Powiat proszowicki

Powiat proszowicki
	powiat
	; Płaskowyż proszowicki w okolicy Książnic Wielkich
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
TERC	1214
Siedziba	Proszowice
Starosta	Wojciech Rzadkowski
Powierzchnia	414,57 km²
Populacja (31.12.2020); • liczba ludności	; 43 057
• gęstość	104,3 os./km²
Urbanizacja	14,23%
Tablice rejestracyjne	KPR
	Adres urzędu:ul. 3 Maja 72; 32-100 Proszowice
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich	3
Liczba gmin wiejskich	3
	Położenie na mapie województwa;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Powiat proszowicki – powiat w Polsce (województwo małopolskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą są Proszowice.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwały 43 222 osoby. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 43 160 osób^[3].

Podział administracyjny

W skład powiatu wchodzą:

gminy miejsko-wiejskie: Proszowice, Nowe Brzesko, Koszyce
gminy wiejskie: Koniusza, Pałecznica, Radziemice
miasta: Proszowice, Nowe Brzesko, Koszyce

Gmina	Ludność	Powierzchnia
Proszowice (w tym miasto)	16 424 (5984)	100 km² (7,21 km²)
Nowe Brzesko (w tym miasto)	5741 (1621)	54,53 km² (7,26 km²)
Koszyce (w tym miasto)	5618 (769)	65,96 km² (3,25 km²)
Koniusza	9006	88,5 km²
Pałecznica	3656	47,95 km²
Radziemice	3440	57,85 km²
Razem	43 057	414,57 km²

Historia

1954–1972
Powiat proszowicki został powołany 1 października 1954 roku w województwie krakowskim, jako jeden z pierwszych powiatów utworzonych po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat proszowicki złożyły się 1 miasto i 24 gromady, które wyłączono z trzech ościennych powiatów (w praktyce gromady te należały do tych powiatów przez zaledwie dwa dni)^[4]:

z powiatu miechowskiego (woj. krakowskie):
- miasto Proszowice
- gromady Biórków Wielki^[5], Brzesko Nowe^[6], Dobranowice, Glewiec, Igołomia, Karwin, Klimontów, Koniusza, Kowala, Makocice^[7], Mniszów, Niegardów, Ostrów, Pałecznica, Pieczonogi, Radziemice, Smoniowice, Śmiłowice, Wawrzeńczyce i Wierzbno
z powiatu krakowskiego (woj. krakowskie)^[8]:
- gromady Czulice i Wyciąże^[8]^[9]
z powiatu pińczowskiego (woj. kieleckie):
- gromady Bobin i Kościelec (zmiana przynależności wojewódzkiej)

1 stycznia 1956 roku gromady Czulice i Wyciąże powróciły do powiatu krakowskiego, natomiast do powiatu proszowickiego przyłączono gromady Łętkowice i Waganowice z powiatu miechowskiego^[10]. 31 grudnia 1961 roku zniesiono gromady Dobranowice (włączono do gromad Wawrzeńczyce, Brzesko Nowe i Kowala) i Mniszów (do gromad Brzesko Nowe i Kowala)^[11]. 1 stycznia 1969 roku zniesiono gromadę Śmiłowice a jej obszar włączono do gromady Nowe Brzesko^[12].

1973–1975
Po zniesieniu gromad i reaktywacji gmin 1 stycznia 1973 roku powiat proszowicki podzielono na 1 miasto i 8 gmin^[13]:

miasto Proszowice
gminy Igołomia-Wawrzeńczyce, Kościelec^[14], Niegardów^[15], Nowe Brzesko, Pałecznica^[16], Proszowice, Radziemice i Wierzbno^[17]

1975–1998
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu proszowickiego zostało włączono do nowego województwa miejskiego krakowskiego; jedynie gmina Pałecznica znalazła się w nowym (mniejszym) województwie kieleckim^[18].

W 1976 roku zniesiono cztery gminy:

15 stycznia – gminę Kościelec^[19]
1 lipca – gminę Pałecznica^[20] (weszła w skład dychotomicznej gminy Racławice-Pałecznica)
2 lipca – gminy Niegardów i Wierzbno^[21]

Gmina Pałecznica została odtworzona 2 kwietnia 1991 roku^[22].

1999 do dziś
W wyniku reformy administracyjnej z 1999 roku powiat przywrócono w województwie małopolskim, lecz w innym kształcie niż zniesiony w 1975 roku^[23]:

gminę Igołomia-Wawrzeńczyce przyłączono do powiatu krakowskiego
gmin Kościelec, Niegardów i Wierzbno nie reaktywowano^[22].
miasto i gminę Proszowice połączono 1 stycznia 1992 roku we wspólną gminę miejsko-wiejską^[24]
powiat proszowicki zwiększył się natomiast o:
- gminę Koszyce (do 1954 roku w powiecie pińczowskim w woj. kieleckim, w latach 1973–1975 w powiecie kazimierskim w tymże województwie, a następnie w „małym” woj. kieleckim do końca 1998 roku)
- gminę Koniusza (do 1954 roku w powiecie miechowskim w woj. krakowskim, odtworzonej 2 lipca 1976 roku w woj. miejskim krakowskim^[21] – tamże do 1998 roku)

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	43 561	100	22 098	50,73	21 463	49,27
Miasto	6187	14,20	3263	7,49	2924	6,71
Wieś	37 374	85,80	18 835	43,24	18 539	42,56

Piramida wieku mieszkańców powiatu proszowickiego w 2014 roku^[25].

Administracja i samorząd

Siedzibą władz powiatu są Proszowice. Organem uchwałodawczym samorządu jest Rada Powiatu Proszowickiego, w której skład wchodzi 17 radnych. Rada wybiera organ wykonawczy, którym jest Zarząd Powiatu Proszowickiego składający się z 4 członków. Na czele zarządu stoi Starosta Proszowicki.

Urząd Starosty Proszowickiego od 1999 r. sprawowali:

Krzysztof Wilk (1999–2002)
Bogusław Nowak (2002–2006)
Zbigniew Wójcik (2006–2014)
Grzegorz Pióro (2014–2021)
Krystian Hytroś (2021–2024)
Wojciech Rzadkowski (od 2024)

Religia

Kościół rzymskokatolicki 17 parafii.
Świadkowie Jehowy zbory w Proszowicach i Majkowicach (gm. Nowe Brzesko).

Użytkowanie terenu

Powiat o charakterze rolniczym, w okolicy żyzne gleby:

użytki rolne stanowią 88,8% powierzchni powiatu
lasy i tereny leśne stanowią zaledwie 1,6% powierzchni powiatu; stopień zalesienia waha się w poszczególnych gminach od 0,4% (Gmina Pałecznica) do 3,8% (Gmina Koszyce).

Sąsiednie powiaty

Przypisy

↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .
↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020 .
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 239
↑ oryginalna pisownia przez „u”, obowiązująca w latach 1950
↑ oryginalna pisownia odwrotna, obowiązująca w latach 1950
↑ oryginalna pisownia przez „ą”, obowiązująca w latach 1950
↑ ^a ^b od 1 stycznia 1956 z powrotem w powiecie krakowskim (Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 287)
↑ od 1973 roku część Krakowa
↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 287
↑ Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie nr 13/3/61 z dnia 18 września 1961 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie krakowskim
↑ Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie nr XIV/78/68 z dnia 13 maja 1968 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie krakowskim
↑ Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974
↑ Gmina Kościelec została zniesiona 15 stycznia 1976 roku a jej obszar włączony do gmin Nowe Brzesko i Proszowice – Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
↑ Gmina Niegardów została zniesiona 2 lipca 1976 roku a z jej terenów oraz ze znoszonej gmina Wierzbno utworzono gminę Koniusza; jedynie sołectwo Skrzeszowice z gminy Niegardów włączono do gminy Kocmyrzów-Luborzyca – Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
↑ Gmina Pałecznica została zniesiona 1 lipca 1976 roku przez włączenie do dychotomicznej gminy Racławice-Pałecznica – Dz.U. z 1976 r. nr 23, poz. 142; gmina Pałecznica została jednakże przywrócona 2 kwietnia 1991 roku – Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8
↑ Gmina Wierzbno została zniesiona 2 lipca 1976 roku a z jej terenów oraz ze znoszonej gmina Niegardów utworzono gminę Koniusza – Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
↑ Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12
↑ Dz.U. z 1976 r. nr 23, poz. 142
↑ ^a ^b Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
↑ ^a ^b Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8
↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397
↑ Powiat proszowicki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

Linki zewnętrzne

Internetowy Kurier Proszowicki. kurier.iap.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-07)].

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .

[2] , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .

[3] GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020 .

[4] Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 239

[5] ryginalna pisownia przez „u”, obowiązująca w latach 1950

[6] ryginalna pisownia odwrotna, obowiązująca w latach 1950

[7] ryginalna pisownia przez „ą”, obowiązująca w latach 1950

[autonazwa2-8] 1 stycznia 1956 z powrotem w powiecie krakowskim (Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 287)

[9] 1973 roku część Krakowa

[10] Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 287

[11] Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie nr 13/3/61 z dnia 18 września 1961 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie krakowskim

[12] Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie nr XIV/78/68 z dnia 13 maja 1968 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie krakowskim

[13] Polska – Zarys encyklopedyczny. PWN, 1974

[14] Gmina Kościelec została zniesiona 15 stycznia 1976 roku a jej obszar włączony do gmin Nowe Brzesko i Proszowice – Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12

[15] Gmina Niegardów została zniesiona 2 lipca 1976 roku a z jej terenów oraz ze znoszonej gmina Wierzbno utworzono gminę Koniusza; jedynie sołectwo Skrzeszowice z gminy Niegardów włączono do gminy Kocmyrzów-Luborzyca – Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143

[16] Gmina Pałecznica została zniesiona 1 lipca 1976 roku przez włączenie do dychotomicznej gminy Racławice-Pałecznica – Dz.U. z 1976 r. nr 23, poz. 142; gmina Pałecznica została jednakże przywrócona 2 kwietnia 1991 roku – Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8

[17] Gmina Wierzbno została zniesiona 2 lipca 1976 roku a z jej terenów oraz ze znoszonej gmina Niegardów utworzono gminę Koniusza – Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143

[18] Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92

[19] Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 12

[20] Dz.U. z 1976 r. nr 23, poz. 142

[autonazwa1-21] Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143

[dzu19910208-22] Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8

[23] Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652

[24] Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397

[populacja2016-25] Powiat proszowicki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]