Prebiotyk
Prebiotyk – substancja obecna lub wprowadzana do pożywienia w celu pobudzania rozwoju prawidłowej flory jelit, poprawiająca w ten sposób zdrowie[1]. Prebiotykiem może być naturalny składnik diety np. skrobia, błonnik pokarmowy lub dodatki do żywności (suplementy diety) o charakterze prozdrowotnym – healthy food for the colon[2].
W odróżnieniu od probiotyku nie zawiera żadnych mikroorganizmów, a jedynie substancje stymulujące. Prebiotyki to nietrawione – oporne na działanie enzymów trawiennych w przewodzie pokarmowym[2] – składniki żywności, które korzystnie oddziałują na gospodarza przez selektywną stymulację wzrostu lub aktywności jednego rodzaju lub ograniczonej liczby bakterii w okrężnicy i w ten sposób poprawiają zdrowie gospodarza. Tymi substancjami mogą być białka, tłuszcze, oligo- lub polisacharydy, które nie ulegają trawieniu i w formie niezmienionej docierają do światła jelita, by tam rozwijać swoje działanie.
Prebiotyki ulegają fermentacji w przewodzie pokarmowym gospodarza za sprawą działania mikroflory jelitowej, w procesie tym powstają krótkołańcuchowe kwasy karboksylowe:
- masłowy – mający znaczenie w utrzymywaniu prawidłowej struktury i funkcji kolonocytów
- propionowy
- octowy[3]
- oraz niskocząsteczkowe produkty przemiany materii (diacetyl), kwas 2-pirolidono-5karboksylowy, bakteriocyny, a także pochodne tlenu[4]
Najczęściej stosowanymi prebiotykami są:
- poli- i oligosacharydy – inulina, fruktooligosacharydy (FOS) zawarte w roślinach, takich jak: szparagi, karczochy, cykoria, cebula[5]
- mannanoligosacharydy (MOS)
- laktuloza – polimer fruktozo-glukozowy powstający podczas przemian laktozy[4]
Połączenie prebiotyku i probiotyku w jednym preparacie nosi nazwę synbiotyku.
Produkty spożywcze bogate w prebiotyki
edytujKorzeń cykorii jest uważany za najbogatsze naturalne źródło prebiotyków. Inne tradycyjne źródła dietetyczne obejmują fasolę, topinambur, kłębian kątowaty, surowy owies, nieoczyszczoną pszenicę, nieoczyszczony jęczmień i yacón. Niektóre z naturalnie występujących w mleku matki oligosacharydów uważa się za odgrywające ważną rolę w rozwoju zdrowego układu odpornościowego u dzieci[6].
Lista powszechnie dostępnych w Polsce produktów spożywczych zawierających duże ilości błonnika prebiotycznego[7]:
| Nazwa produktu spożywczego | Zawartość błonnika prebiotycznego [%] |
|---|---|
| Guma arabska | 85 |
| Korzeń cykorii, suchy, surowy | 64,6 |
| Mniszek, korzeń suchy, surowy | do 40[8] |
| Topinambur, bulwa sucha, surowa | 31,5 |
| Mniszek, liście suche, surowe | 24,3 |
| Czosnek, suchy, surowy | 17.5 |
| Por, suchy, surowy | 11,7 |
| Cebula, sucha, surowa | 8,6 |
| Szparagi, surowe | 5 |
| Otręby pszeniczne, surowe | 5 |
| Pełnoziarnista mąka pszeniczna, po obróbce termicznej | 4,8 |
| Banan, surowy | 1 |
Choć w środowisku dietetyków nie ma jednomyślności w stosunku do zalecanej dziennej dawki błonnika prebiotycznego w diecie, to rekomendacje zwykle zawierają się w przedziale 4 do 9 gramów na dobę dla utrzymania zdrowego układu pokarmowego oraz do 15 gramów na dobę dla osób cierpiących na zaburzenia trawienne[3][7].
Lista produktów spożywczych, wraz z ich ilością jaką należy spożyć aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na błonnik prebiotyczny w diecie[7]:
| Nazwa produktu spożywczego | Ilość produktu zawierająca 6g błonnika prebiotycznego [g] |
|---|---|
| Korzeń cykorii, suchy, surowy | 9,3 |
| Mniszek, korzeń suchy, surowy | min 15[8] |
| Topinambur, bulwa sucha, surowa | 19,3 |
| Mniszek, liście suche, surowe | 24,7 |
| Czosnek, suchy, surowy | 34,3 |
| Por, suchy, surowy | 51,3 |
| Cebula, sucha, surowa | 69,8 |
| Cebula, poddana obróbce termicznej | 120 |
| Szparagi, surowe | 120 |
| Otręby pszeniczne, surowe | 120 |
| Pełnoziarnista mąka pszeniczna, po obróbce termicznej | 125 |
| Banan, surowy | 600 |
Korzyści zdrowotne
edytujWiele badań wykazuje potencjalny wpływ spożycia prebiotyków na absorpcję wapnia oraz innych minerałów[9], efektywność układu odpornościowego[10], pH jelit, zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka jelita grubego[11][12], choroby zapalne jelit (choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego)[13], nadciśnienie[14] oraz poprawę jakości snu[15].
Test BBC diety wzbogaconej o probiotyki i prebiotyki
edytuj
BBC w programie The Truth About Food': How to be healthy (pol. "Prawda o jedzeniu", odc. "Jak być zdrowym") przeprowadziła eksperyment porównawczy diety zawierającej duże ilości probiotyków i prebiotyków. Grupa testowa składała się z 8 kowbojów podzielonych na dwie równe grupy: pierwsza grupa przez tydzień stosowała dietę wzbogaconą o bakterie probiotyczne w jogurtach, druga przez ten sam okres stosowała dietę zawierającą duże ilości prebiotyków – głównie inuliny. Po tygodniu badania laboratoryjne wykazały, że stosowanie diety prebiotycznej spowodowało przeciętne zwiększenie ilości bakterii w jelitach o 133 miliony, podczas gdy grupa spożywająca produkty probiotyczne nie odnotowała istotnej różnicy[16][17][18].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Gibson GR., Roberfroid MB. Dietary modulation of the human colonic microbiota: introducing the concept of prebiotics.. „J Nutr”. Jun;125. 6, s. 1401-12, 1995. PMID: 7782892.
- ↑ a b Trafalska E., Grzybowska K., 2004, Probiotyki – Alternatywa dla antybiotyków. Wiadomości lekarskie, LVII, 9-10,491-498
- ↑ a b Socha J., Stolarczyk A., Socha P., Miejsce bifidobakterii w profilaktyce i leczeniu wybranych chorób wieku dziecięcego, 2002, Pediatria współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dzieci, 4,1,43-47
- ↑ a b Depta A., 2001, Probiotyki – właściwości, ich rola i znaczenie oraz możliwości stosowania w profilaktyce i leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego u prosiąt, Trzoda Chlewna, Vol. 39, nr 7, 98-100
- ↑ Zawisza E., Bardadin J., 2008, Endotoksyny w profilaktyce chorób alergicznych, Alergia, 3, 37-38
- ↑ Jackson, Frank. "Breast Milk". Jackson GI Medical. dostęp 02.04.2015
- ↑ a b c Alanna J. Moshfegh i inni, Presence of inulin and oligofructose in the diets of Americans, „Journal of Nutrition”, 129 (7 Suppl), 1999, 1407S–1411S, PMID: 10395608.
- ↑ a b M.T.Murray, J.E. Pizzorno, Lara Pizzorno. "Encycopedia of Healing Foods". Simon and Schuster, 2005
- ↑ Katharina E. Scholz-Ahrens, Jürgen Schrezenmeir, Inulin and oligofructose and mineral metabolism: the evidence from animal trials, „Journal of Nutrition”, 137 (11 Suppl), 2007, 2513S–2523S, PMID: 17951495.
- ↑ Amy R. Lomax, Philip C. Calder, Prebiotics, immune function, infection and inflammation: a review of the evidence, „British Journal of Nutrition”, 101 (5), 2009, s. 633–658, DOI: 10.1017/S0007114508055608, PMID: 18814803.
- ↑ Mark S. Geier, Ross N. Butler, Gordon S. Howarth, Probiotics, prebiotics and synbiotics: a role in chemoprevention for colorectal cancer?, „Cancer Biology and Therapy”, 5 (10), 2006, s. 1265–1269, DOI: 10.4161/cbt.5.10.3296, PMID: 16969130.
- ↑ Umang Munjal i inni, Fermentation products of inulin-type fructans reduce proliferation and induce apoptosis in human colon tumour cells of different stages of carcinogenesis, „British Journal of Nutrition”, 102 (5), 2009, s. 663–671, DOI: 10.1017/S0007114509274770, PMID: 19250571..
- ↑ Charlotte Hedin, Kevin Whelan, James O. Lindsay, Evidence for the use of probiotics and prebiotics in inflammatory bowel disease: a review of clinical trials, „The Proceedings of the Nutrition Society”, 66 (3), 2007, s. 307–315, DOI: 10.1017/S0029665107005563, PMID: 17637082.
- ↑ "Antihypertensive Properties of Plant-Based Prebiotics". Siok-Koon Yeo, Lay-Gaik Ooi, Ting-Jin Lim, and Min-Tze Liong. School of Industrial Technology, Universiti Sains Malaysia, 11800 Penang, Malaysia.
- ↑ Prebiotics and Sleep. [dostęp 2018-01-10].
- ↑ Prebiotics Vs Probiotics: Can vegetables help you resist infection? bbc.co.uk, dostęp 02.04.2015
- ↑ The Prebiotics Vs Probiotics Test: The Cowboys' Diet, bbc.co.uk, dostęp 02.04.2015
- ↑ Guide to Correct Understanding of Probiotics vs. Prebiotics, Nutritional Supplements Health Guide, dostęp 02.04.2015
