Pawieł Milukow

Pawieł Milukow
Павел Милюков
	; Milukow w roku 1919
Data i miejsce urodzenia	27 stycznia 1859 ; Moskwa, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	31 marca 1943 ; Aix-les-Bains, Francja
	Minister spraw zagranicznych Rosji
Okres	od 2 marca?/15 marca 1917; do 5 maja?/18 maja 1917
Przynależność polityczna	Partia Konstytucyjno-Demokratyczna
Poprzednik	Nikołaj Pokrowski
Następca	Michaił Tereszczenko
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Pawieł Nikołajewicz Milukow, ros. Павел Николаевич Милюков (ur. 15 stycznia^?/27 stycznia 1859 w Moskwie, zm. 31 marca 1943 w Aix-les-Bains) – rosyjski historyk, publicysta, polityk. Założyciel i pierwszy przewodniczący Partii Konstytucyjno-Demokratycznej (tzw. kadetów)^[1], kierował organizacją w całym okresie jej istnienia (1905–1918).

Obok Wasilija Makłakowa był głównym ideologiem kształtującego się na przełomie XIX i XX w. rosyjskiego liberalizmu^[2], przyczynił się do jego ożywienia i sformułowania jednolitego programu, w którym naczelnym postulatem była likwidacja w Rosji samodzierżawia i wprowadzenie monarchii konstytucyjnej. Jego program polityczny w znacznej mierze ukształtował się w czasie podróży, jakie odbył przed 1904 do Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Francji. W czasie wojny rosyjsko-japońskiej wzywał do organizacji zgromadzenia ustawodawczego^[3]. W IV Dumie Państwowej w latach 1915–1916 stał na czele Bloku Postępowego, w skład którego weszli wszyscy deputowani poza przedstawicielami skrajnej prawicy i skrajnej lewicy^[4].

1 listopada^?/14 listopada 1916 wystąpił w Dumie, wygłaszając przemówienie, w którym zarzucił rządowi zdradę kraju w przemówieniu, przeplatanym frazą Głupota, czy zdrada. Przemówienie Milukowa miało duży rezonans w kraju i przyczyniło się do wzmożenia nastrojów rewolucyjnych, wyprzedzając rewolucję lutową i obalenie caratu^[5].

Po rewolucji lutowej minister spraw zagranicznych Rządu Tymczasowego pod przewodnictwem ks. Gieorgija Lwowa (15 marca – 18 maja 1917). Odszedł z rządu po kryzysie kwietniowym – protestach w Piotrogrodzie przeciwko zamiarom kontynuowania przez Rosję wojny w sojuszu z Francją i Wielką Brytanią^[6].

Po przewrocie bolszewickim członek Dońskiej Rady Obywatelskiej przy Armii Ochotniczej gen. Ławra Korniłowa, autor jej odezwy. Od maja 1918 w Kijowie, okupowanym przez armię niemiecką, prowadził rozmowy z dowództwem niemieckim w sprawie możliwości wsparcia w walce z bolszewikami, zdezawuowany przez większość działaczy partii, złożył rezygnację z funkcji jej przewodniczącego. W listopadzie 1918 poprzez Turcję wyjechał na Zachód, najpierw do Wielkiej Brytanii, gdzie prowadził działalność polityczną w ramach ruchu Białych. Od 1920 na emigracji we Francji, gdzie zmarł.

Autor prac poświęconych analizie przyczyn rewolucji październikowej. Jako czynnik, który znacząco przyczynił się do sukcesu bolszewików, wskazywał abstrakcyjne i utopijne programy głoszone przez radykalną inteligencję rosyjską^[3].

Pochowany na Cmentarzu Batignolles w Paryżu.

Prace Pawła Milukowa

Государственное хозяйство России в первой четверти XVIII столетия и реформы Петра Великого. — Petersburg 1892 (wydanie II — Sankt Petersburg 1905).(język rosyjski)
Разложение славянофильства. Данилевский, Леонтьев. Вл.Соловьев., Moskwa 1893.
Очерки по истории русской культуры (в 3 частях), СПб.: Издание журнала «Мир Божий», 1896-1903, Paris 1930—1937;.(język rosyjski)
Из истории русской интеллигенции. Сборник статей и этюдов. — Sankt Petersburg 1902.
Год борьбы. — Sankt Petersburg 1907.. download.prlib.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (język rosyjski)
Интеллигенция и историческая традиция // Интеллигенция в России. — Sankt Petersburg 1910
Главные течения русской исторической мысли. — Sankt Petersburg 1913, (język rosyjski)
История второй русской революции Sofia 1921—1924
Национальный вопрос (происхождение национальностей и национального вопроса в России). Berlin 1925.
Эмиграция на перепутье., Paris 1926.
Россия на переломе: Большевистский период русской революции. Paris 1927. Т. 1–2.
Воспоминания (1859—1917). t. 1–2 New York 1955, (język rosyjski)
Живой Пушкин. Paris 1937
Главные течения русской исторической мысли, (język rosyjski)
Вооруженный мир и ограничение вооружении. download.prlib.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)]. (język rosyjski)
Przemówienie Pawła Milukowa na posiedzeniu Dumy (język rosyjski)
О выезде из России Николая II (język rosyjski)
Война и вторая революция Пять дней революции (27 февраля -- 3 марта) (język rosyjski)
Russia and its crisis (1905) (język angielski)
Constitutional government for Russia (1908) (język angielski)
Bolshevism: an international danger (1920) (język angielski)
Russia, to-day and to-morrow (1922). (język angielski)

Przypisy

↑ Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 422.
↑ Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 478.
↑ ^a ^b Billington J. H.: Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 421–424. ISBN 978-83-233-2319-8.
↑ Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 439.
↑ Richard Pipes: Rewolucja Rosyjska. Warszawa: PWN, 1994, s. 205–207. ISBN 83-01-11521-1. Cytat: Milukow przyczynił się do rozdmuchania namiętności rewolucyjnych w stopniu nie mniejszym niż to wszystko, co rząd zdziałał lub czego zaniechał. Efekt jego przemówienia, które wzbudziło ogromne zainteresowanie, gdyż wygłosił je w imieniu najbardziej wpływowej partii politycznej Rosji, podnosiła dodatkowo opinia, jaką cieszył się jako wybitny uczony: było nie do pomyślenia, by człowiek takiej pozycji rzucał tak ciężkie oskarżenia, nie dysponując dowodami..
↑ A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come to Power. The Revolution of 1917 in Petrograd, Haymarket Books, Chicago 2017, ISBN 978-1-60846-793-8, s. XLV–XLVI.

Bibliografia, Literatura, Linki

Richard Pipes: Rewolucja Rosyjska. Warszawa: PWN, 1994. ISBN 83-01-11521-1.
Riasanovsky N. V., Steinberg M. D.: Historia Rosji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009. ISBN 978-83-233-2615-1.

[CITEREFRiasanovskySteinberg2009422-1] Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 422.

[CITEREFRiasanovskySteinberg2009478-2] Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 478.

[bill421-3] Billington J. H.: Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 421–424. ISBN 978-83-233-2319-8.

[CITEREFRiasanovskySteinberg2009439-4] Riasanovsky i Steinberg 2009 ↓, s. 439.

[5] Richard Pipes: Rewolucja Rosyjska. Warszawa: PWN, 1994, s. 205–207. ISBN 83-01-11521-1. Cytat: Milukow przyczynił się do rozdmuchania namiętności rewolucyjnych w stopniu nie mniejszym niż to wszystko, co rząd zdziałał lub czego zaniechał. Efekt jego przemówienia, które wzbudziło ogromne zainteresowanie, gdyż wygłosił je w imieniu najbardziej wpływowej partii politycznej Rosji, podnosiła dodatkowo opinia, jaką cieszył się jako wybitny uczony: było nie do pomyślenia, by człowiek takiej pozycji rzucał tak ciężkie oskarżenia, nie dysponując dowodami..

[6] A. Rabinowitch, The Bolsheviks Come to Power. The Revolution of 1917 in Petrograd, Haymarket Books, Chicago 2017, ISBN 978-1-60846-793-8, s. XLV–XLVI.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]