Paracryphiales
Paracryphiales – rząd roślin nasiennych należący do kladu astrowych (ang. asterids) odpowiadającego w ujęciu Ruggiero i in. nadrzędowi astropodobnych Asteranae. Jest to takson monotypowy obejmujący jedną rodzinę Paracryphiaceae z trzema rodzajami i 36 gatunkami[2][4]. Są to rośliny drzewiaste i krzewiaste, zimozielone, ulistnione spiralnie, występujące we wschodniej Australii oraz na wyspach od Filipin po Nową Zelandię, na wschodzie po Nową Kaledonię[2]. Współczesny zasięg ma charakter reliktowy – dawniej przedstawiciele tej grupy występowali także na półkuli północnej (np. skamieniałości sprzed 83,5 miliona lat (kreda późna) znane są ze Szwecji). Znaczenie użytkowe ma drewno pozyskiwane w Australii z gatunku Quintinia sieberi – bardzo twarde, różowawe, o gęstych słojach[4].
 Sphenostemon comptonii | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd |
Paracryphiales |
| Nazwa systematyczna | |
| Paracryphiales Takht. ex Reveal Novon 2: 239. 13 Oct 1992[3] | |
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Drzewa i krzewy[4].
- Liście
- Skórzaste, pojedyncze, skrętoległe, choć często skupione na pędach w fałszywych okółkach. Przylistków brak. Blaszka całobrzega lub piłkowana[4].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowe i wyrastające w kątach liści kłosy, grona i wiechy. Kwiaty są promieniste i obupłciowe, siedzące lub krótkoszypułkowe. Działki kielicha są wolne w liczbie czterech lub pięciu, rzadko w większej liczbie. Płatków korony często brak lub są w takiej liczbie jak działki kielicha. Pręcików jest 5 do 8, rzadko do 11. Zalążnia jest górna u Paracryphia i dolna u pozostałych rodzajów. Powstaje z różnej liczby owocolistków (od dwóch u Sphenostemion do 15 u Paracryphia), na szczycie zakończonych siedzącymi znamionami[4].
- Owoce
- Pestkowce lub jagody u Sphenostemion, a u pozostałych rodzajów torebki podzielone przegrodami, otwierające się klapkami od dołu[4].
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna rzędu według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
Wraz z m.in. rzędami ostrokrzewowców Aquifoliales, selerowców Apiales i szczeciowców Dipsacales tworzy grupę euasterids II w obrębie kladu astrowych (asterids) należącego do dwuliściennych właściwych (eudicots).
| ← |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
rodzina Paracryphiaceae Airy Shaw in Kew Bull. 18: 265. 8 Dec 1965[3]
- Paracryphia Baker f.
- Quintinia A de Candolle
- Sphenostemion Baillon
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – P. [dostęp 2013-10-27].
- ↑ a b c d e f Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 616-617. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ List of Genera in PARACRYPHIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2013-10-27] (ang.).