Quodlibet

Quodlibet (łac. co się podoba) – rodzaj żartu muzycznego, polegający na współdziałaniu tematów różnego pochodzenia melodycznego lub tekstowego w jednej formie muzycznej.

Quodlibet – Wariacja Goldbergowska J.S. Bacha

Podział

Tematy te, odmienne w charakterze, mieszano w sposób symultatywny lub sukcesywny; odpowiednio do tego wyróżniano trzy typy quodlibetów :

• polifoniczny (symultatywny) – zapożyczane melodie wprowadzane były w różnych głosach kompozycji
• monofoniczny (sukcesywny) – zapożyczane melodie następowały kolejno po sobie
• tekstowy (symultatywny lub sukcesywny) – polegający na łączeniu różnych zapożyczanych tekstów.

Historia

Quodlibet polifoniczny pojawił się we Francji już w XIII w., gdy np. w chorał gregoriański włączono fragment pieśni z repertuaru truwerów. Znanym XVI-wiecznym kompozytorem quodlibetów był Ludwig Senfl. Barokowy quodlibet oparty na dwóch popularnych pieśniach można znaleźć m.in. w ostatniej Wariacji Goldbergowskiej Johanna Sebastiana Bacha, a z okresu klasycystycznego znany jest quodlibet Galimathias musicum Mozarta .

Quodlibet tekstowy stosowano między innymi w dawnych wielotekstowych motetach w XV–XVII w. 

W renesansie rozwinęły się równolegle narodowe formy muzyczne w typie quodlibetu: fricassée (we Francji), misticanza lub messanza (we Włoszech), ensalada (w Hiszpanii) i medley (w Anglii). Współcześni badacze włoski quodlibet określają dodatkowo mianem incatenatura .

Zobacz też

• Medley
• Potpourri

Bibliografia

• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 736. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968, s. 157. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. Q. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

• nagranie: J.S. Bach, Wariacja Goldbergowska nr 30 (quodlibet), BWV 988 (youtube)
• nagranie: W.A. Mozart, Galimathias musicum D-dur (quodlibet), KV 32 (youtube)