunał Administracyjny i jego kompetencja” (1925), a także „Wprowadzenie w praktykę administracyjną” (1928).

Od 1921 do 1939 wykładał również w Szkole Dziennikarskiej przy Wolnej Wszechnicy Polskiej. W latach 30. wykładał też prawo administracyjne Polski w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie i był członkiem zwyczajnym Towarzystwa WSD[5][6]. Był wykładowcą Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (od 1922). Był zapraszany na wykłady zagraniczne: w 1925 wykładał w Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców (Belgrad – Zagrzeb – Lublana), w następnym roku w Rumunii (Bukareszt)[2].

Pełnił funkcję wiceprezesa Polskiego Instytutu Administracji przy Zarządzenia Stowarzyszenia Urzędników Państwowych. Był członkiem korespondentem Akademii Stanisława w Nancy, a także honorowym członkiem Rumuńskiego Instytutu Nauk Administracyjnych. Działał w Bezpartyjnym Bloku Współpracy z Rządem, stał na czele jednego z oddziałów Ligi Morskiej i Kolonialnej. Związany z Królestwem SHS i Jugosławią, sprawował funkcję przewodniczącego Stowarzyszenia Przyjaźni Jugosłowiańskiej, a także prezesa Polsko-Jugosłowiańskiego Towarzystwa Naukowego[7]. Był jednocześnie prezesem Zarządu „Domu Polskiego nad Adriatykiem” w Splicie, następnie zaś członkiem jego rady nadzorczej[8].

W czasie II wojny światowej wykładał na tajnych kompletach w SGGW (1943–1944). W jego domu odbywały się również konspiracyjne posiedzenia Polskiego Instytutu Prawa Administracyjnego[9]. Po zakończeniu wojny organizował Wyższą Szkołę Nauk Administracyjnych w Łodzi, której był rektorem (1945–1947) i wykładowcą. Pełnił obowiązki rektora Akademii Służby Publicznej przy WSNA, a także dyrektora studium dziennikarsko-publicystycznego działającego przy Akademii. W tymże studium wykładał m.in. prawo prasowe[10]. Prowadził również wykłady na SGGW i Uniwersytecie Jagiellońskim, a także w Szkole Prawniczej Ministerstwa Sprawiedliwości. Zorganizował Akademię Administracji w Olsztynie, zostając jej rektorem[11]. Działał na rzecz Warmii i Mazur. Był członkiem Warmińskiego Towarzystwa Naukowego[12]. Pełnił funkcję wiceprezesa łódzkiego Komitetu Przyjaciół Warmii i Mazurów, który organizował m.in. kolonie dla autochtonów z województwa olsztyńskiego[13]. Opowiadał się za utworzeniem w Olsztynie wyższej uczelni[14]. Udzielał się również na niwie serbołużyckiej, był m.in. przewodniczącym Komitetu Propagandy Państwowości Łużyckiej w Łodzi[15]. Wykładał w Seminarium Duchownym w Łodzi[16].

Od 1945 działał w Stronnictwie Demokratycznym, był m.in. kierownikiem Wydziału Administracyjno-Samorządowego Wojewódzkiego Komitetu SD w Łodzi[17] oraz członkiem Rady Administracyjno-Samorządowej przy Centralnym Komitecie SD[18]. Zasiadał w Radzie Naczelnej Stronnictwa (1949–1954). Sprawował mandat radnego Dzielnicowej Rady Narodowej Łódź – Śródmieście z rekomendacji SD[19] oraz mandat radnego Miejskiej Rady Narodowej Łodzi. Był szefem Dzielnicowego Klubu Radnych SD oraz Komisji Koordynacyjnej Klubów Radnych SD w Łodzi[20]. W latach 50. był przewodniczącym Koła Nauczycielskiego SD w Łodzi.

Od marca 1947 praktykował jako adwokat. Był członkiem Zespołu Adwokackiego nr 9 w Łodzi[21]. Zasiadał we władzach Zrzeszenia Prawników Polskich okręgu łódzkiego[22].

Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945, Medalem 10-Lecia Polski Ludowej, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[23], a także Orderem św. Sawy III klasy.

Żonaty z Jadwigą Bogucką (Hilarowiczową). Miał córkę Marię (Hilarowiczównę)[24]. Zmarł w 1958 w Łodzi. Został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi[25].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Przed I wojną światową używał ojcowskiej formy nazwiska: Nussbaum-Hilarowicz. Zob. m.in. Aleksander Stępkowski, Zasada proporcjonalności w europejskiej kulturze prawnej. Sądowa kontrola władzy dyskrecjonalnej w nowoczesnej Europie, Warszawa 2010, str. 124. W niektórych powojennych publikacjach błędna pisownia Hillarowicz.
  2. ↑ a b Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 660.
  3. ↑ Alina Szklarska-Lohmannowa, Polsko-czechosłowackie stosunki dyplomatyczne w latach 1918-1925, Wrocław, 1967, s. 133.
  4. ↑ Wolna Wszechnica Polska. W: Szkoły wyższe Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1930, s. 312.
  5. ↑ Wyższa Szkoła Dziennikarska. „Kurier Warszawski”. Nr 213, s. 3, 1933. 
  6. ↑ Wyższa Szkoła Dziennikarska w Warszawie. Sprawozdanie za XXI Rok Szkolny 1937-1938 oraz Program na Rok 1938-1939. Warszawa: 1938, s. 47.
  7. ↑ Nauka polska, jej potrzeby, organizacja i rozwój. Rocznik Kasy pomocy dla osób pracujących na polu naukowym imienia doktora Józefa Mianowskiego, Tomy 21–22, Warszawa, 1936, s. 242.
  8. ↑ Tadeusz Filarowicz (sic!)-Chrobrzyński, Chrobrzyn, „Tygodnik Demokratyczny” (Łódź), nr 33 z 11 sierpnia 1946, s. 5.
  9. ↑ W sprawie mnogości Ministerstw, „Tygodnik Demokratyczny” (Łódź), nr 8 z 5 sierpnia 1945, s. 5.
  10. ↑ Studium dziennikarsko-publicystyczne, „Tygodnik Demokratyczny” (Łódź), nr 16 z 14 kwietnia 1946, s. 4.
  11. ↑ Inauguracja akademii administracyjnej, „Tygodnik Demokratyczny” (Łódź), nr 20 z 28 października 1945, s. 7; Komitet Przyjaciół Warmii i Mazurów, „Tygodnik Demokratyczny” (Łódź), nr 7 z 10 lutego 1946, s. 4.
  12. ↑ (red. Stanisław Achremczyk i Władysław Ogrodziński), Olsztyn 1945-2005: kultura i nauka, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2006, s. 104.
  13. ↑ Komitet Przyjaciół Warmii i Mazurów, „Tygodnik Demokratyczny” (Łódź), nr 34 z 18 sierpnia 1946, s. 4.
  14. ↑ Sprawa wyższej uczelni w Olsztynie, „Tygodnik Demokratyczny” (Łódź), nr 34 z 18 sierpnia 1946, s. 6.
  15. ↑ Indeks nazwisk. proluz.wordpress.com, 6 grudnia 2010. [dostęp 2011-04-26].
  16. ↑ „Dziennik Łódzki”. nr 160 z 8 lipca 1958, s. 2.
  17. ↑ Odczyt prof. Hilarowicza w Elblągu, „Kurier Codzienny”. nr 229, 21 sierpnia 1949, s. 6.
  18. ↑ Odczyt prof. Hilarowicza w Ostródzie, „Kurier Codzienny”. nr 225, 17 sierpnia 1949, s. 4.
  19. ↑ Radni SD w dzielnicowych radach narodowych, „Kurier Codzienny”. nr 205, 28 lipca 1949, s. 4.
  20. ↑ Mieczysław Bandurka, Andrzej Felchner, Bożena Krzemińska, Stronnictwo Demokratyczne w województwie łódzkim w latach 1937–1975, Wydawnictwo „Epoka”. Warszawa 1981, ss. 56–57. Komisja Koordynacyjna obejmowała Kluby Radnych DRN, RN m. Łodzi i WRN.
  21. ↑ Z karty żałobnej. Prof. Dr Tadeusz Hilarowicz, „Palestra”. nr 10–11, 1958, s. 87.
  22. ↑ „Dziennik Łódzki”. nr 161 z 9 lipca 1958, s. 5 (nekrolog).
  23. ↑ Tadeusz Hilarowicz, „Kurier Polski”. nr 160 z 10 lipca 1958, s. 2 (nekrolog).
  24. ↑ Gabriel Brzęk, Józef Nusbaum-Hilarowicz: życie, praca, dzieło, „Wydawnictwo Lubelskie”. Lublin, 1984, s. 8.
  25. ↑ „Dziennik Łódzki”. nr 160 z 8 lipca 1958, s. 2, 5 (nekrologi).

Bibliografia podstawowa

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Hilarowicz&oldid=73021652”