Rezerwat przyrody Starożyn
Rezerwat przyrody Starożyn – rezerwat przyrody położony na terenie gminy Płaska w województwie podlaskim.
| |
| rezerwat leśny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
1960 |
| Akt prawny | |
| Powierzchnia |
298,43 ha |
| Ochrona | |
Położenie na mapie gminy Płaska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu augustowskiego  | |
 53°52′N 23°21′E/53,866667 23,350000
| |
Charakterystyka
edytujRezerwat powołano Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1 lutego 1960[1]. Według aktu powołującego powierzchnia rezerwatu wynosiła 183,43 ha[1]. W 1985 powierzchnia rezerwatu została powiększona do 298,43 ha[2]. W aktach prawnych nie określono rodzaju, typu i podtypu rezerwatu[3]. W materiałach Nadleśnictwa Płaska rodzaj rezerwatu określany jest jako rezerwat leśny, zaś typ ekosystemu – leśny i borowy[4]. Celem ochrony w rezerwacie jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych grądu niskiego, lasu mieszanego i olsu w Puszczy Augustowskiej[3].
Rezerwat położony jest na terenie równinnym[5]. Przeciętna wysokość terenu wynosi 129 m n.p.m.[5] Na terenie rezerwatu występują niewielkie płaskie obniżenia wypełnione utworami organicznymi, będące lokalnymi zbiornikami retencyjnymi magazynującymi nadmiar wody przez dużą część okresu wegetacyjnego[5]. Rezerwat otoczony jest lasami gospodarczymi[5].
Rezerwat leży na gruntach Skarbu Państwa na obszarze Nadleśnictwa Płaska w obrębie Płaska w leśnictwach Mały Borek i Jazy (oddziały 192–196, 212–216, 233–235)[4][6]. Prawie cały rezerwat (297,99 ha) znajduje się w zarządzie Nadleśnictwa Płaska, zaś niewielki fragment (0,44 ha) w Wojewódzkim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymstoku[7].
Flora
edytujSzczególnie cenne fragmenty lasu położone są w centralnej części rezerwatu[5]. Składają się na nie rzadko spotykane już w puszczy rodzime ekotypy drzew na siedliskach lasu świeżego, lasu wilgotnego, olsu i olsu jesionowego[5].
W północnej i środkowej części występuje leszczynowo-świerkowy las mieszany o różnowiekowym i wielowarstwowym drzewostanie, na który składa się świerk i dąb, a jako niewielka domieszka – klon, osika, brzoza i lipa[5]. W południowej i wschodniej części rezerwatu duży obszar zajmuje wilgotny bór sosnowy trzęślicowy[5].
Niewielkie obszary zajmuje też grąd z drzewostanem grabowo-dębowym z domieszką klonu i bogatym runem, a także dębowo-świerkowy bór mieszany wilgotny[5]. Na zachodnim obrzeżu rezerwatu, przy zatorfionej dolince sztucznie wykopanego rowu, występuje łęg jesionowo-olszowy[5].
Według danych z 2015 przeciętny wiek drzew w rezerwacie wynosił 107 lat, udział siedlisk borowych – 28%, zaś gatunków iglastych – 57,9%[8].
Rośliny chronione na terenie rezerwatu:
- ochrona całkowita: arnika górska, lilia złotogłów, storczyk męski, storczyk kukawka, mącznica lekarska[5]
- ochrona częściowa: orlik pospolity, pomocnik baldaszkowy, widłak goździsty, widłak spłaszczony, widłak wroniec, kukułka szerokolistna, gnieźnik leśny[9]
Fauna
edytujW rezerwacie spotykane są m.in. zwierzęta, takie jak: dzik euroazjatycki, lis rudy, jenot azjatycki, kuna leśna, tchórz zwyczajny, norka amerykańska[6].
Badania z 1985 wykazały obecność na terenie rezerwatu sześciu gatunków mrówek, żyjących w większości w gniazdach znajdujących się w ziemi lub ściółce leśnej[10]. Najliczniej występowała hurtnica pospolita, mniej licznie wścieklica podobna i podziemnica cieniolubna, zaś najrzadziej pierwomrówka łagodna, pierwomrówka podziemna i Myrmica laevinodis[10].
Ochrona i zagrożenia
edytujRezerwat objęty jest ochroną czynną[6]. Nadzór nad rezerwatem sprawuje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku[3]. Rezerwat leży na terenie obszaru specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Augustowska” (PLB200002) w sieci Natura 2000[11]. Według stanu na 2019 dla rezerwatu nie obowiązuje plan ochrony[3].
Rezerwat posiada uchwalone na lata 2016–2021 zadania ochronne[6]. Jako zagrożenia dla rezerwatu są w nich wymienione: gradacje korników, tworzenie się posuszu, zagrożenie pożarowe, presja turystyczna, zaśmiecanie, spadek liczebności ptaków żerujących na ziemi (zwłaszcza głuszca), zanik bazy nasiennej właściwej dla puszczy[6]. Jako środki zaradcze podawane są m.in.: monitoring stanu sanitarnego drzewostanu, konserwacja dróg i oznaczeń pożarowych, edukacja społeczeństwa, zbieranie śmieci, wymiana tablic informacyjnych, redukcja drapieżników polujących na ptaki gniazdujące, zbiór nasion z drzewostanów[6].
W drzewostanach świerkowych znaczne szkody wyrządzają pasożytnicze grzyby[9]. Często występuje korzeniowiec sosnowy (wrośniak korzeniowy), czyreń sosnowy (wrośniak sosnowy), opieńka miodowa, a na dębie hubiak pospolity[9]. Duże szkody powodują też szkodniki owadzie (zwłaszcza kornik drukarz) oraz wiatry powalające drzewa[9].
Na terenie całego rezerwatu, a zwłaszcza w części zachodniej, ma miejsce postępujący proces osuszania siedlisk wilgotnych i bagiennych, spowodowany melioracjami przeprowadzonymi w latach 1963–1964[9]. Zmieniony poprzez meliorację został także ciek wodny Malaszówka w północno-zachodniej części rezerwatu[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 1 lutego 1960 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody. [dostęp 2019-02-12].
- ↑ Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 13 czerwca 1985 r. zmieniające zarządzenie w sprawie uznania za rezerwaty przyrody. [dostęp 2019-02-12].
- ↑ a b c d Rezerwat przyrody Starożyn. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-02-12].
- ↑ a b Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 21.
- ↑ a b c d e f g h i j k Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 23.
- ↑ a b c d e f Zarządzenie Nr 26/2016 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia 7 września 2016 r. w sprawie ustanowienia zadań ochronnych dla rezerwatu przyrody „Starożyn”. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku. [dostęp 2019-02-12].
- ↑ Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 22.
- ↑ Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 27.
- ↑ a b c d e f Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Płaska 2015 ↓, s. 24.
- ↑ a b Krzysztofiak 1985 ↓, s. 140–141.
- ↑ Natura 2000 – Standardowy formularz danych. Puszcza Augustowska PLB200002. Natura 2000. [dostęp 2019-02-11].
Bibliografia
edytuj- Program ochrony przyrody. Plan urządzenia lasu Nadleśnictwa Płaska na okres 01.01.2015–31.12.2024. Białystok: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku, 2015.
- Lech Krzysztofiak. Rozmieszczenie i zagęszczenie gniazd mrówek w Puszczy Augustowskiej (Pojezierze Mazurskie). „Fragmenta Faunistica”. 10, s. 137-149, 1985.