Ramienica zwyczajna

Ramienica zwyczajna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Gromada	Charophyta
Klasa	Charophyceae
Rząd	ramienicowce (Charales)
Rodzina	Characeae
Rodzaj	Chara
Sekcja	Hartmania
Gatunek	ramienica zwyczajna
	Nazwa systematyczna
	Chara rudis A.Braun in Leonh. 1864; Peter Carl Pius Gustav Hermann von Leonhardi (1864). Die bisher bekannten österreichischen Armleuchter-Gewächse besprochen von morphogenetischen Standpuncte. Verhandlungen des naturforschenden Vereines in Brünn 3: 107-115. 2: 122-224
Synonimy
	Chara major subsp. rudis; Ch. hispida var. rudis;
	Chara major subsp. rudis; Ch. hispida var. rudis;

Ramienica zwyczajna (Chara rudis) – gatunek ramienicy.

Morfologia

Pokrój

Stosunkowo duży makroglon (zwykle do 50–80 cm długości) o słabo rozgałęzionej plesze. Gruba (1-2 mm średnicy), owalna w przekroju, ze względu na kształt okorowania wyglądająca na skręconą nibyłodyga z długimi (do 10 cm) międzywęźlami. Plecha od szarozielonej do ciemnozielonej, zwykle silnie inkrustowana węglanem wapnia, przez co sztywna i bardzo krucha. Roślina jednopienna^[2].

Okorowanie

Dwurzędowe. Helikalnie owijające się wokół nibyłodygi. Rzędy główne znacznie słabiej wykształcone niż boczne, przez co stanowią widoczne gołym okiem bruzdy, z których wyrastają kolce^[2].

Nibyliście

Długie (do 7 cm), cienkie (0,5 mm średnicy). Rzadko dłuższe od międzywęźli. Zagięte na zewnątrz. 7–11 (najczęściej 8) w okółku. 4–6 członów, z czego ostatni nieokorowany, zbudowany z jednej lub dwóch komórek i zwykle bardzo wyraźny (czasem grubszy od członów okorowanych) i zaostrzony^[2].

Nibylistki

Wewnętrzne przeważnie krótsze od lęgni, tępo zakończone, podczas gdy na zewnątrz słabiej wykształcone (brodawkowate). Zwykle po 3^[2].

Kolce

Wyrastające pojedynczo lub po 2–3 z bruzd okorowania. O zmiennej długości – wałeczkowate, a czasem prawie igiełkowate. W dolnych międzywęźlach słabiej wykształcone i rzadziej rozmieszczone^[2].

Przylistki

W dwurzędowych okółkach, mało zróżnicowane (w górnym okółku zwykle nieco większe niż w dolnym). Zwykle wałeczkowate, rzadko brodawkowate. Kształtem i długością przypominają kolce i mimo że bardziej od nich spiczaste, to nie są igiełkowate^[2].

Plemnie

Pojedyncze. W 3–4 węzłach nibyliści. Pomarańczowe, ponaddwukrotnie mniejsze od lęgni (0,4 mm średnicy), ale i tak widoczne gołym okiem^[2].

Lęgnie

Pojedyncze lub w parach. W 3–4 węzłach nibyliści. Żółtozielone. Do 1,2 mm długości. Koronka duża (0,2 mm wysokości i 0,3 mm szerokości), lekko rozchylona, o gładkich krawędziach. Oospory ciemnobrązowe do czarnych^[1]^[2].

Zmienność

W wodach płytkich zwykle mniejsze formy (do 20 cm), o krótkich międzywęźlach i nibyliściach, których grubość wówczas niemal dorównuje nibyłodydze. Kolor plechy takich form zwykle zielonopomarańczowy^[2].

Podobne gatunki

Ramienica szczecinowata, za której podgatunek lub odmianę była początkowo uważana, ramienica pospolita, ramienica kolczasta^[2]

Biologia

Roślina wieloletnia^[2], wiosną nowe nibyłodygi wyrastają ze starych. Oospory mogą zimować na roślinach i pozostawać na nich w kolejnym sezonie wegetacyjnym, podczas gdy nowe powstają od maja do sierpnia i dojrzewają od lipca^[1].

Ekologia

Gatunek słodkowodny, choć spotykany też w wodach słonawych. Występuje głównie w jeziorach mezotroficznych i słabo eutroficznych, zwłaszcza o dużej zawartości wapnia. Także w mniejszych zbiornikach, jak i w rowach oraz ciekach wolno płynących. Zwykle w wodach płytkich litoralu (zwykle do 2 m głębokości, choć sięga 9 m), preferując podłoże muliste. Często tworzy zespół roślinny Charetum rudis w postaci zwartej, rozległej łąki ramienicowej^[2]. Ma to miejsce głównie w alkalicznych jeziorach dużych i głębokich, na podłożu mineralnym lub zamulonym, ewentualnie organicznym, ale zmineralizowanym^[3].

Występowanie

Występuje w środkowej i północnej części Europy^[1]. W Polsce dość rzadka, ale spotykana w całym kraju^[2], przy czym zwarte zbiorowiska zwykle znajdują się w strefie pojezierzy^[3].

Zagrożenia i ochrona

Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski jest gatunkiem narażonym. Podlega w Polsce ochronie gatunkowej od 2014 r.^[4] Obecność jej zbiorowiska w zbiorniku jest podstawą do objęcia go ochroną jako siedlisko przyrodnicze 3140 (twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea) w systemie Natura 2000^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Anders Langangen: Chara rudis Linnaeus. AlgaeBase. [dostęp 2012-01-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Mariusz Pełechaty, Andrzej Pukacz: Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska / Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 51–52, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-7217-200-5.
↑ ^a ^b Henryk Tomaszewicz: Roślinność wodna i szuwarowa Polski : (klasy Lemnetea, Charetea, Potamogetonetea, Phragmitetea) wg stanu zbadania na rok 1975. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1979, s. 35–40, seria: Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego = Dissertationes Universitatis Varsoviensis, 0509-7177. ISBN 83-00-01088-2. (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409
↑ Ryszard Piotrowicz: 3140 – Twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 2: Wody słodkie i torfowiska. Ministerstwo Środowiska, s. 48–58. ISBN 83-86564-43-1.

[AB-1] Anders Langangen: Chara rudis Linnaeus. AlgaeBase. [dostęp 2012-01-06]. (ang.).

[klucz-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Mariusz Pełechaty, Andrzej Pukacz: Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska / Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 51–52, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-7217-200-5.

[tom-3] Henryk Tomaszewicz: Roślinność wodna i szuwarowa Polski : (klasy Lemnetea, Charetea, Potamogetonetea, Phragmitetea) wg stanu zbadania na rok 1975. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1979, s. 35–40, seria: Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego = Dissertationes Universitatis Varsoviensis, 0509-7177. ISBN 83-00-01088-2. (pol.).

[rozp2014-4] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409

[por-5] Ryszard Piotrowicz: 3140 – Twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 2: Wody słodkie i torfowiska. Ministerstwo Środowiska, s. 48–58. ISBN 83-86564-43-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]