Wikipedia

Ostra białaczka promielocytowa

Ostra białaczka promielocytowa, AML z t(15;17)(q22,q21), APL – choroba rozrostowa szpiku kostnego, podtyp ostrej białaczki szpikowej (AML) o wysokim stopniu wyleczalności[1]. Choroba jest spowodowana klonalną proliferacją i nagromadzeniem się nieprawidłowych komórek nowotworowych, których dojrzewanie zostało zahamowane na etapie promielocyta[2]. Charakterystyczną cechą tego podtypu jest częste występowanie zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. W 95% przypadków APL stwierdza się translokację t(15;17)(q22;q21) związaną z receptorem kwasu retinowego. Ostra białaczka promielocytowa typowo dotyka stosunkowo młodych chorych w wieku od 20 do 50 lat.

Ostra białaczka promielocytowa
Ilustracja
Ostra białaczka promielocytowa, rozmaz szpiku kostnego
Klasyfikacje
ICD-10

C92

Objawy

edytuj
Zobacz więcej w artykule Ostra białaczka szpikowa, w sekcji Objawy.

Objawy ostrej białaczki promielocytowej zasadniczo nie różnią się od pozostałych typów ostrej białaczki szpikowej. Występują objawy zaburzeń trzech linii hematopoetycznych i niedoborów we krwi obwodowej dojrzałych krwinek czerwonych, płytek krwi i funkcjonalnych form leukocytów. Niedobór erytrocytów powoduje anemię, która objawia się osłabieniem, łatwą męczliwością, dusznością, bladością skóry i błon śluzowych oraz tachykardią. Skaza krwotoczna jest skutkiem małopłytkowości, która wywołuje krwawienia z dziąseł i nosa, plamicę na skórze i błonach śluzowych, a także potencjalnie groźne dla życia krwawienie z przewodu pokarmowego, krwawienie z dróg rodnych i krwawienie do OUN. W ostrej białaczce promielocytowej często występuje zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC), które niesie ze sobą duże ryzyko krwotoku. Brak prawidłowych limfocytów powoduje wzmożoną podatność na infekcje[3].

Patogeneza

edytuj

W 95% ostrej białaczki promielocytowej stwierdza się translokację t(15;17)(q22;q21), w której w wyniku połączenia genu białka białaczki promielocytowej (PML) kodującego czynnik transkrypcyjny i gen supresorowy z receptorem α kwasu retynoinowego (RARα) dochodzi do powstania białka fuzyjnego[4]. Białko fuzyjne PML/RARα ograniczając odpowiedź na kwas retinowy hamuje transkrypcję i blokuje różnicowanie komórkowe[5]. Kwas retinowy w wysokich dawkach terapeutycznych wiąże PML/RARα, co odwraca blokowanie genów istotnych w prawidłowym dojrzewaniu komórki[6].

Rozpoznanie

edytuj
Zobacz więcej w artykule Ostra białaczka szpikowa, w sekcji Rozpoznanie.

Ze względu na wczesne powikłania śmiertelne z powodu zespołu wykrzepiania wewnątrznaczyniowego istotne jest wdrożenie leczenia po wstępnej diagnozie APL, którą stawia się na podstawie morfologii, immunofenotypowania i występowania DIC. Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie badania molekularnego[7].

Leczenie

edytuj
Zobacz więcej w artykule Ostra białaczka szpikowa, w sekcji Leczenie ostrej białaczki promielocytowej z t(15;17).

Leczenie ostrej białaczki promielocytowej jest oparte na chemioterapii i składa się z trzech faz: indukcji remisji, konsolidacji remisji i leczenia podtrzymującego.

Indukcja remisji

W leczeniu indukcyjnym stosuje się all-trans kwas retinowy (tretynoina, ATRA), antracykliny oraz trójtlenek arsenu (ATO).

Dla chorych o niskim lub pośrednim ryzyku (liczba krwinek białych <10 000/μl) zaleca się stosowanie ATRA w połączeniu z trójtlenkiem arsenu (ATO) lub połączenia ATRA z daunorubicyną i cytarabiną lub ATRA z idarubicyną[8]. Dla chorych o wysokim ryzyku zaleca się połączenie ATRA z cytarabiną i daunoruicyną, połączenie ATRA z idarubicyną lub połączenie ATRA z idarubicyną i trójtlenkiem arsenu[9].

Konsolidacja remisji

Konsolidacja remisji u chorych o niskim lub pośrednim ryzyku polega na podawaniu ATRA w połączeniu z ATO[10], a u chorych z wysokim ryzykiem połączenia cytarabiny z ATRA z idarubicyną, połączenia cytarabiny i daunorubicyny (ATRA tylko w indukcji), połączenia 2 cykli ATO, z kolejnymi 2 cyklami standardowej chemioterapii, a w przypadku nietolerancji antracyklin połączenia ATO z ATRA[11].

Leczenie podtrzymujące

U chorych, którzy osiągnęli remisję molekularną (brak obecności białka fuzyjnego) przez 1-2 lata podaje się ATRA[9].

Rokowanie

edytuj

Remisję po leczeniu indukcyjnym osiąga aż 90-95% leczonych, a oporność jest rzadka[12]. Pięcioletnie przeżycie całkowite jest obserwowane u około 65% leczonych[13].

Epidemiologia

edytuj

Ostra białaczka promielocytowa stanowi około 10-15% przypadków ostrej białaczki szpikowej[14][13].

Ostra białaczka promielocytowa typowo dotyka młodych dorosłych, co wyróżnia go wśród ostrych białaczek szpikowych, których szczyt zapadalności przypada po pięćdziesiątym roku życia. Większość przypadków choroby jest rozpoznawana pomiędzy 20-50 rokiem życia[15]. Zapadalność jest niska u dzieci poniżej 10. roku życia, zwiększa się u młodzieży i osiąga plateau u młodych dorosłych i pozostaje stała aż do sześćdziesiątego roku życia, po czym wyraźnie maleje[2][14]. Zapadalność na APL wynosi 0,18 na 100 000 bez różnic pomiędzy kobietami i mężczyznami[13].

Historia

edytuj

Ostra białaczka promielocytowa została opisana po raz pierwszy w 1957[16]. W 1977 roku zidentyfikowano mutację t(15;17)(q22;q21), która jest istotnym elementem patogenezy choroby[17]. W 1973 roku do leczenia APL wprowadzono antracykliny[18]. Przełomem w leczeniu choroby było wprowadzenie ATRA w 1985[19]. Pierwsze prace Huang i współpracowników pokazujące wysoką skuteczność nowej terapii opublikowano w 1987[20] i 1988[21]. W 1990 roku przeprowadzono kolejne badania nad lekiem w krajach zachodnich[22][23]. W 1992 roku pojawiły się pierwsze doniesienia o skuteczności ATO w leczeniu tej białaczki. Chen i współpracownicy wykazali zależność dawki z efektem klinicznym[24], a Shen i współpracownicy przeprowadzili pierwsze próby kliniczne z lekiem[25].

Klasyfikacja ICD10

edytuj
kod ICD10 nazwa choroby
ICD-10: C92 Ostra białaczka promielocytowa
ICD-10: C92.0 Ostra białaczka szpikowa
ICD-10: C92.4 Ostra białaczka promielocytowa

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Tallman MS. What is the role of arsenic in newly diagnosed APL?. „Best practice & research. Clinical haematology”. 4 (21), s. 659–66, grudzień 2008. DOI: 10.1016/j.beha.2008.09.002. PMID: 19041605. 
  2. ↑ a b M. Vickers, G. Jackson, P. Taylor. The incidence of acute promyelocytic leukemia appears constant over most of a human lifespan, implying only one rate limiting mutation. „Leukemia”. 14 (4), s. 722-6, Apr 2000. PMID: 10764161. 
  3. ↑ Szczeklik i Gajewski 2014 ↓, s. 1636.
  4. ↑ YH. Xiao, WH. Miller, RP. Warrell, E. Dmitrovsky i inni. Pulsed-field gel electrophoresis analysis of retinoic acid receptor-alpha and promyelocytic leukemia rearrangements. Detection of the t(15;17) translocation in the diagnosis of acute promyelocytic leukemia. „Am J Pathol”. 143 (5), s. 1301-11, Nov 1993. PMID: 8238249. 
  5. ↑ SJ. Shah, S. Blumen, I. Pitha-Rowe, S. Kitareewan i inni. UBE1L represses PML/RAR{alpha} by targeting the PML domain for ISG15ylation. „Mol Cancer Ther”. 7 (4), s. 905-14, Apr 2008. DOI: 10.1158/1535-7163.MCT-07-0515. PMID: 18413804. 
  6. ↑ JV. Raelson, C. Nervi, A. Rosenauer, L. Benedetti i inni. The PML/RAR alpha oncoprotein is a direct molecular target of retinoic acid in acute promyelocytic leukemia cells. „Blood”. 88 (8), s. 2826-32, Oct 1996. PMID: 8874178. 
  7. ↑ O'Donnell i in. 2014 ↓, s. 38.
  8. ↑ O'Donnell i in. 2014 ↓, s. 40.
  9. ↑ a b O'Donnell i in. 2014 ↓, s. 41.
  10. ↑ O'Donnell i in. 2014 ↓, s. 43.
  11. ↑ O'Donnell i in. 2014 ↓, s. 43-44.
  12. ↑ MA. Sanz, D. Grimwade, MS. Tallman, B. Lowenberg i inni. Management of acute promyelocytic leukemia: recommendations from an expert panel on behalf of the European LeukemiaNet. „Blood”. 113 (9), s. 1875-91, Feb 2009. DOI: 10.1182/blood-2008-04-150250. PMID: 18812465. 
  13. ↑ a b c Y. Chen, H. Kantarjian, H. Wang, J. Cortes i inni. Acute promyelocytic leukemia: a population-based study on incidence and survival in the United States, 1975-2008. „Cancer”. 118 (23), s. 5811-8, Dec 2012. DOI: 10.1002/cncr.27623. PMID: 22707337. 
  14. ↑ a b Ivan Petković, Ivica Pejčić, Svetislav Vrbić. New frontiers of target therapy in oncology: acute promyelocytic leukemia. „Acta facultatis medicae naissensis”, 2014. DOI: 10.2478/afmnai-2014-0002. [dostęp 2015-04-24]. 
  15. ↑ RC. Ribeiro, E. Rego. Management of APL in developing countries: epidemiology, challenges and opportunities for international collaboration. „Hematology Am Soc Hematol Educ Program”, s. 162-8, 2006. DOI: 10.1182/asheducation-2006.1.162. PMID: 17124056. 
  16. ↑ Tallman MS., Altman JK. Curative strategies in acute promyelocytic leukemia.. „Hematology / the Education Program of the American Society of Hematology. American Society of Hematology. Education Program”, s. 391–9, 2008. DOI: 10.1182/asheducation-2008.1.391. PMID: 19074116. 
  17. ↑ RL. Reddick, JC. Costa, SJ. Marx. Parathyroid hyperplasia and parathyromatosis. „Lancet”. 1 (8010), s. 549, Mar 1977. PMID: 65648. 
  18. ↑ J. Bernard, M. Weil, M. Boiron, C. Jacquillat i inni. Acute promyelocytic leukemia: results of treatment by daunorubicin. „Blood”. 41 (4), s. 489-96, Apr 1973. PMID: 4510926. 
  19. ↑ ZY. Wang, Z. Chen. Acute promyelocytic leukemia: from highly fatal to highly curable. „Blood”. 111 (5), s. 2505-15, Mar 2008. DOI: 10.1182/blood-2007-07-102798. PMID: 18299451. 
  20. ↑ ME. Huang, YC. Ye, SR. Chen, JC. Zhao i inni. All-trans retinoic acid with or without low dose cytosine arabinoside in acute promyelocytic leukemia. Report of 6 cases. „Chin Med J (Engl)”. 100 (12), s. 949-53, Dec 1987. PMID: 3133168. 
  21. ↑ ME. Huang, YC. Ye, SR. Chen, JR. Chai i inni. Use of all-trans retinoic acid in the treatment of acute promyelocytic leukemia. „Blood”. 72 (2), s. 567-72, Aug 1988. PMID: 3165295. 
  22. ↑ L. Degos, C. Chomienne, MT. Daniel, R. Berger i inni. Treatment of first relapse in acute promyelocytic leukaemia with all-trans retinoic acid. „Lancet”. 336 (8728), s. 1440-1, Dec 1990. PMID: 1978887. 
  23. ↑ S. Castaigne, C. Chomienne, MT. Daniel, P. Ballerini i inni. All-trans retinoic acid as a differentiation therapy for acute promyelocytic leukemia. I. Clinical results. „Blood”. 76 (9), s. 1704-9, Nov 1990. PMID: 2224119. 
  24. ↑ GQ. Chen, XG. Shi, W. Tang, SM. Xiong i inni. Use of arsenic trioxide (As2O3) in the treatment of acute promyelocytic leukemia (APL): I. As2O3 exerts dose-dependent dual effects on APL cells. „Blood”. 89 (9), s. 3345-53, May 1997. PMID: 9129041. 
  25. ↑ ZX. Shen, GQ. Chen, JH. Ni, XS. Li i inni. Use of arsenic trioxide (As2O3) in the treatment of acute promyelocytic leukemia (APL): II. Clinical efficacy and pharmacokinetics in relapsed patients. „Blood”. 89 (9), s. 3354-60, May 1997. PMID: 9129042. 

Bibliografia

edytuj
  • MR. O'Donnell, MS. Tallman, CN. Abboud, JK. Altman i inni. Acute myeloid leukemia, version 2.2014. „National Comprehensive Cancer Network”, 2014. 
  • Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2014. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2014. ISBN 978-83-7430-405-4.

  Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ostra_białaczka_promielocytowa&oldid=73019491”