Rospuda Augustowska
Rospuda Augustowska – jezioro w Augustowie, w województwie podlaskim, położone na Równinie Augustowskiej.
| |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
122 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
104 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
6,4km |
| Objętość |
5383,1 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Rzeki zasilające | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Augustów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu augustowskiego  | |
 53°52′32″N 22°58′56″E/53,875556 22,982222
| |
Położenie
edytujRospuda Augustowska leży w obszarze administracyjnym miasta Augustowa (od 1973[1]). Brzegi jeziora stanowią jednocześnie granice miasta z gminami wiejskimi Augustów oraz Nowinka. W odległości ok. 200 m od jeziora przebiega droga krajowa nr 8 oraz linia kolejowa nr 40. Lasy wokół jeziora, będące częścią Puszczy Augustowskiej, położone są w Nadleśnictwie Szczebra[2].
Charakterystyka
edytujRospuda ma kształt wydłużony z północnego zachodu na południowy wschód. W północnej części do jeziora wpada rzeka Rospuda. Na południu połączone jest z jeziorem Necko. Linia brzegowa jest rozwinięta. Brzegi są wysokie, w 100% porośnięte lasem. Dno jest słabo zróżnicowane. Najgłębszy punkt (10,5 m) znajduje się w środkowej części jeziora. Woda jeziora nie jest stratyfikowana. Wyspy na jeziorze mają powierzchnię 2 ha i długość linii brzegowej 400 metrów.
Rospuda bywa klasyfikowana razem z Neckiem jako jego odnoga[3][4].
Hydronimia
edytujWedług urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa tego jeziora to Rospuda Augustowska[5]. Przymiotnik odróżnia jezioro od innego akwenu o podobnej nazwie – Rospuda Filipowska.
Według Knuta Olofa Falka nazwa Rospuda wywodzi się z jaćwieskiej formy *Dau-spūda (dau – dużo, mocno, spūd – ciśnienie, naciskanie). Forma Dowspuda uległa uproszczeniu w Dospuda, a następnie nagłosowe dos- zrównało się z roz-, stąd obecna forma Rospuda[3]. Dawna forma zachowała się w nazwie miejscowości Dowspuda.
Nazwa jeziora wzmiankowana jest w Regestrze spisania jezior Jego Królewskiej Mości z 1569: Iezioro Dowspuda pod Augusztowem[3].
Jakość i czystość wód
edytujBadania jakości wód Rospudy Augustowskiej według obecnie obowiązującej metodologii przeprowadzono w 2009. Zarówno pod względem stanu ekologicznego, jak i chemicznego jezioro zaliczono do II klasy (stan dobry). Nie zarejestrowano bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń.
Wpływ zlewni na jezioro jest bardzo duży. Współczynnik Schindlera wynosi 142, co oznacza III (najwyższą) kategorię podatności na degradację. W przypadku Rospudy Augustowskiej głównymi czynnikami antropopresji (działań człowieka wpływających na środowisko przyrodnicze) są: rolnictwo i rekreacja.
Poprzednie badania z 2002 według ówczesnej metodyki zakwalifikowały jezioro do III klasy czystości.
Ochrona przyrody
edytujRospuda Augustowska leży w Obszarze Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie”[6], na północy przylega zaś do Obszaru Chronionego Krajobrazu „Dolina Rospudy”[7].
Strefa ciszy
edytujJezioro objęte jest zakazem pływania jednostkami pływającymi przy użyciu silnika spalinowego w okresie od 15 czerwca do 15 września każdego roku (tzw. strefa ciszy), z wyjątkiem jednostek przeznaczonych do: ratownictwa, utrzymania porządku, prac technicznych, inspekcji lub kontroli, gospodarki rybackiej, przewozów pasażerskich lub wycieczkowych, uprawiania żeglarstwa i korzystających z silnika spalinowego przy bezwietrznej pogodzie i prędkości do 5 km/godz.[8]
Gospodarka rybacka
edytujZgodnie z rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z 6 grudnia 2005 Rospuda Augustowska należy do obwodu rybackiego „Jezioro Necko, Kanał Augustowski – nr 4”[9]. Jeziorem gospodaruje Gospodarstwo Rybackie PZW Suwałki. Gatunki ryb żyjące w jeziorze to: szczupak, okoń, węgorz, sum, płoć, leszcz, kleń i jaź[4].
Turystyka
edytujNad Rospudą Augustowską znajduje się niewiele ośrodków wypoczynkowych. Na półwyspie przy połączeniu z jeziorem Necko leży Ośrodek Wczasowy Klonownica[10]. Na półwyspie Goła Zośka położone jest pole namiotowe[11] oraz domki letniskowe[12].
Po jeziorze kursują statki pasażerskie Żeglugi Augustowskiej[13], odbywają się też rejsy gondolami[14] oraz katamaranem[15]. Wzdłuż brzegu jeziora przebiega niebieski szlak rowerowy rzeki Rospudy[16]. Jezioro jest też końcowym punktem szlaku kajakowego rzeki Rospudy[17].
Przypisy
edytuj- ↑ Jarosław Szlaszyński, Andrzej Makowski: Augustów. Monografia historyczna. Augustów: Urząd Miejski w Augustowie, 2007, s. 676. ISBN 978-83-925620-0-9.
- ↑ Mapa Nadleśnictwa Szczebra. Nadleśnictwo Szczebra. [dostęp 2012-03-02].
- ↑ a b c Maria Biolik: Namen der stehenden Gewässer im Zuflußgebiet der oberen Narew. s. 205–206.
- ↑ a b Jezioro Necko i Rospuda. Gospodarstwo Rybackie PZW Suwałki. [dostęp 2012-03-02].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 295, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ OCK Puszcza i Jeziora Augustowskie. Zielone Wrota. Podlaski Portal Przyrodniczo-Turystyczny. [dostęp 2012-03-02].
- ↑ OCK Dolina Rospudy. Zielone Wrota. Podlaski Portal Przyrodniczo-Turystyczny. [dostęp 2012-03-02].
- ↑ Uchwała nr 68/XI/07 Rady Powiatu w Augustowie z dnia 11 września 2007 r. w sprawie ograniczenia żeglugi jednostek pływających o napędzie spalinowym na określonych jeziorach powiatu augustowskiego.. Samorząd Powiatu Augustowskiego. [dostęp 2012-03-02].
- ↑ Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie Nr 8/2005 z dnia 6 grudnia 2005 r.. Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego, nr 6, 6 stycznia 2006 r. [dostęp 2012-03-02].
- ↑ Ośrodek Wczasowy Klonownica. [dostęp 2012-03-06].
- ↑ Pola namiotowe. Augustow.eu. [dostęp 2012-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-03)].
- ↑ Ośrodek Goła Zośka. Wikimapia. [dostęp 2012-03-08].
- ↑ Opis tras. Żegluga Augustowska. [dostęp 2012-03-04].
- ↑ Rejsy gondolami Augustów. Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe POSEJDON. [dostęp 2012-03-06].
- ↑ Rejsy katamaranem. Augustow.eu. [dostęp 2012-03-00]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-01)].
- ↑ Szlak rowerowy Rzeki Rospudy. Augustow.eu. [dostęp 2012-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-18)].
- ↑ Szlaki kajakowe na Mazurach. Mazury.info.pl. [dostęp 2012-03-06].
Bibliografia
edytuj- Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej: Atlas jezior Polski. Jerzy Jańczak (red.). T. III: Jeziora Pojezierza Mazurskiego i Polsku Południowej. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe S.C., 1999, s. 16–17, 89. ISBN 83-88163-13-2.
- Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2010 r.. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku. Delegatura w Suwałkach. [dostęp 2012-03-02].
- Klasyfikacja wstępna jezior województwa podlaskiego badanych w 2009 roku. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku. Delegatura w Suwałkach. [dostęp 2012-03-02].
- Zdjęcia lotnicze i mapy w serwisie geoportal.gov.pl. [dostęp 2012-03-02].
Linki zewnętrzne
edytuj- Opis i mapa batymetryczna
- Archiwalne zdjęcia jeziora w bibliotece Polona