Stefan Urosz III Deczański
Stefan Urosz III Deczański, serb. Стефан Урош III Дечански lub Stefan Uroš III Dečanski (ur. ok. 1285, zm. 11 listopada 1331) – władca Serbii w latach 1321–1331 (stracił władzę trzy miesiące przed śmiercią). Zwany Deczańskim od miejsca położenia swej zadužbiny, monasteru Visoki Dečani, w którym został pochowany. Syn Stefana II Milutina.
| |
| Król Serbii | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Ojciec | |
| Dzieci | |
Wczesne lata
edytujStefan Urosz III urodził się jako nieślubny syn Stefana Urosza II Milutina w 1276 roku. W 1293 roku został oddany jako zakładnik lojalności króla serbskiego na dwór Nogaja ze Złotej Ordy, gdzie pozostawał do śmierci Nogaja w 1299 roku. Po powrocie ojciec powierzył mu władzę nad księstwem Zety (dziś Czarnogóra). W 1314 roku Stefan Urosz III zbuntował się przeciw ojcu. Został jednak pokonany, schwytany i być może oślepiony. Wygnany z Serbii schronił się wraz z rodziną w Konstantynopolu. Po powrocie w 1320 roku otrzymał od ojca w zarząd Budimlje[1].
Rodzina
edytujStefan Urosz III żenił się dwukrotnie:
- Pierwszy raz z Teodorą, córką cara Bułgarii Smilca. Małżeństwo to zostało zawarte, gdy Stefan Deczański przebywał w niewoli tatarskiej. Stefan Deczański miał z Teodorą dwoje dzieci:
- Stefana, króla, a potem cara Serbii
- i Duszicę
- Po raz drugi ożenił się z córką zarządcy Tesaloniki Jana Komnena Paleologa, Marią Paleologiną na przełomie 1325/1326 roku. Z małżeństwa tego urodziło się troje dzieci:
- Jelena (Lelika)
- Symeon Urosz
- i Teodora[1]
Panowanie
edytujStefan Urosz II Milutin zmarł nagle w październiku 1321 roku nie rozporządziwszy kto obejmie po nim władzę w państwie. Do sukcesji oprócz Stefana Deczańskiego zgłosili się władający w Zecie, oficjalny następca tronu, „młody król” Konstantyn oraz syn Stefana Dragutina, Stefan Władysław, który po śmierci Milutina zbiegł z niewoli i przy pomocy Węgrów opanował północną część kraju. Stefana Urosza III poparli możnowładcy Raszki zainteresowani kontynuacją ekspansji na południe. Ostatecznie w 1323 roku zaatakował on Zetę i pokonał Konstantyna, który znalazł śmierć w bitwie. W tym samym roku zajął też ziemie Władysława, który prawdopodobnie zbiegł na Węgry[1][2].
Po objęciu władzy wmieszał się w wojnę ojca swej macochy Sigismondy, Andronika II, a jego wnukiem Andronikiem III, który po zakończeniu wojny zawarł sojusz z carem bułgarskim Michałem III Szyszmanem, mający na celu powstrzymanie dalszej ekspansji serbskiej w Macedonii. Car Michał wygnał swą pierwszą żonę Annę Nedę, siostrę Stefana Urosza III i poślubił siostrę Andronika III. W decydującej rozgrywce Bizancjum nie wzięło jednak udziału. Losy Macedonii rozstrzygnęła krwawa bitwa pod Webużdem w północno-wschodniej Macedonii rozegrana 28 lipca 1330 roku. W połowie drogi z Sofii do Skopje armia serbska złożona głównie z ciężkozbrojnej konnicy, głównie najemnych rycerzy zachodnioeuropejskich napadła niespodziewanie na założony pod Welbużdem obóz zdążających w stronę Skopje Bułgarów. Serbowie rozbili 12-tysięczną armię bułgarską wspomaganą przez liczące 3000 zbrojnych posiłki wołoskie, tatarskie i osetyńskie. Car zginął, uciekając z pola bitwy[2].
Zwycięski Stefan Deczański osadził na tronie swą siostrę Annę Nedę i jej małoletniego syna Iwana Stefana, nie wysuwając roszczeń terytorialnych w stosunku do Bułgarii. Zrezygnował też z kontynuowania wojny z Andronikiem III. Niezadowoleni możnowładcy wynieśli wówczas na tron władającego Zetą syna Stefana Duszana. Zdetronizowanego starego króla uwięziono 8 września 1331 na zamku Zveczan, gdzie następnie został uduszony. Pochowano go w jego zadužbinie w Deczanach (Visoki Dečani) w Metohii, gdzie przez wiele wieków czczono jego zwłoki, nieulegające rozkładowi relikwie „świętego króla”[2].
Serbska cerkiew prawosławna czci Stefana Deczańskiego jako świętego. Jego święto przypada 24 listopada.
Około 1400 roku Żywot Stefana Deczańskiego napisał Grzegorz Camblak.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Ch. Cawley: Medieval Lands.
- ↑ a b c T. Wasilewski: Historia Jugosławii. s. 115–117.
Bibliografia
edytuj- Ch. Cawley: Medieval Lands. Foundation for Medieval Genealogy, 2006–2007.
- T. Wasilewski: Historia Jugosławii do XVIII wieku. W: W. Felczak, T. Wasilewski: Historia Jugosławii. Wrocław: Ossolineum, 1985. ISBN 83-04-01638-9.
- J. Skowronek, M. Tanty, T. Wasilewski: Historia Słowian południowych i zachodnich. Warszawa: PWN, 1988. ISBN 83-01-07549-X.