Pokrewieństwo języków
Pokrewieństwo języków – powiązanie między językami naturalnymi polegające na pochodzeniu tych języków od wspólnego prajęzyka[1][2]. Dwa języki uznaje się za pokrewne, jeśli jeden z nich pochodzi od drugiego lub jeśli oba pochodzą od wspólnego przodka. Na przykład język włoski pochodzi od łaciny, a zatem włoski i łacina są spokrewnione. Z kolei język hiszpański też pochodzi od łaciny, a zatem włoski i hiszpański są spokrewnione.
Języki spokrewnione dzielą ze sobą pewne cechy w zakresie słownictwa, gramatyki i systemu dźwiękowego[3]. Niektóre języki nie wykazują pokrewieństwa względem innych poznanych języków – mowa wówczas o językach izolowanych (przykładem języka izolowanego jest baskijski)[4].
O pokrewieństwie języków można wyrokować na podstawie analizy leksyki i cech dźwiękowych[5]. O wspólnym pochodzeniu języków nie świadczą natomiast pojedyncze podobieństwa słownikowe, które mogą być wynikiem przypadku (por. wyraz dog w języku mbabaram i angielskim)[6][7]. Cechy świadczące o pokrewieństwie należy odróżnić od cech zapożyczonych wskutek kontaktu językowego (np. język angielski zapożyczył duży zasób leksyki francuskiej, a amharski zapożyczył szyk wyrazów z sąsiednich języków kuszyckich)[8]. Odrębną grupę tworzą uniwersalia językowe, czyli cechy typowe dla wszystkich języków świata (np. zbliżone formy wyrazu mama)[6].
W ustalaniu pokrewieństwa między językami poprzez wykazywanie w nich tak zwanych regularnych odpowiedniości stosuje się metodę porównawczą[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 444, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897.
- ↑ Pereltsvaig 2020 ↓, s. 10.
- ↑ Pereltsvaig 2020 ↓, s. 11.
- ↑ Slavomír Ondrejovič, Od hovoriaceho stroja k sociálnej lingvistike: kapitoly z jazykovednej historiografie, Bratislava: Veda, 2000, s. 78, ISBN 978-80-224-0608-6 (słow.).
- ↑ a b Pawley i Ross 2006 ↓, s. 44.
- ↑ a b Comrie 1990 ↓, s. 8.
- ↑ Steven Pinker, Jazykový instinkt: Jak mysl vytváří jazyk, Praha: Dybbuk, 2009, s. 293, ISBN 978-80-7438-006-8 (cz.).
- ↑ Comrie 1990 ↓, s. 9–10.
Bibliografia
edytuj- Bernard Comrie, Introduction, [w:] Bernard Comrie (red.), The major languages of East and South-East Asia, Abingdon–New York: Routledge, 1990, s. 1–18, DOI: 10.4324/9780203408155, ISBN 978-1-138-83435-4, ISBN 978-0-415-04739-5, ISBN 978-0-203-40815-5, OCLC 1290484587 (ang.).
- Andrew Pawley, Malcolm Ross, The Prehistory of Oceanic Languages: A Current View, [w:] Peter Bellwood, James J. Fox, Darrell Tryon (red.), The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives, Canberra: ANU E Press, 2006, s. 43–80, DOI: 10.22459/A.09.2006.04, ISBN 1-920942-85-8, ISBN 0-731521-32-3, OCLC 225298720, JSTOR: j.ctt2jbjx1.7 (ang.).
- Asya Pereltsvaig, Languages of the World: An Introduction, wyd. 3, Cambridge: Cambridge University Press, 2020, s. 10, DOI: 10.1017/9781108783071, ISBN 978-1-108-47932-5, ISBN 978-1-108-74812-4, ISBN 978-1-108-78307-1, OCLC 1220908444 [dostęp 2024-01-16] (ang.).