Gołąbek liliowy
Gołąbek liliowy (Russula lilacea Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek liliowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula lilacea Quél. Bull. Soc. bot. Fr. 23: 330 (1877) [1876] | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1876 r. Lucien Quélet i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Ma 10 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Russula lilacea var. ustulata Reumaux 2011
- Russula pseudolilacea J. Blum 1954
- Russula retispora (Singer) Bon 1986
Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednica 3–8 cm, kruchy, wypukły, później płaskowypukły, na koniec płaskowklęsły. Brzeg krótko prążkowany. Powierzchnia różowoliliowa, czasami purpurowoczerwona z ciemniejszym, czasami nawet z brudnordzawym środkiem, u starszych okazów wyblakła. Brzeg cienki, tępy, początkowo gładki, potem krótko i grubo prążkowany. Skórka matowa, czasami nawet ziarnista, w stanie suchym połyskująca, dająca się dość daleko od brzegu zedrzeć[4].
Dość gęste, cienkie, prawie wolne, ze zmarszczkami, licznymi blaszeczkami i rozwidlone w różnych miejscach, przy trzonie zwężone, przy brzegu kapelusza zaokrąglone, początkowo białe, potem jasnokremowe[4].
Wysokość 2–4 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty, czasami u podstawy rozszerzony, pełny, ale szybko watowaty i komorowaty. Powierzchnia matowa, początkowo omączona, u starszych okazów jedwabiście połyskująca, biała, często czerwono lub jasnopurpurowo nabiegła, u podstawy czasami zbrązowiała[4].
Dość gruby, kruchy, biały, także pod skórką, czasami tylko zażółcający się. Zapach bardzo niewyraźny, smak łagodny. W siarczanie żelaza barwi się na czerwonawo, w fenolu na czekoladowopłowo, w sulfowanilinie nie zmienia barwy[4].
Biały lub białawy[4].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki pod wpływem fuksyny silniej inkrustowane. Podstawki 30–45 × 8–12 µm. Bazydiospory 7–12 × 6–9 μm, oszeroko elipsoidalne, pokryte rzadko rozmieszczonymi, dużymi (o wysokości do 1,5 μm) brodawkami, lub brodawkowato-siateczkowate z cienkimi łącznikami i dużymi oczkami sieci, hilum widoczne. Cystydy wrzecionowate, czasem z krótkim kończykiem, o wymiarach do 60 × 7–12 µm, z sulfowaniliną słabo reagujące. W skórce trzonu brak dermatocystyd[4].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i Afryce. Najwięcej stanowisk podano w Europie[5]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 4 stanowiska[3], w późniejszych latach podano następne[6].
Naziemny grzyb mykoryzowy występujący w lasach liściastych i mieszanych, często pod dębami[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 606, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 121, 123, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Występowanie Russula lilacea na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-27] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-27] (pol.).