Szczyt NATO w Brukseli 1989 (maj)
spotkanie przywódców państw NATO
Szczyt NATO w Brukseli – 9. szczyt NATO zorganizowany w Brukseli w dniach 29–30 maja 1989.
| |||
| Organizacja | |||
|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||
| Data |
29–30 maja 1989 | ||
| |||
Majowy szczyt NATO w Brukseli został zwołany w 40. rocznicę powstania organizacji. Przypomniano na nim główne jej cele. Skupiono się głównie na wypracowaniu strategii bezpieczeństwa, która obowiązywać miała w latach 90. XX w. Zapowiedziano wzmocnienie konsultacji politycznych i wzmocnienie współpracy między Wschodem a Zachodem[1].
Postanowienia szczytu
edytujPodczas szczytu opublikowano Deklarację szefów państw państw i rządów uczestniczących w spotkaniu Rady Północnoatlantyckiej[2][3]. Deklaracja zawierała 11 rozdziałów[1]:
- 40 lat sukcesu NATO
- w rozdziale wykazano, że przez cztery dekady NATO skutecznie zapewniło swoim członkom bezpieczeństwo, pokój oraz dobrobyt.
- Czas zmian
- członkowie NATO z zadowoleniem przyjęli reformy zachodzące w Związku Radzieckim i wyrazili przekonanie, że ich utrzymanie przyczyni się do wzmocnienia dobrych relacji między Wschodem a Zachodem[2][4].
- Kształtowanie przyszłości
- podkreślono, że Sojusz Północnoatlantycki dąży do likwidacji podziału Europy, a opierając się na współpracy i przyszłych wyzwaniach, kształtuje nowy porządek polityczny; wskazano, że sojusznicy kierują się zasadami określonymi w tzw. Raporcie Harmela[a], co oznacza połączenie siły militarnej i politycznej solidarności[6].
- Utrzymanie naszej obrony
- w rozdziale przypomniano, że Sojusz Północnoatlantycki stanowi fundament bezpieczeństwa swoich członków, ale także i działania polegającego na wspieraniu zmian politycznych. Pomimo poprawiających się relacji między Wschodem a Zachodem, Sojusz pozostanie w gotowości do adekwatnej odpowiedzi w przypadku nieprzewidzianych działań państw Układu Warszawskiego. Zapowiedziano również kontynuowanie w najbliższej przyszłości strategii odstraszania; odniesiono się również do obecności w Europie północnoamerykańskich sił konwencjonalnych i nuklearnych; zaapelowano o wywiązywanie się sojuszników podstawowego zobowiązania, którym jest wspólna obrona[2][7].
- Inicjatywy dotyczące kontroli zbrojeń
- w rozdziale uczestnicy szczytu wyrazili poparcie dla propozycji zmniejszenia wagi czynnika militarnego w stosunkach obustronnych i zastąpienia konfrontacji współpracą. Zapowiedziano też przedstawienie propozycji redukcji konwencjonalnych sił zbrojnych, w tym: osiągnięcie zrównoważonego poziomu w liczbie czołgów, transporterów opancerzonych i artylerii, zmniejszenie o 15% liczby śmigłowców i samolotów bojowych, przeprowadzenie 20% redukcji sił bojowych[2][8].
- W stronę wzmocnionego partnerstwa
- członkowie NATO uznali, że stawką sojuszniczego bezpieczeństwa i dobrobytu oraz lepszych stosunków między Wschodem a Zachodem pozostanie ścisła współpraca krajów Europy i Ameryki Północnej, powiązana wspólnymi wartościami demokratycznymi. Państwa członkowskie były skłonne wzmocnić proces wzajemnych konsultacji politycznych oraz rozszerzyć zakres starań i zwiększyć ich intensywność. Sojusznicy zapewnili, że prace we właściwych komisjach będą kontynuowane, ponieważ ma to duże znaczenie dla współpracy handlowej, monetarnej i technologicznej[2][9].
- Przezwyciężanie podziału europejskiego
- w rozdziale sojusznicy zapowiedzieli, że będą kontynuować współpracę między Wschodem a Zachodem. Państwa członkowskie NATO wezwały członków KBWE do pełnego wdrożenia podjętych zobowiązań. Powołując się na mechanizmy KBWE i postanowienia innych umów międzynarodowych będą dążyły do: zagwarantowania przestrzegania praw człowieka, zburzenia „murów” oddzielających państwa, ułatwienia przekraczania granic, poszanowania prawa wszystkich ludzi do swobodnego określania charakteru rządu, jakiego pragną, przyznawania wolności gospodarczych, rozwijania przejrzystych zasad w dążeniu do wzajemnego zrozumienia i zapewnienia bezpieczeństwa. Przypomniano także, że sytuacja w Berlinie i jego okolicach stanowi kluczowy element stosunków między Wschodem a Zachodem, a mur dzielący miasto jest symbolem podziału Europy[10].
- Nasz projekt współpracy
- w rozdziale zapowiedziano intensyfikację wysiłków, aby znieść polityczny podział Europy. Wyrażono aprobatę dla wewnętrznych reform krajów bloku wschodniego; zaproponowano wspólny program na przyszłość, który miałoby skutkować stabilniejszym pokojem w Europie. Poruszono też sprawy ochrony środowiska, walki z terroryzmem i nielegalnym handlem narkotykami[11].
- Globalne wyzwania
- w rozdziale zwrócono uwagę na konflikty regionalne i ich wpływ na poczucie bezpieczeństwa; zapowiedziano też, że Sojusz będzie starał się powstrzymać nowe zagrożenia oraz zapobiegać konsekwencjom wynikającym z niekontrolowanego stosowania nowoczesnych technologii wojskowych; wspomniano o degradacji środowiska naturalnego, konfliktach surowcowych i dysproporcjach gospodarczych poszczególnych państw; zapowiedziano też większe zaangażowanie w prace Organizacji Narodów Zjednoczonych[2][12].
- Nasz „trzeci wymiar”
- podkreślono potrzebę międzynarodowej współpracy w dziedzinie nauki i technologii. Uznając znaczenie ochrony środowiska, Sojusz zapowiedział dalsze działania w tym obszarze[13].
- Przyszłość Sojuszu
- przywódcy państw i rządów zobowiązali się do dalszej wzajemnej współpracy; powtórzyli, że NATO stanowi kamień węgielny sojuszniczego bezpieczeństwa, pokoju i wolności; zamanifestowali gotowość do współpracy z tymi państwami, które chcą przyłączyć się do kształtowania pokojowego środowiska międzynarodowego[13].
Uwagi
edytuj- ↑ Raport Harmela, czyli dokument opracowany na wniosek ministra spraw zagranicznych Belgii Pierra Harmela pt. Przyszłe zadania Sojuszu. Rada Północnoatlantycka zatwierdziła ten dokument 18 grudnia 1967. Był on wynikiem rozbieżności wśród członków NATO, a różnica zdań dotyczyła głównie problemów kontroli zbrojeń i stosunków politycznych z krajami Układu Warszawskiego. Kilka państw pragnęło polepszenia stosunków z krajami Europy Wschodniej i opowiadało się za zwiększeniem częstotliwości konsultacji politycznych. W raporcie stwierdzono, że NATO ma do spełnienia dwie równoważne misje: obronę i odprężenie (franc. Détente)[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zarychta 2020 ↓, s. 95.
- ↑ a b c d e f NATO Summit Declaration ↓, Brussels, 30 May 1989.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 103.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 95–96.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 67–68.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 96.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 96–97.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 97.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 97–98.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 98.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 99.
- ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 99–100.
- ↑ a b Zarychta 2020 ↓, s. 100.
Bibliografia
edytuj- Stanisław Zarychta: Szczyty i sesje NATO platformą współpracy państw członkowskich. Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej, 2020. ISBN 978-83-957735-7-0.
- NATO Summit Meeting Brussels 29-30 May 1989 – Declaration of the Heads of State and Government participating in the Meeting of the North Atlantic Council. NATO, 1989-05-30. [dostęp 2023-05-30]. (ang.).