Pępowniczka dzwonkowata
Pępowniczka dzwonkowata (Xeromphalina campanella (Batsch) Kühner & Maire) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pępowniczka dzwonkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Xeromphalina campanella (Batsch) Kühner & Maire Icones selectae Fungorum, 6 Texte general 6: 236 (1934) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPo raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1783 r. August Johann Georg Karl Batsch nadając mu nazwę Agaricus campanella. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1934 r. Robert Kühner i René Charles Maire, przenosząc go do rodzaju Xeromphalina[1]. Niektóre synonimy[2]:
- Agaricus campanella Batsch 1783
- Agaricus fragilis Schaeff. 1770
- Micromphale fragile Gray, 1821
- Omphalia campanella (Batsch) P. Kumm. 1871
- Omphalia campanella var. papillata Sacc. 1887
- Omphalina campanella (Batsch) Quél. 1886
- Omphalopsis campanella (Batsch) O.K. Mill. 1968
Polską nazwę nadał Władysław Wojewoda w 1987 r. (z błędną naukową nazwą Xeromphalia campanella). W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka dzwoneczkowata i pniakówka dzwonkowata[3].
Morfologia
edytujŚrednica 0,5–2 cm, początkowo dzwonkowato-wypukły, później wgłębiony. Brzeg prążkowany. Powierzchnia o barwie od żółtej do brązowej, sucha i gładka[4][5]>.
Łukowato zbiegające na trzon, czasami połączone anastomozami[5]. Są tej samej barwy co kapelusz, lub nieco jaśniejsze[4].
Wysokość do 1–1,5 cm, grubość 0,1 cm. Początkowo jest pełny, później pusty. Ma barwę czerwonobrunatną, u nasady pokrywają go brunatne strzępki grzybni[4].
Biały. W kapeluszu bardzo cienki. Nie zmienia barwy po uciśnięciu. Smak i zapach łagodny[4].
Biały[6].
- Cechy mikroskopowe
Zarodnik 5,5–7 × 3–4,5 µm, gładkie, elipsoidalne, słabo do umiarkowanie amyloidalne. Pleurocystydy i cheilocystydy wrzecionowaty, o wymiarach do około 55 × 15 µm. Kaulocystydy maczugowate do wrzecionowatych, do 75 × 15 µm, cienkościenne, w KOH szkliste. Obecne sprzążki[6].
- Gatunki podobne
Pępowniczkę dzwonkowatą trudno pomylić z innymi gatunkami, dzięki darniowatemu wzrostowi na pniakach drzew iglastych. Liczne hełmówki (Galerina) są podobne pod względem pokroju oraz zabarwienia kapelusza, nie mają jednak trzonu ciemnobrązowego, a jedynie jasnobrązowy, ponadto mają ciemny wysyp zarodników[7].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej i Środkowej oraz w Europie i Azji. W Azji rozprzestrzenienie jest słabo znane, wymieniany jest tylko z Japonii i Korei[8]. W Europie Środkowej występuje głównie w górach i na pogórzu, na nizinach jest rzadki, na Półwyspie Skandynawskim natomiast częsty jest również na nizinach[5]. W Polsce jest pospolita[3].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny[3]. Rośnie w różnego typu lasach, czasami również w parkach, na martwych pniach i pniakach drzew iglastych, szczególnie jodły, świerka i sosny. Owocniki wytwarza niemal przez cały rok (przy sprzyjającej pogodzie również w zimie)[3]. Zazwyczaj występuje w dużych grupach[5].
Znaczenie
edytujW Europie uważany jest za niejadalny, jednak na opracowanej dla FAO liście grzybów jadalnych jest wymieniony jako jadalny w Hongkongu i w Meksyku[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 694, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 343, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 103, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b Michael Kuo, Xeromphalina campanella [online], MushroomExpert [dostęp 2024-08-11].
- ↑ Ewald Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 212, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01].
- ↑ Eric Boa, Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people, FAO, 2004 (Non-wood Forest Products 17), ISBN 92-5-105157-7.