Ryby pancerne
Ryby pancerne, tarczowce, plakodermy[1] (Placodermi) – gromada kopalnych ryb.
| Placodermi | |
| McCoy, 1848 | |
 Dunkleosteus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadtyp | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Nadgromada | |
| Gromada |
ryby pancerne |
Żyły od późnego syluru do samego końca dewonu (od 420 do 360 milionów lat temu). Razem z rybami fałdopłetwymi zaliczane do najstarszych reprezentantów ryb. Miały chrzęstny szkielet osiowy oraz strunę grzbietową. Głowę oraz większą część tułowia osłaniał silny pancerz złożony z dużych płyt (stąd pochodzi ich nazwa). Płyty, które otaczały otwór gębowy, były uzbrojone w duże i ostre zęby, które jednak nie były homologiczne z zębami kręgowców. Specyficzną cechą tej grupy zwierząt był staw łączący czaszkę z pancerzem tułowia. Były to zazwyczaj ryby przydenne, o grzbietobrzusznie spłaszczonym ciele[2]. Są też dowody, że przynajmniej część dewońskich plakoderm była już żyworodna, co było ewolucyjnym zabezpieczeniem przed niebezpiecznym okresem rozwoju zarodkowego[3].
Z analiz filogenetycznych przeprowadzonych przez Brazeau (2009), Davisa, Finarelliego i Coatesa (2012), Zhu i współpracowników (2013), Dupreta i współpracowników (2014) oraz Longa i współpracowników (2015) wynika, że ryby pancerne nie stanowią kladu, lecz stanowią one grad ewolucyjny obejmujący przodków kladu, do którego należą fałdopłetwe oraz ryby chrzęstnoszkieletowe i kostnoszkieletowe;[4][5][6][7][8] natomiast z analizy Kinga i współpracowników (2017) wynika, że ryby pancerne są grupą monofiletyczną[9].
Klasyfikacja
edytuj- Gromada PLACODERMI
- Rząd Acanthothoraci
- Rząd Antiarchi
- Rząd Arthrodira
- Rząd Brindabellaspida
- Rząd Petalichthyida
- Rząd Phyllolepida
- Rząd Ptyctodontida
- Rząd Rhenanida
Przypisy
edytuj- ↑ Nazwy „tarczowce” i „plakodermy” stosowane są również dla skorupiaków z rzędu przekopnic (Notostraca).
- ↑ Jerzy Dzik: Dzieje życia na Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 265. ISBN 978-83-01-16678-6.
- ↑ Jerzy Dzik: Dzieje życia na Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 269. ISBN 978-83-01-16678-6.
- ↑ Martin D. Brazeau. The braincase and jaws of a Devonian ‘acanthodian’ and modern gnathostome origins. „Nature”. 457 (7227), s. 305–308, 2009. DOI: 10.1038/nature07436. (ang.).
- ↑ Samuel P. Davis, John A. Finarelli i Michael I. Coates. Acanthodes and shark-like conditions in the last common ancestor of modern gnathostomes. „Nature”. 486 (7402), s. 247–251, 2012. DOI: 10.1038/nature11080. (ang.).
- ↑ Min Zhu, Xiaobo Yu, Per Erik Ahlberg, Brian Choo, Jing Lu, Tuo Qiao, Qingming Qu, Wenjin Zhao, Liantao Jia, Henning Blom i You’an Zhu. A Silurian placoderm with osteichthyan-like marginal jaw bones. „Nature”. 502 (7470), s. 188–193, 2013. DOI: 10.1038/nature12617. (ang.).
- ↑ Vincent Dupret, Sophie Sanchez, Daniel Goujet, Paul Tafforeau i Per E. Ahlberg. A primitive placoderm sheds light on the origin of the jawed vertebrate face. „Nature”. 507 (7493), s. 500–503, 2014. DOI: 10.1038/nature12980. (ang.).
- ↑ John A. Long, Elga Mark-Kurik, Zerina Johanson, Michael S. Y. Lee, Gavin C. Young, Zhu Min, Per E. Ahlberg, Michael Newman, Roger Jones, Jan den Blaauwen, Brian Choo i Kate Trinajstic. Copulation in antiarch placoderms and the origin of gnathostome internal fertilization. „Nature”. 517 (7533), s. 196–199, 2015. DOI: 10.1038/nature13825. (ang.).
- ↑ Benedict King, Tuo Qiao, Michael S. Y. Lee, Min Zhu i John A. Long. Bayesian Morphological Clock Methods Resurrect Placoderm Monophyly and Reveal Rapid Early Evolution in Jawed Vertebrates. „Systematic Biology”. 66 (4), s. 499–516, 2017. DOI: 10.1093/sysbio/syw107. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Introduction to the Placodermi (ang.)
- Palaeos Placodermi: Overview. palaeos.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-20)]. (ang.)