Sjalografia
Sjalografia[1][a] – kontrastowe badanie rentgenowskie przewodów i miąższu ślinianek.
Zapisem tego badania jest tak zwany sjalogram[2][b], dzięki któremu lekarz ma możliwość dokładnego i wyraźnego obejrzenia układu śliniankowych przewodów wyprowadzających oraz określenia rodzaju, lokalizacji i rozległości zmian patologicznych.
Wykonuje się sjalografię konwencjonalną lub tomograficzną[3].
Przebieg badania
edytujPacjentowi w pozycji leżącej lub siedzącej podaje się do przewodów i miąższu ślinianki środek kontrastujący (rozpuszczalny w tłuszczach i wodzie)[3]. Dokonuje się tego tępo zakończoną igłą, aby nie przebić brodawki przyuszniczej i ścian przewodu wyprowadzającego Stenona[3]. Następnie wykonuje się zdjęcia rentgenowskie. Badanie trwa kilkadziesiąt minut.
W badaniu wyróżniamy trzy fazy[3]:
- wypełnianie przewodów
- wypełnianie zrazików – zaburzenia na tym etapie mogą świadczyć o każdym procesie powodującym obrzęk, na przykład zapaleniu
- wydalanie środka kontrastowego z tkanki – ważna faza, mogąca świadczyć o zapaleniu, zatorze, destrukcji tkanek (sjaloza autoimmunologiczna, przewlekła infekcja, skutki napromieniowania, guzy).
Wskazania
edytujSjalografia wskazana jest w[3]:
- przewlekłych stanach zapalnych ślinianki
- sjalozie
- kamicy ślinianki
- zespole Sjögrena
- gruźlicy, kile i promienicy ślinianki
- nowotworach w obrębie ślinianki (obecnie rolę konwencjonalnej sjalografii na tym polu przejęły sjalografia w TK oraz RM[4]).
Przeciwwskazania
edytujNie można wykonywać badania u kobiet w ciąży, u osób po przebytej reakcji alergicznej na środek kontrastowy, u pacjentów wrażliwych na jod, w ciężkim stanie, z ropnym zapaleniem ślinianki (ostrym lub przewlekłym), z guzem w okolicy ślinianki[5], z planowanym lub po przeprowadzonym badaniu radioizotopowym tarczycy[3].
Skutki uboczne
edytujSjalografia jest badaniem o bardzo niskim ryzyku powikłań[6][7]. Pogorszenie stanu zapalnego, objawy uczulenia na środek kontrastowy lub infekcja są rzadko spotykane[6][7]. Bardzo rzadko też zdarza się pozaprzewodowe podanie środka cieniującego i przedostanie się go – przeważnie wskutek wywarcia nadmiernego ciśnienia w miejscu, gdzie przewód wyprowadzający ślinianki się zakrzywia – do tkanek miękkich[8] (co może spowodować obrzęk lub przerwanie przewodu ślinianek) albo omdlenia u osób starszych lub nadmiernie pobudliwych albo przy zbyt szybkim podawaniu środka cieniującego w nadmiernej ilości[9].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Juliusz Borejko: Zarys radiologii dla chirurgów stomatologów. PZWL, 1959, s. 261.
- ↑ Słownik lekarski łacińsko-polski
- ↑ a b c d e f Mahmood F. Mafee, Galdino E. Valvassori, Minerva Becker: Imaging of the head and neck. Stuttgart: Thieme, 2004, s. 632–3. ISBN 3-13-100942-X.
- ↑ DM. Yousem, MA. Kraut, AA. Chalian. Major salivary gland imaging. „Radiology”. 216 (1), s. 19–29, Jul 2000. PMID: 10887223.
- ↑ Patteta: Bhatia's Dentogist: MCQs in dentistry, with explanatory answers : clinical sciences. Jaypee Brothers Publishers, 2008, s. 397. ISBN 978-8-184483-34-5.
- ↑ a b John J. Cush, Arthur. Kavanaugh, C. Michael (Charles Michael) Stein: Rheumatology: diagnosis and therapeutics. Filadelfia: Lippincott Williams Wilkins, 2005, s. 100. ISBN 978-0-7817-5732-4.
- ↑ a b Byron J. Bailey, Jonas T. Johnson, Shawn D. Newlands: Head neck surgery--otolaryngology. Philadelphia, PA: Lippincott Williams Wilkins, 2006, s. 528. ISBN 978-0-7817-5561-0.
- ↑ Richard J. Wiet, Jean-Bernard. Causse, Michael E. Johns: Complications in Otolaryngology: Head and Neck Surgery. Toronto: Philadelphia : B.C. Decker, 1986, s. 153. ISBN 978-0-941158-63-3.
- ↑ Cele i opis badania sjalograficznego, opracowanie Ewy Trybuszewskiej. zdrowie.med.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-07)].. zdrowie.med.pl [dostęp 16.10.2016]
