Polinezja Francuska
Polinezja Francuska – wspólnota zamorska Francji obejmująca 5 archipelagów i ponad 150 wysp na Oceanie Spokojnym, we wschodniej części Polinezji. Łączna powierzchnia wysp to 3521 km², a ludność – 259,7 tys. mieszk. (2007). Stolicą tego terytorium jest Papeete (26 tys., 2007) na wyspie Tahiti. Językiem urzędowym jest język francuski.
| Wspólnota zamorska | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: Ia Ora ʻO Tahiti Nui (z tah.) Niech żyje Thaiti Nui | |||||
| Dewiza: Tahiti Nui Mareʻareʻa | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania |
1903 | ||||
| Zarządzający | |||||
| Zarządzający | |||||
| Powierzchnia |
4167 km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
69 os./km² | ||||
| Numer kierunkowy |
689 | ||||
| Strefa czasowa |
UTC –10 | ||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie
| |||||
Położenie na mapie.svg)
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Podział administracyjny
edytujPolinezja Francuska podzielona jest na pięć podjednostek, obejmujących główne archipelagi:
W skład Polinezji Francuskiej wchodzą m.in. wyspy: Towarzystwa (1,96 tys. km²) z największą i najbardziej znaną wyspą Tahiti (1000 km²) w archipelagu Wysp Na Wietrze oraz Markizy (1,3 tys. km²), Tuamotu (398 km²), Tubuai (287 km²), Gambiera (230 km²).
Dawniej z Polinezji Francuskiej była również administrowana wyspa Clipperton, która pozostaje osobną posiadłością Francji. W 2007 roku administracja wyspą została przekazana bezpośrednio francuskiemu rządowi, a administratorem jest Minister Terytoriów Zamorskich.
Ludność
edytujPolinezję Francuską według spisu powszechnego w 2007 r. zamieszkiwało 259,7 tys. mieszkańców. Przyrost naturalny wynosi 14,6‰ (2000), natomiast analfabetyzm: 2%.
Można wyróżnić trzy główne grupy mieszkańców:
- Polinezyjczycy; stanowią około 78% ludności kraju. W tym zawierają się: Tahitańczycy (54%), Tuamotuańczycy, Tubuajczycy i Markizyjczycy (każda z tych grup to ok. 7%) oraz Mangarewańczycy (ok. 1,5%) i Rapaitańczycy (ok. 0,5%).
- Europejczycy; jest ich około 20 tysięcy, trochę ponad 9% ogółu; głównie Francuzi, ale również Brytyjczycy i Niemcy.
- Chińczycy; około 11% ogółu.
Pozostali mieszkańcy to kilkutysięczna grupa wyspiarzy z innych wysp Pacyfiku.
Wielu wyspiarzy pochodzi ze związków europejsko-polinezyjskich lub chińsko-polinezyjskich. Nazywani są oni odpowiednio Demis lub Hapa.
W wyniku ingerencji kolonialnej prowadzonej na wyspach przez Francuzów, elementy polinezyjskich kultur uległy zapomnieniu. Zanikły charakterystyczne elementy organizacji społecznej Polinezyjczyków, takie jak absolutna władza naczelników i zhierarchizowana struktura społeczna. Około połowa tubylców porzuciła całkowicie tradycyjny styl życia i utrzymuje się z pracy w sektorze handlowo-usługowym, turystycznym lub pracuje w administracji państwowej. Wielu wyspiarzy emigruje w celach zarobkowych do innych państw Oceanii, głównie do Nowej Kaledonii[3].
Warunki naturalne
edytujWyspy pochodzenia wulkanicznego i koralowego. Klimat zależnie od szerokości geograficznej zwrotnikowy bądź podzwrotnikowy wilgotny. Najwyższy szczyt archipelagu to Mont Orohena (2241 m).
Klimat na wyspach jest równikowy wilgotny, lub wybitnie wilgotny, a na południu zwrotnikowy wilgotny. Temperatura wynosi od 22 do 28 °C w północnych i środkowych wyspach Polinezji i 17 do 25 °C w południowych. Największe opady są notowane w południowo-zachodnich wyspach i sięgają od 2000 do nawet 2800 mm rocznie.
Gospodarka
edytujGłównym zajęciem ludności jest wciąż rolnictwo i rybołówstwo, ale dynamicznie wzrasta sektor usług, a zwłaszcza tych związanych z turystyką. Eksport pereł i macicy perłowej, kopry, wanilii. Import paliw, żywności, maszyn i urządzeń. Główni partnerzy handlowi: Francja, Japonia, USA. Stopa bezrobocia 11,7% (2005). PKB na 1 mieszkańca — 17,5 tys. dolarów USA (2003), inflacja — 1,1% (2006)[4].
Emisja gazów cieplarnianych
edytujEmisja równoważnika dwutlenku węgla z Polinezji Francuskiej wyniosła w 1990 roku około 1 Mt, z czego 0,839 Mt stanowiła emisja dwutlenku węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 4,229 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 175 kg. Od tego czasu emisje wahają się, przy czym dość duży, ale przejściowy wzrost nastąpił w 2012, a zauważalne spadki w 1994 i 2013. Głównym źródłem emisji przez cały czas była energetyka, a czasem wzrastała rola transportu. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 0,574 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 2 t i w przeliczeniu na 1000 dolarów PKB 68 kg[5].
Religia
edytujStruktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center[6][7]:
- Protestantyzm: 40,6%:
- Kościół Protestancki Maohi – 90 500 wiernych
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – 17 600
- Zbory Boże – 3000
- Katolicyzm: 39,8% (zobacz: Metropolia Papeete)
- Inni chrześcijanie: 13,6% (gł. mormoni)
- Brak religii: 4,9%
- Tradycyjne religie plemienne: 0,5%
- Inne religie: 0,6%
Przypisy
edytuj- ↑ French Polynesia. World Statesmen.org - Ben M. Cahoon. [dostęp 2015-01-22]. (ang.).
- ↑ The World Factbook — Central Intelligence Agency [online], www.cia.gov [dostęp 2017-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-15] (ang.).
- ↑ Aleksander Posern-Zieliński (red.): Wielka Encyklopedia Geografii Świata. T. 18: Świat grup etnicznych. Poznań: Kurpisz, 2000, s. 189-190.
- ↑ Polinezja Francuska. Gospodarka, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-29].
- ↑ French Polynesia, [w:] F. Monforti-Ferrario i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 108, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).
- ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-29].
- ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-06-29].
Bibliografia
edytuj- Marcin Krzemiński, [w:] Prawo Francuskie Tom II, red. Aleksandra Machowska, Krzysztof Wojtyczek, Kraków 2005, ISBN 83-7444-007-4, s. 192–195