Kultura w polskojęzycznej Wikipedii

W tym portalu, mimo, że do kultury materialnej można zaliczyć także technikę, a w szerszym ujęciu cały dorobek ludzkości, zdecydowaliśmy się na prezentację zagadnień związanych głównie z kulturą symboliczną. Niektóre obszary wiedzy (np. dotyczącej teatru) są jeszcze w Wikipedii ubogie, z tego względu zachęcamy do ich rozwijania. W tej chwili są tu wyeksponowane te dziedziny, które najbardziej zostały rozwinięte przez internautów. Jeżeli uważasz, że brakuje jakiejś dziedziny wiedzy, albo chciałbyś pomóc w opiece nad którymś z portali, zapraszamy na stronę dyskusji.

Po prawej stronie znajdują się kategorie poszczególnych dziedzin wiedzy. Zaprezentowane zostały też wyróżnione, głównie ze względu na jakość, artykuły oraz ilustracje.

Będziemy wdzięczni za Twoją pomoc, szanowny czytelniku, w rozwijaniu haseł związanych z poniżej przedstawionymi naukami. Przy każdej z nich zamieściliśmy odpowiednie strony odnoszące się do współpracy. Zapraszamy także do wikiprojektów.

  Sztuka
Wyróżniony artykuł Wyróżniona ilustracja

Azulejo – cienkie ceramiczne płytki, najczęściej kwadratowe, pokryte nieprzepuszczalnym i błyszczącym szkliwem. Powierzchnia azulejo jest jedno lub wielokolorowa, gładka lub z fakturą. Płytek azulejo używano jako elementów mozaik składających się z wielu, czasem ponad kilku tysięcy elementów, pokrywających całe ściany, oraz jako oddzielnych kompozycji dekoracyjnych. Motywy wykonywane z azulejo miały postać scen historycznych, mitologicznych, ikonografii religijnej, oraz całej gamy elementów dekoracyjnych zarówno geometrycznych jak i roślinnych.


Witraż w kościele św. Barbary, Kutná Hora
Witraż w kościele św. Barbary w miejscowości Kutná Hora upamiętniający wizytę Franciszka Józefa I w 1905

Polecamy artykuły:


Zapraszamy do współpracy:

      Najnowsze artykuły
Kategorie

Hasła podstawowe z dziedziny sztuki

  Literatura
Wyróżniony artykuł Wybrana grafika

Literatura bizantyńska epoki Laskarysów i Paleologów – ostatni okres literatury bizantyńskiej, od zdobycia Konstantynopola przez krzyżowców w 1204 roku do upadku Konstantynopola w 1453 roku.

Po zdobyciu Konstantynopola przez krzyżowców w 1204 roku, w następnych latach państwo bizantyńskie odrodziło się w Azji Mniejszej z centrum w Nicei. Lata istnienia Cesarstwa Nicejskiego były w literaturze przede wszystkim okresem zbierania rozproszonej spuścizny. Do najwybitniejszych autorów tego okresu należą historyk i teolog Niketas Choniates i polihistor Nicefor Blemmydes.

Po odzyskaniu w 1261 roku Konstantynopola przez cesarza Michała VIII Paleologa w kolejnych dziesięcioleciach miał miejsce rozkwit literatury bizantyńskiej. Wokół zawartej przez cesarza unii lyońskiej gwałtowne spory w latach 70. i 80. XIII wieku toczyli Jan XI Bekkos, Grzegorz II Cypryjczyk, Konstantyn Meliteniota i Jerzy Metochita. Jeden z architektów unii, Jerzy Akropolita, w Historii współczesnej opisał wydarzenia z lat 1203–1261. Jego uczeń Jerzy Pachymeres, za panowania następnego cesarza, kontynuował dzieło swego mistrza, doprowadzając je do 1308 roku. Na dworze Andronika II Paleologa tworzył też polihistor Teodor Metochita, autor traktatów filozoficznych, historycznych, historycznoliterackich i astronomicznych. Jego uczeń, Nicefor Gregoras, oprócz Historii rzymskiej pozostawił po sobie prace z zakresu teologii, filologii i astronomii. Współczesnym Pachymeresa i Metochity był Maksym Planudes, wydawca dzieł antycznych Greków, autor zbiorów wypisów z dzieł naukowych i poetyckich, tłumacz licznych dzieł łacińskich na język grecki. W następnym pokoleniu jego pracę kontynuowali Manuel Moschopul, Tomasz Magister, Demetriusz Trykliniusz, Jan Pediazym i patriarcha Jan XIII Glykys. W retoryce za panowania Andronika II zaznaczył się Nicefor Chumnos, zwolennik stylu klasycznego i drobiazgowego studiowania i naśladowania pisarzy antycznych. W poezji wyróżnili się szczególnie Manuel Holobol i Manuel Files. Rozkwit przeżywał też romans bizantyński, nawiązujący do literatury rycerskiej Zachodu, głównie Francji, oraz do wzorów orientalnych. Do najciekawszych romansów tego okresu należą Niezwykła opowieść o Beltandrze i Chrysantzy, Kallimach i Chrysorroe i Libistros i Rodamne. W połowie XIV wieku, w okresie wojen domowych, doszło do kolejnego gwałtownego sporu teologicznego, tym razem dotyczącego doktryny hezychastycznej. W początkową polemikę pomiędzy Grzegorzem Palamasem a Barlaamem z Kalabrii włączyli się - po stronie antypalamitów - patriarcha Jan XIV Kalekas, Grzegorz Akyndyn i Nicefor Gregoras, a po stronie Grzegorza Palamasa - cesarz Jan VI Kantakuzen, patriarcha Filoteusz Kokkin i jego współpracownik Nil Kabazylas. Na obrzeżach tego sporu tworzyli Demetriusz Kydones i Mikołaj Kabazylas.

=
=


Polecamy artykuły:

    Medalowe artykuły: Stanisław Moskal (ur. 1935) · literatura szwedzkojęzyczna · Lolita · Arrakis (Diuna) · Giacomo Casanova · Victor Hugo · William Shakespeare · Antoni Lange · Leconte de Lisle · Henry Wadsworth Longfellow · Melchior Wańkowicz · Rudyard Kipling · Bjørnstjerne Bjørnson
    Dobre artykuły:
Wergiliusz · Piotr Starkowiecki · Weronika Rosati · Hobbit, czyli tam i z powrotem · Ferenc Molnár · Przegląd dzieł Williama Shakespeare’a · Sonety Williama Shakespeare’a · W poszukiwaniu straconego czasu · Bestia ludzka · Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego · Nędznicy · Pateryk Kijowsko-Pieczerski · Dzwony Bazylei · Pasażerowie z dyliżansu · Rok dziewięćdziesiąty trzeci · Oryginał Laury · Lawon Barszczeuski · Hella (Mistrz i Małgorzata) · Zabójstwo przy Rue Morgue · Nortowie · Statek śmierci · Dziennik Anny Frank · Nautilus (fikcyjny okręt) · Space Science Fiction Magazine · Władysław Szlengel · Teodor Prodrom · Sully Prudhomme · Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej (esej) · Stanisław Lem · Słońce też wschodzi · Sławamir Adamowicz · Sejm ptasi · Nautilus (fikcyjny okręt) · Sąd polubowny (komedia Menandra) · Natalla Babina · Odludek albo mizantrop · Menander · Matteo Maria Boiardo · Markijan Szaszkewycz · Literatura bizantyńska za panowania dynastii heraklijskiej 610-717 · Literatura bizantyńska epoki Laskarysów i Paleologów (1204–1453) · Literatura bizantyńska epoki Komnenów i Angelosów (1081-1204) · Literatura bizantyńska epoki justyniańskiej 527-610 · Lawon Barszczeuski · Kakashi Hatake · Jan Malalas · Gustav Wied · Górski wieniec · Fabijan Szantyr · Ernest Hemingway · Chrétien de Troyes · Agatiasz Scholastyk · John Ronald Reuel Tolkien · Galadriela · Rivendell · Ustrój polityczny Aten (Arystoteles)


Zapraszamy do współpracy:

      Najnowsze artykuły
Kategorie

Hasła podstawowe z dziedziny literatury


Portale związane z literaturą: Komiks · Śródziemie · William Szekspir · Bibliologia

  Muzyka
Wybrany wyróżniony artykuł Wybrana grafika

Wybrany wyróżniony artykuł

Margaret, także Gaja Hornby lub Maggie, właściwie Małgorzata Jamroży (ur. 30 czerwca 1991 w Stargardzie Szczecińskim) – polska piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów piosenek, z wykształcenia projektantka mody. Od 2020 właścicielka wytwórni płytowej Gaja Hornby Records.

Zadebiutowała na rynku fonograficznym w 2013 minialbumem All I Need. EP-ka promowana była przez singel „Thank You Very Much”, który notowany był na oficjalnych listach sprzedaży w Austrii, Niemczech i we Włoszech. Piosenka była także trzecim najlepiej sprzedającym się utworem w Polsce w 2013, za co ZPAV przyznał wokalistce wyróżnienie Cyfrowej Piosenki Roku.

Laureatka wielu nagród muzycznych, takich jak MTV Europe Music Awards, Kids’ Choice Awards, Eska Music Awards czy SuperJedynki. Zdobyła też wiele nominacji, m.in. do Fryderyków, Wiktorów i Telekamer.

Wybrana grafika

Polecamy artykuły:


Zapraszamy do współpracy:

Portale muzyczne: Hip-hop · Metal · Eurowizja · Rock · Chopin

      Najnowsze artykuły
Kategorie
  Film
Wyróżniony artykuł Wybrana ilustracja

Rzymskie wakacje (ang. Roman Holiday) – amerykańska komedia romantyczna z 1953 roku w reżyserii Williama Wylera. Bohaterką filmu jest księżniczka Anna (Audrey Hepburn), która znudzona sztywnymi regułami, etykietą towarzyszącą dworskim wizytom, a także napiętym grafikiem każdego dnia, postanawia opuścić pałac i zwiedzić miasto. W ten sposób księżna poznaje smak codziennego życia. Jej tropem podąża reporter szukający tematu na pierwszą stronę – Joe Bradley (Gregory Peck).

Po premierze obraz Wylera uzyskał przychylne recenzje krytyków, doceniła go także widownia, zwłaszcza w Europie i Japonii. Film Rzymskie wakacje otrzymał liczne nagrody, m.in. trzy statuetki Akademii Filmowej. Po latach uważany jest nadal za klasykę gatunku. Debiut Hepburn w roli pierwszoplanowej, określany jest mianem jednego z bardziej pamiętnych w historii Hollywood.

zoetrope
zoetrope

Współczesna replika wiktoriańskiego zoetropu

Polecamy artykuły:

    Listy na medal: Zaginione odcinki serialu Doktor Who · Medalowe artykuły: American Horror Story: Roanoke · Andrzej Wajda · Ant-Man (film) · Audrey Hepburn · Avengers: Koniec gry · Chciwość (film 1924) · Gary Cooper · Gregory Peck · If Day · Iron Man (film) · Iron Man 2 · Jack Warner · Judy Garland · Lana Turner · M.G. Ramachandran · Mohanlal · Popiół i diament (film) · Sharon Tate · Sherlock Holmes Baffled · Spider-Man: Homecoming · Spider-Man: Daleko od domu · Zakazane piosenki · Ziemia obiecana (film 1974)
    Dobre artykuły: Aeroskop · Agnieszka Włodarczyk · Alfred Hitchcock · Amator (film 1979) · Andrzej Munk · Ava Gardner · Barwy ochronne · Carole Lombard · Christoph Clark · Black Maria · Carey Mulligan · Clark Gable · Danuta Szaflarska · Django (film 1966) · Django (film 2012) · Doktor Who - seria 8 (2014) · Elżbieta Czyżewska · Faraon (film) · Film dokumentalny · Hell Comes to Quahog · Humphrey Bogart · Ida (film) · James Cagney · James Stewart · Jerzy Hoffman · Jestem legendą · John Cena · Judith Barsi · Kanał · Katalin Karády · Kinematografia polska · Krótki film o zabijaniu · Krzysztof Kieślowski · Lee J. Cobb · Lista postaci serialu Dom dla zmyślonych przyjaciół pani Foster · Lokator (film 1927) · Louis de Funes · Łatwa cnota · Marilyn Monroe · Michael Caine · Miś (film) · Monica Z · Nowa Fala (kino francuskie) · Nóż w wodzie · Ola Lilith · Opowieść wigilijna (Doktor Who) · Orzeł z gór · Panny z Wilka (film) · Pociąg (film 1959) · Podwójne życie Weroniki · Pokolenie · Potop (film 1974) · Przypadek (film) · Rachel McAdams · Radziecka szkoła montażu · Rękopis znaleziony w Saragossie (film) · Ring (film 1927) · Rocco Siffredi · Róża (film 2011) · Rzymskie wakacje · Samantha Reed Smith · Sanatorium pod Klepsydrą (film) · Sergio Leone · Spaghetti western · Steve Holmes · The Judy Garland Show · Urząd (film) · Urzeczona · Weronika Rosati · Więźniowie wyobraźni · Willi Münzenberg · Wojciech Jerzy Has · Wszystko na sprzedaż · Z punktu widzenia nocnego portiera · Zawrót głowy · Vivien Leigh · William B. Davis · Z punktu widzenia nocnego portiera · Zezowate szczęście · Złoty wiek (film 1930) · Zofia Nakoneczna


Zapraszamy do współpracy:

Portale filmowe: Gwiezdne wojny · Seriale animowane

      Najnowsze artykuły
Kategorie
  Fantastyka
Wyróżniony artykuł Wybrana ilustracja

Half-Life: Opposing Force – oficjalny dodatek do gry komputerowej pod tytułem Half-Life. Gra powstała w wyniku współpracy studia Gearbox Software oraz Valve Corporation i została opublikowana przez Sierra Entertainment. Opposing Force jest pierwszym z serii dodatków do Half-Life, a jego premiera miała miejsce 1 listopada 1999 r., choć pierwsze informacje na jego temat pojawiły się już w kwietniu 1999 r. Randy Pitchford, główny projektant gry, wyraził przekonanie, że studio Gearbox zostało wybrane do stworzenia Opposing Force, ponieważ Valve chciało poświęcić się w tym czasie innym projektom.

Opposing Force przenosi gracza w realia tego samego świata, co oryginalny Half-Life, jednak przedstawione w grze wydarzenia gracz obserwuje z perspektywy żołnierza amerykańskiej piechoty morskiej, a więc jednego z przeciwników występujących w pierwowzorze. Główny bohater zostaje wysłany do tajnego amerykańskiego ośrodka badawczego Black Mesa Research Facility, gdzie doszło do incydentu z udziałem istot pozaziemskich, w celu neutralizacji zagrożenia i zatuszowania całej sprawy. Szybko orientuje się jednak, że w obliczu przewagi liczebnej Obcych i pojawienia się niezależnej jednostki mającej na celu zniszczyć cały ośrodek, żołnierze piechoty morskiej są na przegranej pozycji. Dodatek spotkał się z pozytywną reakcją krytyków, a przez wielu został uznany za przykład nowej generacji dodatków do gier, tak jak Half-Life został uznany rewolucyjny dla gatunku FPS. Niektórzy wskazywali jednak, że Opposing Force mimo wszystko posiada wiele negatywnych cech, charakterystycznych dla dodatków.


Okładka angielskiego wydania Wędrówki Childe Harolda z roku 1825


Polecamy artykuły:

    Medalowe artykuły: American Horror Story: Roanoke · Ant-Man (film) · Antoni Lange · Arrakis (Diuna) · Avengers: Koniec gry · Chrono Trigger · Doktor Strange · Half-Life 2 · Ico · Iron Man · Iron Man 2 · Kapitan Ameryka: Wojna bohaterów · Lista postaci serialu Dom dla zmyślonych przyjaciół pani Foster · Mirror’s Edge · Rewrite (gra komputerowa) · Rudyard Kipling · Spider-Man: Homecoming · Spider-Man: Daleko od domu · Strażnicy Galaktyki (film) · Strażnicy Galaktyki vol. 2 · Thor · Thor: Mroczny świat · Thor: Ragnarok · Victor Hugo · Wiedźmin · William Shakespeare · WandaVision
    Dobre artykuły: Alone in the Dark · Batman (film 1989) · Beyond Good & Evil · Hobbit, czyli tam i z powrotem · Nortowie · John Ronald Reuel Tolkien · Galadriela · Rivendell · Amnesia: Mroczny obłęd · Another World · BioShock · Call of Duty: Ghosts · Day of the Tentacle · Doktor Who - seria 8 (2014) · Doktor Who – seria 10 (2017) · Dom dla zmyślonych przyjaciół pani Foster · Dragon Age: Początek · Far Cry 3: Blood Dragon · Half-Life · Half-Life: Blue Shift · Half-Life: Opposing Force · Hearthstone · Icewind Dale II · Jedenasty Doktor · Jestem legendą · Kakashi Hatake · Kroniki Riddicka: Ucieczka z Butcher Bay · Little Big Adventure · Neverwinter Nights · Observer · Opowieść wigilijna (Doktor Who) · Peter Jackson’s King Kong · Podróż (gra komputerowa) · Podwójne życie Weroniki · Rayman · Rayman 2: The Great Escape · Rękopis znaleziony w Saragossie (film) · Sanatorium pod Klepsydrą (film) · Space Invaders · Space Science Fiction Magazine · Stanisław Lem · StarCraft: Ghost · Star Wars: Knights of the Old Republic · The Elder Scrolls IV: Shivering Isles · Wiedźmin 2: Zabójcy królów · Więźniowie wyobraźni · Wolfenstein: The New Order
   


Zapraszamy do współpracy:

      Najnowsze artykuły
Kategorie

Hasła podstawowe z dziedziny fantastyki


Portale związane z fantastyką:
Gwiezdne wojny · Gry fabularne · Fantasy · Śródziemie

  Gry komputerowe
Wyróżnione artykuły


Zapraszamy do współpracy w wikiprojekcie Gry komputerowe:

      Nowe artykuły z ostatnich 30 dni
Kategorie