Stanisław Cikowski (zm. 1617)
Stanisław Cikowski z Wojsławic herbu Radwan (ur. I poł. XVI w., zm. 23 kwietnia 1617[1]) – marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1610 roku[2], podkomorzy krakowski w latach 1576–1617, starosta babimojski w 1598 roku, starosta czorsztyński w latach 1599–1615[3], poseł, dyplomata, administrator ceł koronnych, założyciel mennicy bydgoskiej.
 Radwan | |
| Data śmierci | |
|---|---|
| Ojciec | |
| Matka |
Anna Komorowska |
| Żona |
Elżbieta Działyńska |
| Dzieci |
Zofia |
Życiorys
edytujBył synem Stanisława Cikowskiego z Wojsławic herbu Radwan, podkomorzego krakowskiego, kasztelana bieckiego i Anny z Komorowskich. Związany z obozem reformacji, należał początkowo do gminy kalwińskiej, a następnie braci polskich. Pod koniec życia przeszedł na katolicyzm.
Otrzymał staranne wykształcenie humanistyczne. Wraz z młodszym bratem Andrzejem przebywał za granicą w Zurychu i Lipsku. Po śmierci ojca w 1576 r. otrzymał podkomorstwo krakowskie. Od 1578 roku posłował na szereg sejmów. Poseł na sejm 1578 roku z księstw oświęcimskiego i zatorskiego[4]. Poseł na sejm 1581 roku, sejm 1585 roku, sejm koronacyjny 1587/1588 roku, sejm 1590 roku, sejm 1590/1591 roku z województwa krakowskiego[5].
Był posłem aktywnie uczestniczącym w życiu politycznym swoich czasów, opowiadając się zasadniczo po stronie króla Zygmunta III. Był jednym z posłów polskich do Karola Sudermańskiego i senatorów szwedzkich w 1596 roku. Pozytywne rezultaty przyniosło jego poselstwo do Anglii w 1604 r. z okazji wstąpienia na tron Jakuba I Stuarta. Rozżalony na króla za pomijanie go w nadaniach i dostojeństwach wziął udział w rokoszu Zebrzydowskiego. W 1607 r. przeprosił króla. W służbie królewskiej pełnił szereg urzędów w administracji skarbowej. W 1589 r. był taksatorem starostw, a w 1593 r. komisarzem do odbioru podatków i rzecznikiem skarbu królewskiego w Gdańsku.
W 1863 r. otrzymał przywilej królewski na otwarcie mennicy w Bydgoszczy. Wybijane tu monety zgodnie z zastrzeżeniem królewskim nie mogły się różnić od wybijanych w innych mennicach. Od wiosny 1596 r. mennica przynosiła mu 2 tysiące złotych dochodu rocznie. W 1601 r. był jednak zmuszony ją zamknąć po wydaniu przez sejm walny uchwały nakazującej zamknięcie wszystkich mennic prywatnych.
Był posłem województwa krakowskiego na sejm 1600 roku[6]. W 1600 r. został administratorem ceł koronnych. Na stanowisku tym wykazywał dużą energię i bezwzględność w tępieniu nadużyć celnych. W obronie przed oskarżeniami o nadużycie władzy napisał opracowanie pt. „W sprawach celnych odpis, ze strony fortelów szkodliwych skarbowi K.J.M. i Koronie”[7]. Poseł województwa krakowskiego na sejm zwyczajny 1613 roku[8].
Był arianinem, pod koniec życia przeszedł na katolicyzm[4].
Rodzina
edytujStanisław Cikowski był żonaty z Elżbietą Działyńską, z którą miał córkę Zofię po mężu Ossolińską i syna Stanisława żonatego z Dorota Błońską zmarłego bezpotomnie.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795. Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 102.
- ↑ Złota księga szlachty polskiej, r. XVIII, Poznań 1896, s. 128.
- ↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy”. Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 217.
- ↑ a b Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 258.
- ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 267, 287, 304, 327, 335.
- ↑ Andrzej Radman, Marek Ferenc, Rejestr senatorów i posłów na sejmie walnym warszawskim 9 lutego – 21 marca 1600 r., w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. MCCLXVII – 2004, Prace Historyczne, z. 131, s. 94.
- ↑ Wersja cyfrowa publikacji dostępna jest w serwisie Polona.pl.
- ↑ Janusz Byliński, Dwa sejmy z roku 1613, Wrocław 1984, s. 246.
Bibliografia
edytuj- Błażejewski Stanisław, Kutta Janusz, Romaniuk Marek: Bydgoski Słownik Biograficzny. Tom I. Bydgoszcz 1994, s. 33–34