Sasi
Sasi, Saksoni (łac. Saxones, niem. Sachsen, ang. Saxons) – plemię pochodzenia germańskiego, osiadłe w średniowieczu w Westfalii i Dolnej Saksonii.
Etymologia
edytuj
Etymologia słowa „Sasi” nie jest do końca rozpoznana. Prawdopodobnie sami Sasi nazywali siebie zupełnie inaczej. Aleksander Brückner podaje, że nazwa plemienia wywodzi się od nazwy broni Sasów, czyli tzw. saksy[1]. Naczelne bóstwo tego plemienia – Saksnot (historycy dopatrują się w nim odpowiednika nordyckiego Tyra) – było z tą bronią często przedstawiane, np. na kamieniu grobowym z Niederdollendorf (VIII w.).
Historia
edytujSasi pod nazwą plemienną są po raz pierwszy wspomniani przez Ptolemeusza w Geografii, w której są ukazywani jako lud zamieszkały w dorzeczu Łaby[2]. Istnieją jednak wzmianki odnoszące się do plemienia jako Axones, co może być błędem w pisowni ludu, który w Germanii Tacyt opisuje jako Auiones[3]. W V-VI wieku wraz z Anglami i Jutami najechali Brytanię i założyli tam królestwa Wessex, Sussex i Essex[4].
Na kontynencie rozproszeni Sasi połączyli się na początku VIII wieku tworząc trzy duże grupy: Westfalów, Angarów i Ostfalów[5]. Niektórzy historycy uważają, że były to wojskowe jednostki administracyjne (albo związki militarne - herescephe), nie wiadomo jednak, czy powstały one w okresie walk z Karolem Wielkim, czy też wcześniej[6]. Ich społeczeństwo dzieliło się na arystokrację, ludzi wolnych oraz tzw. "laz", czyli stan pośredni między ludźmi wolnymi a niewolnikami. Karolińscy kronikarze, przede wszystkim Einhard, mocno podkreślali duże przywiązanie Sasów do rodzimych wierzeń[5].
Z biegiem czasu niemal wszystkie plemiona, które osiedliły się jako sąsiedzi Franków, padły ofiarą ich militarnego naporu. Tak stało się z Turyngami, Bawarami czy Alemanami. Inaczej jednak wyglądała sytuacja w przypadku Sasów, którzy długo stawiali skuteczny opór zarówno samym Frankom, jak i chrześcijaństwu[7]. Pokonanie ich i włączenie Saksonii do swojego królestwa zajęło Frankom ponad trzydzieści lat (772-804)[8]. Dokonał tego Karol Wielki w trakcie kilku kampanii wojennych[9], zwyciężając Sasów walczących pod wodzą Widukinda[10] i nawracając ich siłą na chrześcijaństwo[11] (Sasem był m.in. apostoł Niemiec św. Bonifacy[12]).
Na przełomie XII/XIII wieku południowoniemieccy osadnicy nazywani przez urzędników węgierskich Sasami dotarli do Siedmiogrodu, na Węgry i Słowację oraz do południowej Polski głównie poprzez Marchię Miśnieńską (późniejsza górna Saksonia), Węgry i Czechy. Jednak nie byli oni etnicznie lub językowo pochodzenia saskiego[13].
Najpotężniejszy z rodów saskich, po ugruntowaniu swej pozycji w rodzimej Saksonii na przełomie IX i X wieku, opanował tron niemiecki (919–1024), zakładając dynastię saską Ludolfingów. Po niej tron niemiecki objęła dynastia frankońsko-salicka, jednak po jej wygaśnięciu ponownie zasiadł na nim przedstawiciel dynastii saskiej, Lotar z Supplinburga[14].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Aleksander Brückner: Słownik etymologiczny języka polskiego. T. 1. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927, s. 8.
- ↑ Peter Hunter Blair, An Introduction to Anglo-Saxon England, Cambridge University Press, 17 lipca 2003, s. 9, ISBN 978-0-521-53777-3.
- ↑ Robert Flierman, Saxon Identities, AD 150–900, Bloomsbury Publishing, 13 lipca 2017, s. 26, ISBN 978-1-350-01947-8.
- ↑ B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Trio, Warszawa 1994, s. 71–72.
- ↑ a b Pierre Riché, Karolingowie: ród który stworzył Europę, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen - Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1997.
- ↑ Friedrich Prinz, Niemcy - narodziny państwa. Celtowie, Rzymianie, Germanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 123.
- ↑ Gerd Althoff, Ottonowie. Władza królewska bez państwa, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
- ↑ Gustav Faber, Merowingowie i Karolingowie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1994.
- ↑ R. McKitterick, Wstęp, [w:] Wczesne średniowiecze, red. R. McKitterick, Świat Książki, Warszawa 2010, s. 32.
- ↑ B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Trio, Warszawa 1994, s. 125.
- ↑ M. de Jong, Religia, [w:] Wczesne średniowiecze, red. R. McKitterick, Świat Książki, Warszawa 2010, s. 164.
- ↑ Jerzy Krasuski: Historia Niemiec. Wrocław: Ossolineum, 1998, s. 31. ISBN 83-04-04422-6.
- ↑ P. Eberhardt, Przemiany narodowościowe na obszarze Transylwanii, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 43, 2008, s. 223–224.
- ↑ Jerzy Krasuski: Historia Niemiec. Wrocław: Ossolineum, 1998, s. 45–46. ISBN 83-04-04422-6.