Powiat legnicki
Powiat legnicki – powiat w Polsce, położony w środkowej części województwa dolnośląskiego, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Legnica, które jednak samo stanowi osobne miasto na prawach powiatu i nie wchodzi w jego skład.
| powiat | |||||||||||||
 Rynek w Chojnowie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Data powstania |
1 stycznia 1999 | ||||||||||||
| TERC |
0209 | ||||||||||||
| Siedziba | |||||||||||||
| Starosta |
Adam Babuśka | ||||||||||||
| Powierzchnia (2024) |
744,01 km² | ||||||||||||
| Populacja (2023) • liczba ludności |
| ||||||||||||
| • gęstość |
74 os./km² | ||||||||||||
| Urbanizacja |
28,8% | ||||||||||||
| Nr kierunkowy |
76 | ||||||||||||
| Kod pocztowy (2024) |
59-2XX[a] | ||||||||||||
| Tablice rejestracyjne |
DLE | ||||||||||||
Adres urzędu: pl. Słowiański 159-220 Legnica | |||||||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||||||||
Geografia
edytujPołożenie
edytujPowiat legnicki leży w południowo-zachodniej Polsce, na Dolnym Śląsku.
Według regionalizacji fizycznogeograficznej opracowanej przez Jerzego Kondrackiego, przez terytorium powiatu legnickiego przebiegają granice czterech makroregionów:
- Niziny Śląsko-Łużyckiej, w skład której wchodzi zachodnia i środkowa część powiatu legnickiego. Obszar ten w tym regionie dzieli się na trzy mezoregiony: Równinę Legnicką na północy, Równinę Chojnowską na południu oraz Wysoczyznę Lubińską, która obejmuje jedynie niewielkie obszary na północ i północny wschód od Legnicy.
- Niziny Śląskiej, w skład której wchodzi wschodnia część powiatu. Obszar ten w tym regionie dzieli się na dwa mezoregiony: Pradolinę Wrocławską na północy oraz Równinę Wrocławską na południu.
- Pogórza Zachodniosudeckiego, a dokładniej Pogórza Kaczawskiego, w skład którego wchodzi niewielki obszar na zachodzie powiatu (wieś Okmiany).
- Wału Trzebnickiego, a dokładniej Obniżenia Ścinawskiego, w skład którego wchodzi niewielki obszar na północnym wschodzie powiatu (teren na wschód od wsi Mierzowice)[1].
Powiat legnicki rozciąga się między 51°23’ a 51°06’ szerokości geograficznej północnej i 15°45’ a 16°28’ długości geograficznej wschodniej[2].
Hydrografia
edytujSieć hydrograficzna powiatu legnickiego opiera się na dorzeczu głównej dolnośląskiej rzeki – Odry, która w jego granicach płynie na odcinku 6 km. Do Odry uchodzi Kaczawa wraz z dopływami: Czarną Wodą i Nysą Szaloną. Poza tym na terenie powiatu występuje jedyne na Dolnym Śląsku pojezierze o rodowodzie polodowcowym (Pojezierze Legnickie) z jeziorami: Kunickim, Jaśkowickim i Koskowickim. Pojezierze to położone jest we wschodniej części powiatu, natomiast w zachodniej występują sztuczne zbiorniki wodne (Jezierzany i Rokitki), nad którymi stworzono w latach 60. XX wieku ośrodki wypoczynkowe.
Ukształtowanie powierzchni
edytujPowierzchnia powiatu należy do nizinnych, a jej wysokość waha się średnio pomiędzy 100 a 225 m n.p.m. Najwyższe wzniesienie znajduje się na tzw. Wale Okmiańskim i mierzy 278 m n.p.m.
Podział administracyjny
edytujPowiat legnicki powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami[3].
Został stworzony z części znoszonego województwa legnickiego[4][5]. Terytorium powiatu zostało określone w kształcie zmienionym w stosunku do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku[6][7][8]. Wchodząca wówczas w skład powiatu gmina Wądroże Wielkie weszła w skład powiatu jaworskiego, z drugiej strony zaś do powiatu legnickiego dołączyły miasto i gmina Chojnów, należące wtedy do powiatu złotoryjskiego. Ponadto, w 1983 roku miasto Legnica zostało powiększone kosztem czterech sąsiadujących z nim gmin[9].
Z powiatem legnickim graniczą jednostki[10]:
- powiaty lubiński i polkowicki od północy,
- powiaty średzki i wołowski od wschodu,
- powiat jaworski od południa,
- powiat złotoryjski od południowego zachodu,
- powiat bolesławiecki od zachodu.
W skład powiatu wchodzi 8 gmin: 1 miejska, 1 miejsko-wiejska oraz 6 wiejskich. Na jego terenie położone są dwa miasta: Chojnów oraz Prochowice[11].
| Gmina[11] | Pow. (2024)[12] |
Ludność (2023)[12] |
Siedziba[13] | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| TERYT | Typ | Nazwa | ||||
| 0209011 | miejska | 
|
Chojnów | 5,32 | 12 361 | — |
| 0209022 | wiejska | 
|
Chojnów | 230,95 | 9474 | Chojnów |
| 0209032 | wiejska | 
|
Krotoszyce | 67,50 | 3343 | Krotoszyce |
| 0209042 | wiejska | 
|
Kunice | 92,65 | 7736 | Kunice |
| 0209052 | wiejska | 
|
Legnickie Pole | 85,39 | 5334 | Legnickie Pole |
| 0209062 | wiejska | 
|
Miłkowice | 86,40 | 7234 | Miłkowice |
| 0209073 | miejsko-wiejska | 
|
Prochowice | 102,53 | 7133 | Prochowice |
| 0209082 | wiejska | 
|
Ruja | 73,27 | 2417 | Ruja |
W 2011 roku władze Legnicy podjęły nieudaną próbę zmiany granic z powiatem legnickim, polegającą na przyłączeniu do miasta części terytorium z gmin Krotoszyce oraz Miłkowice[14]. Doszło do nieudanych trójstronnych konsultacji w 2012 roku, po których samorząd Legnicy złożył w 2013 roku wniosek o zmianę granic (dotyczący części miejscowości Białka i Jaszków z gminy Krotoszyce oraz Lipce z gminy Miłkowice o powierzchni 61,76 ha), ostatecznie rozpatrzony negatywnie przez Radę Ministrów[15][16].
Pokrycie terenu
edytujPowiat legnicki według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 744,01 km², co stanowiło 3,73% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 198. lokatę wśród 314 powiatów Polski[17]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty rolne (75,8%) oraz leśne (16,3%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 6,7% terenów, zaś pod wodami znajdowało się ich 1,1%[18].
  |
Demografia
edytuj
Źródło: Bank Danych Lokalnych[19]. Stan w dniu 31 grudnia.
Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie legnickim zamieszkiwało 55 032 mieszkańców: 28 117 kobiet (51,1% ludności) i 26 915 mężczyzn (48,9%), czyli 1,91% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 74 osób na km². Pod względem ludności powiat legnicki zajął w 2024 roku 208. lokatę wśród 314 powiatów Polski[17].
Wskaźnik urbanizacji wyniósł 28,8%; w miastach w tym dniu mieszkało 15 857 osób, zaś na wsi 39 175 osób[19].
  |
 |
 |
Gospodarka
edytujW końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 1,6 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 8,6% do aktywnych zawodowo[20].
Zabytki
edytuj- Bazylika kolegiacka Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Jadwigi Śląskiej w Legnickim Polu
- Zamek w Prochowicach
- Pałac w Piotrowicach
- Zespół pałacowy w Warmątowicach (niedostępny do zwiedzania)
- Muzeum Bitwy nad Kaczawą w Dunine
- Muzeum Bitwy pod Legnicą w Legnickim Polu
- Zamek Piastowski w Chojnowie
- Kościół św. Piotra i Pawła w Chojnowie
- Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego (z gotyckim tryptykiem) w Niedźwiedzicach
- Kościół pw. św. Zofii w Grzybianach
- Kościół pw. św. Stanisława (murowano-drewniany,szachulcowy) w Miłogostowicach
- Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (gotycki) w Ulesiu
Starostowie legniccy
edytuj.jpg)
Na podstawie źródła[21]:
- Mieczysław Kasprzak (10 listopada 1998 – 24 listopada 2006)
- Jarosław Humenny (24 listopada 2006 – 1 grudnia 2014)
- Janina Mazur (1 grudnia 2014 – 20 listopada 2018)
- Adam Babuśka (od 20 listopada 2018)
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Regiony fizycznogeograficzne [online], Geoportal Dolny Śląsk, 10 maja 2019 [dostęp 2024-06-22] (pol.).
- ↑ Burzyński i in. 2005 ↓, s. 14.
- ↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).
- ↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 213.
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dnia 17 października 1983 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach: bielskim, częstochowskim, katowickim, legnickim, olsztyńskim, opolskim, piotrkowskim, słupskim i wałbrzyskim. (Dz.U. z 1983 r. nr 59, poz. 268).
- ↑ Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-28] (pol.).
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-09-28] (pol.).
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).
- ↑ Legnica: Miasto będzie większe o niemal 500 hektarów [online], Legnica Nasze Miasto, 21 stycznia 2011 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
- ↑ Prezydent Legnicy wystąpił z nowym wnioskiem o rozszerzenie granic miasta [online], Legnica – oficjalny portal miasta, 23 stycznia 2013 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
- ↑ Uzasadnienie do projektu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2013 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy [online], Rządowe Centrum Legislacji, 30 lipca 2013, s. 23-24 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-09-28] (pol.).
- ↑ a b Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. legnicki). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-28] (pol.).
- ↑ a b c d Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-09-28] (pol.).
- ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-10] (pol.).
- ↑ Rafał Rudka, Joanna Gryboś-Chechelska, Tomasz Smaś: Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 24. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-03-02].
Bibliografia
edytuj- Jerzy Burzyński, Bożena Steliga, Elżbieta Rowińska, Hanna Boroń: Program ochrony środowiska powiatu legnickiego. Legnica: Starostwo Powiatowe w Legnicy - Wydział Rolnictwa i Ochrony Środowiska, 2005. (pol.).