Psina
Psina (Cyna[2][3], dawniej również Cynna[3]; niem. Zinna[3], śl.: Cina lub Cyna[potrzebny przypis], czes. Cina lub Pština[4][5][6]) – rzeka, lewy dopływ Odry[7] o długości 52,56 km[8].
 W Bieńkowicach | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
| Rzeka | |
| Długość | 52,56 km |
| Źródło | |
| Miejsce | koło Gołuszowic |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Odra |
| Miejsce |
na południe od Raciborza |
| Wysokość |
182,6 m n.p.m.[1] |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Rzeka przepływa przez województwo opolskie i śląskie. Jej źródła znajdują się w okolicy Gołuszowic. Płynie przez Głubczyce, Baborów, Grobniki. Za miejscowością Bieńkowice wpływa do Odry. Jej prawymi dopływami są Troja i Biała Woda
W XIII wieku, na wysokości wsi Bieńkowice z Psiny przekopano sztuczny kanał Psinka, zasilający ówczesny Racibórz w wodę do celów gospodarczych. Kanał ten funkcjonował aż do roku 1969. Pomimo oficjalnej, hydrologicznej nazwy Psinka, kanał ten nazywano Cyną lub Psiną, co powodowało częste mylenie nazwy rzeki (Psina-Cyna).[potrzebny przypis]
Psina jako rzeka graniczna
edytuj
Psina stała się rzeką graniczną pomiędzy Polską a Morawami być może już w ramach pokoju kłodzkiego w 1137, ewentualnie pomiędzy księstwem raciborskim Mieszka Plątonogiego a Morawami po roku 1180 (około 1194)[9], przy czym jedyna wzmianka o wymianie ziem za mającą leżeć przy Opawie krainę Primoravia musi być odrzucona, gdyż była błędem kronikarza[10]. Początkowo lewy, północny brzeg, m.in. ze wzmiankowaną w 1223 miejscowością Lichan na obszarze późniejszego Baborowa, znajdował się po stronie polskiej (raciborskiej). Utracił go książę Władysław opolski w 1253 po nieudanej wyprawie przeciw późniejszemu królowi czeskiemu Przemysłowi Ottokarowi II[11]. Po tym wydarzeniu granica przebiegała wzdłuż Psiny jedynie w jej środkowym biegu, przede wszystkim pomiędzy morawskojęzyczną diecezją ołomuniecką a w tych okolicach polskojęzyczną diecezją wrocławską[12][13]. Granica polityczna straciła na znaczeniu po shołdowaniu królowi czeskiemu księstwa raciborskiego (1327), a jeszcze bardziej po połączeniu go z księstwem opawskim w 1337. Jego terytorium co najmniej od końca XV wieku uważano już za część Górnego Śląska.
Przypisy
edytuj- ↑ Psina na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Główny Geodeta Kraju. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Psina na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (wynik wyszukiwania), Główny Geodeta Kraju, za: Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej (gazeter) PPWK - Warszawa 1991; Mapa topograficzna w skali 1:10 000; Protokół z posiedzenia KNMiOF w dniach 8–9 listopada 2004; Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r., M.P. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ a b c Cyna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 723.
- ↑ Full text of "Dějiny markrabstvi Moravského" [online], www.archive.org [dostęp 2018-05-07] (ang.).
- ↑ Senát Národního shromáždění R [online], senat.cz [dostęp 2024-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2012-05-29].
- ↑ Slezsko [online], www.nalucine.cz [dostęp 2018-05-07].
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 226, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Psina na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej >> Moduł: Obszary Dorzeczy (wynik wyszukiwania). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2017-04-28].
- ↑ Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod redakcją Idziego Panica. T. II: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528 roku). Cieszyn: Starostwo Powiatowe, 2010, s. 42–43. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Piotr Boroń. Na przedpolu Bramy Morawskiej – obecność wpływów południowych na Górnym Śląsku i zachodnich krańcach Małopolski we wczesnym średniowieczu. „Historia Slavorum Occidentis”. 2 (3), s. 36-66, 2012.
- ↑ Magdalena Janus, Iwona Kopaniecka, Monika Prześlakiewicz, Tomasz Duchnowski, Dagmara Duchnowska: Analiza kulturowo-historyczna gminy Baborów. Baborów: Starostwo Powiatowe, 2013, s. 8–10.
- ↑ Mapa Zasięg mowy polskie na Śląsku około połowy XVII wieku. Opracował Tadeusz Ładogórski w: Historia Śląska pod redakcją Karola Maleczyńskiego, Wrocław 1966, Tom 1, cz. 3.
- ↑ Jan Kowalski: Morawianie (Morawcy) w Polsce. T. 5. 2016, s. 115-131.