Wikipedia

Strażnica WOP Czelin

zlikwidowany pododdział graniczny

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Czołno/Czelin – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczą na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną/Republiką Federalną Niemiec[b].

Strażnica WOP Czołno/Czelin
Strażnica SG w Czelinie
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1945[a]

Rozformowanie

24 sierpnia 2005[1] (przekształcenia)

Tradycje
Rodowód

53 strażnica WOP

Kontynuacja

Placówka SG w Czelinie

Organizacja
Dyslokacja

Czelin[2]

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza
Straż Graniczna

Podległość

11 komenda odcinka
38 batalion OP
121 batalion WOP
122 batalion WOP
12 Pomorska Brygada WOP
bg WOP Chojna
Pomorska Brygada WOP
Pomorski Oddział SG

Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica Straży Granicznej w Czelinie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 11 komendy odcinka Mieszkowice[2] jako 53 strażnica WOP (Czołno)[3] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[4].

Na początku 1947 obsada personalna strażnicy została wymieniona z obsadą 187 strażnicy WOP Łysa Polana[c].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 strażnica OP nr 53 Czelin została włączona w struktury 38 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 121 batalionu WOP w Mieszkowicach[5][6][7].

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[d], a 53 strażnica WOP Czelin III kategorii otrzymała nr 51 w skali kraju[9]. W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica WOP Czelin II kategorii była 23. w 9 Brygadzie WOP, w Krośnie Odrzańskim[10].

121 batalion WOP w Mieszkowicach został rozformowany w 1958[e][11]. . Strażnice rozformowanego batalionu włączono w struktury 93 batalionowi w Słubicach[11](sic!). Strażnicę WOP Czelin włączono w struktury 122 batalionu WOP w Chojnie[f][12]. 12 Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie.

Po reorganizacji 122 batalionu WOP w 1958 Strażnica WOP Czelin posiadała nr 2[12].

W 1960 funkcjonowała jako 28 strażnica WOP III kategorii Czelin w strukturach 122 batalionu WOP. Rozkazem organizacyjnym dowódcy WOP nr 0148 z 2 września 1963 przeformowano ze Strażnicy WOP lądowej kategorii III Czelin na 20 strażnicę WOP rzeczną kategorii I Czelin w strukturach ww. batalionu[13].

 
Żołnierze WOP na kutrze patrolowym KR-70 Jesion stojącym na ZN (1988)

W kwietniu 1976 Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnica WOP Czelin podporządkowana została bezpośrednio pod sztab 12 Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie[14], a w 1984 utworzonego batalionu granicznego WOP Chojna, jako Strażnica WOP Czelin lądowa rozwinięta. Batalion Graniczny Pomorskiej Brygady WOP w Chojnie funkcjonował do 31 października 1989 i 1 listopada 1989 został rozformowany, a Strażnica WOP Czelin podporządkowana została bezpośrednio pod sztab Pomorskiej Brygady WOP już jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa w Czelinie (na czas „P” kadrowa)[g]. Tak funkcjonowała do 15 maja 1991. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy.

Straż Graniczna:

15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica została przejęta przez Pomorski Oddział Straży Granicznej w Szczecinie[15] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Czelinie (Strażnica SG w Czelinie).

W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej, związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. W wyniku tej restrukturyzacji 1 października 2002 Strażnica SG w Czelinie przejęła obszar służbowej odpowiedzialności[16] po rozformowanej Strażnicy SG w Namyślinie[1][h].

Jako Strażnica Straży Granicznej w Czelinie funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej... została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Czelinie (PSG w Czelinie)[i].

Ochrona granicy

edytuj
 
Granica polsko-niemiecka, element służby granicznej patroluje teren nad Odrą w rej. Czelina. Widoczny znak gran. (lipiec 1968)

W 1960 28 strażnica WOP III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 11 600 m:

Straż Graniczna:

1 października 2002 odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu odcinka rozformowanej Strażnicy SG w Namyślinie[16][1].

Wydarzenia

edytuj
 
Obelisk projektu rzeźbiarki Anny Paszkiewicz symbolizujący słup graniczny (maj 2015)
  • 1945 – 27 lutego żołnierze 6 Samodzielnego Batalionu Pontonowo-Mostowego 1 Armii Wojska Polskiego wbili pierwszy znak graniczny nad brzegiem Odry. Biało-czerwony słup wyciosał kapral Adolf Wydrzyński. Wraz ze słupem wkopano do ziemi butelkę z aktem erekcyjnym upamiętniającym ten fakt z podpisami biorących udział w zdarzeniu żołnierzy. Do słupa przybito tablicę z napisem „Polska”, orłem i informacjami o odległościach do Warszawy (474 km) i Berlina (64 km). W październiku 1968 na miejscu słupa postawiono obelisk projektu rzeźbiarki Anny Paszkiewicz symbolizujący słup graniczny. Pomnik ma przypominać o wydarzeniu z 1945. Ma on formę kolumny z kamienia łupanego. Około 100 m na zachód od właściwego obelisku stoi w lesie obelisk mały. Zaprojektował go komandor Henryk Kalinowski, a wykonali żołnierze ze Szczecina–Podjuch. Stał on od 1960 do 1968 na miejscu obecnego pomnika[17].
  • 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[18].

Sąsiednie graniczne jednostki organizacyjne

edytuj
 
Straż Graniczna:

Komendanci/dowódcy strażnicy

edytuj
  • ppor. Józef Juchta (był w 10.1946)[20]
  • Augustyn Iżyniec (01.01.1949–06.03.1949)[21]
  • ppor./kpt. Stanisław Otwinowski (1952–1961)[22]
  • ppor. Leon Tutak p.o. (1961–1962)[23]
  • kpt. Stanisław Muszyński (1962–1964)
  • por. Henryk Rokicki (1964–1965)
  • por. Leon Nita (od 1965)
Komendanci strażnicy SG:
  • mjr SG Roman Tyszkiewicz
  • mjr SG Dariusz Makowski.

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Od 1991 Strażnica Straży Granicznej.
  2. ↑ Od 3 października 1990 z RFN.
  3. ↑ Rozkaz organizacyjny dowódcy WOP nr 02 z 21.01.1947.
  4. ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954[8].
  5. ↑ Zarządzenie DWW nr 07/WW z 28.03.1958.
  6. ↑ Rozkaz dowódcy WOP nr 05/org.mob z 21.04.1958.
  7. ↑ Zarządzenie Organizacyjne Nr 0357/Org z dnia 29 września 1989 w sprawie zmian organizacyjnych w jednostkach WOP, ujęte w ramowym planie restrukturyzacji Wojsk Ochrony Pogranicza.
  8. ↑ Zarządzenie nr 42 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 23 września 2002 zmieniające zarządzenie w sprawie utworzenia strażnic, granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej, określenia ich terytorialnego zasięgu działania, a także określenia szczegółowego zakresu zadań terenowych organów Straży Granicznej oraz organizacji komend oddziałów, strażnic, granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów – ASG, ZaASG, sygn. 1525/65, s. 374–375; POSG, sygn. 1108/10, s. 11: „Meldunek o działaniach Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej w Szczecinie w 2002.”[14].
  9. ↑ Zarządzenie nr Z-53 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 24 sierpnia 2005 w sprawie utworzenia placówek i dywizjonów Straży Granicznej, określenia ich terytorialnego zasięgu działania, a także określenia szczegółowego zakresu zadań terenowych organów Straży Granicznej oraz organizacji komend oddziałów, placówek i dywizjonów – ASG, KGSG, sygn. 1038/3, s. 299–307, 320[14].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Techman 2011 ↓, s. 112.
  2. ↑ a b Wojtaszak i Kozłowski 2001 ↓, s. 278.
  3. ↑ Wykazy dyslokacyjne 1946 ↓, k. 119–123.
  4. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
  5. ↑ Wojtaszak i Kozłowski 2001 ↓, s. 279.
  6. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 61.
  7. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
  8. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
  9. ↑ Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.6.
  10. ↑ Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.191.
  11. ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 52.
  12. ↑ a b Historia PBWOP ↓, s. 124–132.
  13. ↑ Wykaz dyslokacyjny 1964 ↓, s. 590–620.
  14. ↑ a b c d e f muzeumsg–Pomorski Oddział SG ↓.
  15. ↑ Łach 2013 ↓, s. 295.
  16. ↑ a b Techman 2011 ↓, s. 94.
  17. ↑ Pierwszy Słup Graniczny nad Odrą, [w:] Pomorze Zachodnie Travel [online], pomorzezachodnie.travel [dostęp 2021-01-23] (pol.).
  18. ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
  19. ↑ Rozkazy personalne D WOP ↓.
  20. ↑ Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 052 z 19.10.1946[19].
  21. ↑ Augustyn Iżyniec. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2021-03-31]. (pol.).
  22. ↑ Historia PBWOP ↓, s. 177–199, 346.
  23. ↑ Historia PBWOP ↓, s. 346.

Bibliografia

edytuj
  • Ryszard Techman: Pomorski Oddział Straży Granicznej w Szczecinie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
  • Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
  • Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
  • Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Pomorska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-01-16]. (pol.).
  • Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2019-05-24]. (pol.).
  • Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
  • Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
  • Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
  • Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
  • Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
  • Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Strażnica_WOP_Czelin&oldid=75165616”