Riukiu
Riukiu (jap. 南西諸島 Nansei-shotō) – archipelag rozciągający się między Tajwanem a Kiusiu, należący do Japonii. Japońska nazwa Nansei-shotō oznacza „Archipelag Południowo-Zachodni”. Jest to łuk wysp o długości około 1200 km oddzielający Morze Wschodniochińskie od Morza Filipińskiego. Według podziałów japońskich Ryūkyū-shotō (琉球諸島) tworzy południową część Nansei-shotō, a Satsunan-shotō (薩南諸島) – północną[1].
 Mapa archipelagu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Akwen | |
| Wyspy | |
| Liczba wysp |
>100 |
| Powierzchnia |
4642 km² |
| Populacja (2005) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
333,93 os./km² |
Położenie na mapie Japonii  | |
 27°00′N 128°30′E/27,000000 128,500000
| |
Terminologia
edytujZ nazewnictwem tych wysp i archipelagów wiąże się wiele nieporozumień i odmiennych interpretacji wynikających z przyczyn historycznych, geograficznych, geologicznych, politycznych, ekonomicznych i językowych.
Z powyższych powodów obecny termin „wyspy Riukiu” lub „archipelag Riukiu” (Ryūkyū-shotō, 琉球諸島) był rozumiany inaczej i częściowo jest nadal:
- na Zachodzie, w tym w Polsce[2][3] – jako równoznaczny z całym „archipelagiem Nansei” (Nansei-shotō, 南西諸島), rozciągniętym łukiem od Kiusiu do Tajwanu (od 31 równoleżnika do 24);
- w Japonii – jako odnoszący się do archipelagów i grup wysp usytuowanych tylko pomiędzy Okinawą i Tajwanem (od 27 równoleżnika do 24). Wiąże się to z istnieniem w przeszłości Królestwa Riukiu[1].
Współczesne mapy Japonii sytuują Ryūkyū-shotō na południe od 27 równoleżnika, od wyspy Yoron w archipelagu Amami, aż do 24 równoleżnika, czyli wysp Yonaguni i Iriomote w archipelagu Yaeyama. Wszystkie te wyspy należą administracyjnie do prefektury Okinawa. Należą do niej także oddalone od głównego łuku archipelagu Nansei i geograficznie odrębne grupy wysp: Senkaku (sporne z Chinami i Tajwanem) i Daitō[1].
Na północ od 27 równoleżnika, aż do Kiusiu, rozciąga się archipelag Satsunan (Satsunan-shotō, 薩南諸島) czyli „wysp na południe od Satsumy”. Satsunan-shotō obejmuje archipelagi: Amami, Tokara i Ōsumi. Wszystkie te wyspy należą administracyjnie do prefektury Kagoshima[1].
Ze względu na zróżnicowanie nazw w odniesieniu do wysp, wysepek, skał, archipelagów i grup wysp, w języku japońskim używane są następujące słowa[4][5]:
- shotō (諸島) – archipelag, grupa wysp, jakakolwiek grupa wysp;
- rettō (列島) – archipelag, łańcuch wysp, linia wysp, wyspy w szeregu, łuk wysp;
- guntō (群島) – archipelag, grupa wysp tworząca krąg, mieszana grupa wysp;
- ritō, hanare-jima (離島) – izolowana wyspa, odległa wyspa;
- kotō (孤島) – samotna wyspa;
- iwa (岩) – skała (występują m.in. w nazwach skał należących do spornej grupy Senkaku);
- shima, jima, tō – wyspa, wyspy.
Geologia
edytujCały łańcuch wysp Riukiu (właśc. nazwa Nansei) tworzy łuk wyspowy, powstały ponad strefą subdukcji w miejscu styku płyty eurazjatyckiej z płytą filipińską. Są to wyspy wulkaniczne. U wschodnich wybrzeży Riukiu rozciąga się rów Riukiu, głęboki rów oceaniczny.
Podział na grupy wysp
edytuj- Nansei-shotō (Wyspy Południowo-Zachodnie; podział według Hydrographic and Oceanographic Department, Japan Coast Guard oraz 日本地図 (Atlas Japonii) wydany przez wydawnictwo Seibido Shuppan w 2018 roku)[6][1]
- Satsunan-shotō (administracyjnie należy do prefektury Kagoshima)
- Ōsumi-shotō: Tane-ga-shima, Yaku-shima, Kuchinoerabu-shima, Mage-shima, Take-shima, Kuro-shima, Iō-jima (zwana także Satsuma Iō-jima lub Tokara Iō-jima), Shōwa Iō-jima (zwana także Shin-Iō-jima)
- Tokara-rettō: Kuchi-no-shima, Naka-no-shima, Gaja-jima, Suwanose-jima, Akuseki-jima, Taira-jima, Kodakara-jima, Takara-jima
- Amami-guntō: Amami Ōshima, Kikai-jima, Kakeroma-jima, Yoro-shima, Uke-shima, Tokuno-shima, Okinoerabu-jima, Yoron-jima
- Satsunan-shotō (administracyjnie należy do prefektury Kagoshima)
- Ryūkyū-shotō (należy administracyjnie do prefektury Okinawa)
- Okinawa-shotō: Okinawa, Kume-jima, Iheya-jima, Izena-shima, Aguni-jima, Ie-jima, Iōtori-shima
- Sakishima-shotō
- Miyako-rettō: Miyako-jima, Ikema-jima, Ōgami-jima, Irabu-shima, Shimoji-shima, Kurima-jima, Minna-jima, Tarama-shima
- Yaeyama-rettō: Iriomote-jima, Ishigaki-jima, Taketomi-jima, Kohama-jima, Kuro-shima, Aragusuku-jima, Hatoma-jima, Yubu-jima, Hateruma-jima, Yonaguni-jima
- Senkaku-shotō (roszczenia Chin i Tajwanu): Uotsuri-jima, Kuba-jima, Taisho-jima, Kita Kojima, Minami Kojima
- Ryūkyū-shotō (należy administracyjnie do prefektury Okinawa)
- Daitō-shotō: Kita Daitō-jima, Minami Daitō-jima, Oki Daitō-jima (wyspy te geograficznie nie należą do archipelagu Nansei, ale administracyjnie do prefektury Okinawa)
Galeria
edytuj-
Most łączący wyspy Miyako i Ikema w archipelagu Miyako -
Wybrzeże wyspy Kikai w archipelagu Amami -
Palmy satake (Satakentia liukiuensis) na wyspie Ishigaki -
Satsuma Iō-jima -
Centrum kosmiczne na wyspie Tane-ga-shima
_in_native_forest_of_Ishigaki_Island,_Okinawa,_Japan.jpg)
_Mission_(12812960063).jpg)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 140-141, 234-237. ISBN 978-4-415-11272-5.日本地図&rft.date=2018&rft.pub=Seibido Shuppan&rft.place=Tokyo&rft.pages=140-141, 234-237&rft.isbn=978-4-415-11272-5">
- ↑ Jerzy Markowski: Geografia fizyczna świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 132. ISBN 978-83-01-14218-6.
- ↑ Azja. Encyklopedia geografii świata. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1995, s. 388-389. ISBN 83-214-0597-5.
- ↑ Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha LImited, 1991, s. 356, 390, 571, 952, 1370, 1382, 1537, 1610. ISBN 4-7674-2015-6.
- ↑ Robert Walker: Okinawa and the Ryukyu Islands. Tuttle. s. Island Nomenclature. [dostęp 2018-12-05]. (ang.).
- ↑ The geographical names and those extents of the wide areas in Japan. 海上保安庁海洋情報部 (Hydrographic and Oceanographic Department, Japan Coast Guard, 2009. s. 15. [dostęp 2018-12-04]. (jap.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona Geospatial Information Authority of Japan (ang. • jap.)