River Phoenix
River Phoenix, właściwie River Jude Bottom[1][2] (ur. 23 sierpnia 1970 w Madras, zm. 31 października 1993 w Hollywood[3]) – amerykański muzyk, aktor i aktywista społeczny. Był wschodzącym gwiazdorem Hollywood, w trakcie swojej krótkiej, ale błyskotliwej kariery, określany jako James Dean nowej ery[4][5]. Szczególne uznanie krytyki i widowni uzyskał za występy w filmach Stań przy mnie (1986), Stracone lata (1988) oraz Moje własne Idaho (1991)[6]. Zmarł w nocy z 30 na 31 października 1993 w wyniku przedawkowania narkotyków[7]. Był wymieniony jako jeden z dwunastu „Obiecujących nowych aktorów 1986 roku” w „Screen World” Johna Willisa, Vol. 38. Stał się wzorem do stworzenia bohatera Aslana „Asha” Lynxa z anime Banana Fish[8].
 River Phoenix (1989) | |
| Imię i nazwisko |
River Jude Bottom |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
23 sierpnia 1970 |
| Data i miejsce śmierci |
31 października 1993 |
| Zawód |
aktor, muzyk |
| Lata aktywności |
1982–1993 |
Życiorys
edytujWczesne lata
edytuj
Przyszedł na świat w Madras[9] w Oregonie w wielodzietnej rodzinie jako najstarszy syn kalifornijskiego dekoratora Johna Lee Phoenixa („Bottom”, „Amram”; ur. 14 czerwca 1947) i sekretarki z nowojorskiego Bronxu Arlyn Dunetz Jochebed (ur. 31 grudnia 1944)[10][11]. Rodzice jego matki byli Żydami aszkenazyjskimi z Węgier i Rosji[12]. Wychowywał się z młodszym bratem Joaquinem Rafaelem (ur. 28 października 1974)[13] i trzema siostrami: Rain Joan of Arc (ur. 21 listopada 1972)[14], Liberty Mariposą (ur. 5 lipca 1976)[15] i Summer Joy (ur. 10 grudnia 1978)[16]. Jego rodzice byli hipisami[17], żyjącymi w Ameryce Południowej, gdzie stali się członkami organizacji Dzieci Boga[18][19]. W 1977 rodzina przeniosła się do Los Angeles i zmieniła swoje nazwisko na Phoenix od Feniksa, który odradza się z popiołów[20][21].
Kariera
edytuj
River od wczesnych lat pasjonował się muzyką i aktorstwem. Mając dwanaście lat, trafił do serialu CBS Siedem narzeczonych dla siedmiu braci (Seven Brides for Seven Brothers, 1982–83) z udziałem Richarda Deana Andersona, Drake’a Hogestyna i Petera Hortona, w roli Guthrie McFaddena, za którą był nominowany do Young Artist Award dla najlepszego aktora w nowym serialu (1982) i otrzymał Young Artist Awards dla najlepszego aktora w serialu (1984). Wkrótce zagrał rolę młodego naukowca Wolfganga Müllera w filmie familijnym sci-fi Odkrywcy (Explorers, 1985) u boku Ethana Hawke’a. Pierwszy sukces odniósł w wieku 18 lat, gdy za rolę syna państwa Pope w dramacie Sidneya Lumeta Stracone lata (Running on Empty, 1988) został nominowany do Oscara i Złotego Globu. Rok później wcielił się w postać młodego Indiany Jonesa w filmie Stevena Spielberga Indiana Jones i ostatnia krucjata (1989)[22].
Zdaniem wielu krytyków i fanów najwybitniejszą swoją kreację stworzył w filmie Moje własne Idaho (1991) w reżyserii Gusa Van Santa. Otrzymał za nią Puchar Volpiego dla najlepszego aktora na 48. MFF w Wenecji.
Wraz z siostrą Rain założył zespół muzyczny Aleka’s Attic. Zaśpiewał w utworze Johna Frusciante „Height Down”, który znalazł się na jego drugiej solowej płycie Smile from the Streets You Hold wydanej w 1997, cztery lata po śmierci Rivera. Początkowo utwór ten miał się znaleźć na płycie Niandra LaDes and Usually Just a T-Shirt z 1994.
Był na okładkach „Seventeen” (w lipcu 1987), „Bravo” (w czerwcu 1988, w styczniu 1994), „Interview” (w listopadzie 1991), „Details” (w listopadzie 1991), „People” (w listopadzie 1993) i „Spin” (w styczniu 1994)[23].
Życie prywatne
edytujAktywnie wspomagał rozmaite organizacje charytatywne i społeczne. Tak jak reszta swojego rodzeństwa był weganinem[24].
Zmarł w wieku 23 lat 31 października 1993 w West Hollywood w wyniku przedawkowania narkotyków w klubie swojego przyjaciela Johnny’ego Deppa „The Viper Room”[25].
Jak opisano w biografii Anthony’ego Kiedisa – przyjaźnił się z zespołem Red Hot Chili Peppers[26]. Wielokrotnie odwiedzał ich przy nagrywaniu albumu Blood Sugar Sex Magik[26] – uwzględniono jego postać w filmie dokumentalnym Funky Monks[26]. Został wspomniany w utworze „Give It Away”[27] w cytacie: There’s a River born to be a giver / Keep you warm won't let you shiver / His heart is Never gonna wither. Prócz tego istnieje utwór tego zespołu poświęcony jego pamięci – „Transcending”[27], którego tekst zapisał basista Red Hot Chilli Peppers – Flea[27]. Poznał on Rivera podczas pracy przy filmie Moje własne Idaho i towarzyszył mu w karetce podczas feralnego dnia w The Viper Room[26][28].
Przyjaźnił się też z Michaelem Stipe[27], założycielem grupy rockowej R.E.M., który zadedykował mu utwór „Bang and Blame”[27].
Filmografia
edytuj| Rok | Tytuł | Rola | Reżyser | Nagrody |
|---|---|---|---|---|
| 1985 | Odkrywcy (Explorers) | Wolfgang Müller | Joe Dante | Young Artist Awards za wyjątkowy występ młodego aktora |
| Rodzinna tragedia – Historia Eliana Gonzalesa (Surviving: A Family in Crisis, TV) | Philip Brogan | Waris Hussein | Young Artist Awards dla najlepszego aktora w TV | |
| 1986 | Stań przy mnie (Stand by Me) | Chris Chambers | Rob Reiner | Jackie Coogan Award wspólnie z Wilem Wheatonem, Coreyem Feldmanem i Jerrym O’Connellem |
| Krąg przemocy (Circle of Violence: A Family Drama, TV) | Chris Benfield | David Greene | ||
| Wybrzeże moskitów (The Mosquito Coast) | Charlie Fox | Peter Weir | Young Artist Awards dla najlepszego młodego supergwiazdora | |
| 1988 | Jimmy Reardon (A Night in the Life of Jimmy Reardon/alternatywny tytuł Aren't You Even Gonna Kiss Me Goodbye?) | Jimmy Reardon | William Richert | |
| Mały Nikita (Little Nikita/alternatywny tytuł The Sleepers | Jeff Grant / Nikita | Richard Benjamin | ||
| Stracone lata (Running on Empty) | Danny Pope | Sidney Lumet | National Board of Review Award dla najlepszego aktora drugoplanowego nominacja do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego nominacja do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego | |
| 1989 | Indiana Jones i ostatnia krucjata (Indiana Jones and the Last Crusade) | młody Indiana Jones | Steven Spielberg | |
| 1990 | Kocham cię na zabój (I Love You to Death) | Devo Nod | Lawrence Kasdan | |
| 1991 | Amerykańskie psy (Dogfight) | Eddie Birdlace | Nancy Savoca | |
| Moje własne Idaho (My Own Private Idaho) | Mike Waters | Gus Van Sant | Independent Spirit Award za najlepszą rolę męską National Society of Film Critics Award dla najlepszego aktora Puchar Volpiego dla najlepszego aktora na 48. MFF w Wenecji nominacja do New York Film Critics Circle Award 1991 dla najlepszego aktora | |
| 1992 | Sneakers (Włamywacze) | Carl Arbogast | Phil Alden Robinson | |
| 1993 | Cicha zemsta (Silent Tongue) | Talbot Roe | Sam Shepard | |
| W pogoni za sukcesem (The Thing Called Love) | James Wright | Peter Bogdanovich | ||
| 2012 | Dark Blood | Chłopak | George Sluizer |
Seriale TV
edytuj| Rok | Tytuł | Rola | Nagrody |
|---|---|---|---|
| 1982–1983 | Siedem narzeczonych dla siedmiu braci (Seven Brides for Seven Brothers) | Guthrie McFadden | 21 odcinków Young Artist Awards dla najlepszego aktora w serialu (1984) nominacja do Young Artist Awards dla najlepszego aktora w nowym serialu (1982) |
| 1984 | Celebrity | Jeffie (11 lat) | |
| 1984 | ABC Afterschool Special – odc. "Backwards: The Riddle of Dyslexia" | Brian Ellsworth | nominacja do Young Artist Awards dla najlepszego aktora w familijnym filmie TV (z Joaquinem Phoenixem) |
| 1984 | It's Your Move – odc. "Pilot" | Brian | |
| 1984 | Hotel – odc. "Transitions" | Kevin | |
| 1985 | Robert Kennedy i jego czasy (Robert Kennedy & His Times) | Robert Francis Kennedy Jr. (cz. 3) | |
| 1985 | Family Ties – odc. "My Tutor" | Eugene Forbes |
Teledysk
edytuj| Rok | Tytuł | Artysta | Rola |
|---|---|---|---|
| 1986 | „Stand By Me” | Ben E. King | w roli samego siebie |
Przypisy
edytuj- ↑ Personalidade: River Phoenix (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2016-08-19]. (port.).
- ↑ River Jude Phoenix (1970 – 1993) – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ River Jude Phoenix (1970-1993). Find A Grave Memorial. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ River Phoenix. MYmovies. [dostęp 2016-08-19]. (wł.).
- ↑ River Phoenix – Jew Watch News. Jewish Entertainment. [dostęp 2016-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-19)]. (ang.).
- ↑ Melissa Locker: On His Birthday, Remembering River Phoenix's Five Greatest Roles. 23 sierpnia 2014. s. „Vanity Fair”. [dostęp 2017-12-16]. (ang.).
- ↑ Roman Szczepanek (2013-10-29): River Phoenix dwadzieścia lat później. Onet.pl. [dostęp 2017-12-16]. (pol.).
- ↑ matakite: Ash physical appearance is based on Stefan Edberg. Banana Fish, 2018-09-28. [dostęp 2020-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-07)]. (ang.).
- ↑ River Phoenix. AlloCiné. [dostęp 2016-08-19]. (fr.).
- ↑ Arlyn (Heart) Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ Arlyn Sharon Dunetz – Children of God. XFamily. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ River Phoenix What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-11-15]. (ang.).
- ↑ Joaquin Rafael Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ Rain Joan Of Arc Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ Libertad Mariposa Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ Summer Joy Phoenix – Genealogy. Geni. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ River Phoenix. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ River Phoenix – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2016-08-19]. (rum.).
- ↑ River Phoenix, beautiful and damned. RedMilk. [dostęp 2016-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)]. (ang.).
- ↑ River Phoenix. TV.com. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ Biographie de River Phoenix. JeSuisMort.com. [dostęp 2016-08-19]. (fr.).
- ↑ Sandra Brennan: River Phoenix Biography. AllMovie. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ River Phoenix Magazines. FamousFix. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ River Phoenix Trivia. FamousFix. [dostęp 2016-08-19]. (ang.).
- ↑ Casey Davidson, Cynthia Grisolia: The Passing of River Phoenix: At the Scene. „Entertainment Weekly”, 1993-11-12. [dostęp 2013-10-26]. (ang.).
- ↑ a b c d Quella dannata notte al Viper Room. Cult Stories. [dostęp 2012-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-20)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Gavin Edwards (2013-10-30): 20 Years After His Death, 10 Songs Inspired By River Phoenix. MTV. [dostęp 2018-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-20)]. (ang.).
- ↑ I’m Not Here – River Phoenix. JSK. [dostęp 2012-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-20)]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Gavin Edwards, Last Night at the Viper Room: River Phoenix and the Hollywood He Left Behind, First edition, New York, ISBN 0-06-227315-9, OCLC 852286399.
- John Glatt, Lost in Hollywood: The Fast Times and Short Life of River Phoenix, New York: D.I. Fine, 1995, ISBN 1-55611-440-0, OCLC 31947431.
- Maxim W Furek, The Death Proclamation of Generation X: A Self-Fulfilling Prophesy of Goth, Grunge and Heroin, New York, N.Y.: iUniverse, 2008, ISBN 978-0-595-46319-0, OCLC 463309957.
- Barry C Lawrence, In Search of River Phoenix: the Truth Behind the Myth, wyd. Limited ed, Santa Rosa, CA: WORDSWORTH Pub, 2004, ISBN 0-9672491-9-8, OCLC 61704577.
- Brian J Robb, River Phoenix: a short life, wyd. 1st U.S. ed, New York, NY: Harper Perennial, 1995, ISBN 0-06-095132-X, OCLC 31901526.
Linki zewnętrzne
edytuj- River Phoenix w bazie IMDb (ang.)
- River Phoenix w bazie Filmweb
- River Phoenix w bazie Notable Names Database (ang.)
- River Phoenix w bazie Discogs.com (ang.)