Sakiewka (opowiadanie)

Sakiewka (fr. La Bourse) – opowiadanie Honoriusza Balzaka z 1832, należąca do Scen z życia prywatnego cyklu Komedia ludzka.

Sakiewka

La Bourse

Autor	Honoriusz Balzac
Typ utworu	opowiadanie
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Francja
Język	francuski
Data wydania	1832
Pierwsze wydanie polskie
Przekład	Julian Rogoziński
poprzednia Listy dwóch młodych mężatek następna Modesta Mignon

Czas powstania

Sakiewkę Balzac opatrzył datą "Paryż, maj 1832". Opowiadanie pisarz opublikował po raz pierwszy w 1832 roku w drugim wydaniu Scen z życia prywatnego. W 1835 roku przeniósł ją do Scen z życia paryskiego w Studiach obyczajowych. Tam też pozostała w wydaniu Charpentiera z 1839 roku. Do Scen z życia prywatnego powróciła w pierwszym wydaniu Komedii ludzkiej w 1842 roku. Utwór Balzac dedykował Zofce – zaprzyjaźnionej z nim Zofii Kozłowskiej, córce rosyjskiego dyplomaty.

Treść

Malarz Hipolit Schinner przypadkowo, z powodu wypadku w atelier, trafia pod opiekę swoich sąsiadek - pani de Rouville i jej córki Adelajdy, w której się zakochuje. Obie panie żyją nader skromnie, przyjmują jednak bogatych przyjaciół. Zaginięcie, któregoś dnia, sakiewki w domu Adelajdy wzbudza podejrzenia malarza i czyni go głęboko nieszczęśliwym. Mając dodatkowo w pamięci docinki przyjaciół, zaczyna dostrzegać oznaki zła w okolicznościach, które dotąd interpretował na rzecz Adelajdy. Nie jest w stanie zrozumieć trybu życia ukochanej, lecz mimo tego nadal ją odwiedza. Adelajda wkrótce zwraca sakiewkę, odnowioną i pięknie ozdobioną, a w jej wnętrzu nie brakuje ani centyma. Natomiast mężczyźni, którzy zjawiali się w ubogim mieszkaniu kobiet, okazują się przyjaciółmi pani de Rouville i jej nieżyjącego męża.

Osoby występujące w utworze

• Hipolit Schinner – obiecujący młody malarz, który pragnie przywrócić matce radości życia towarzyskiego, których wyrzekła się na okres tak długi. Jako znany artysta pojawia się w Pierwszych krokach, Piotrze Grassou, Kawalerskim gospodarstwie, a także w Bezwiednych aktorach, Albercie Savarus, Urzędnikach, Fałszywej kochance i Małych niedolach życia małżeńskiego.
• Adelajda Leseigneur de Rouville – przyszła baronowa Schinner, młoda zachwycająca dziewczyna o szlachetnych i skromnych manierach
• Baronowa Leseigneur de Rouville – wdowa, niegdyś niewątpliwie piękna, zmuszona przez okoliczności do skromnego życia. Jej mąż baron Leseigneur de Rouville zmarł w Batawii od ran odniesionych w potyczce morskiej z angielską fregatą. Zarówno Dyrektoriat, jak i Burboni odmawiali wdowie praw do renty po zmarłym.
• Książę Kergarouët – admirał, mężczyzna około sześćdziesięcioletni, choć niewyglądający nawet na pięćdziesiąt lat. Ruchy jego, wzięcie i maniery świadczyły, że nie zechciał się wyrzec ani rojalizmu, ani religii, ani kobiet. Każdego wieczoru przychodzi do pań Leseigneur de Rouville w towarzystwie kawalera du Halga grać w pikietę i przegrywa znaczne sumy. Jego losy są opisane w Balu w Sceaux.

Cechy utworu

Sakiewka jest jednym z wielu utworów, w których Balzak wieloaspektowo poruszył problem sztuki i artysty. Powieść łączy ten wątek z motywem obserwacji, której mistrzem według autora powinien być każdy malarz, oraz z motywem łatwości pomyłki nawet po bardzo starannej analizie i ocenie sytuacji. W ten sposób Sakiewka była w pierwszej kolejności dziełem o charakterze dydaktyczno-humorystycznym. Niejako w tle pojawiał się w niej jednak także motyw "ludzi zapomnianych" (rodzina de Rouville) - zasłużonych w czasach Cesarstwa, odrzuconych w czasie Restauracji, który powtarza się również na kartach powieści Vendetta czy Kawalerskie gospodarstwo.

Bibliografia

• Florence Terrasse-Riou: La Bourse. [w:] Balzac. La Comédie humaine. Edition critique en ligne. [on-line]. [dostęp 2011-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-05)]. (fr.).
• Honoriusz Balzac: Komedia ludzka. T. 1. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, 1957. Brak numerów stron w książce
• André Maurois: Prometeusz czyli życie Balzaka. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, 1970. Brak numerów stron w książce