Nexhmije Hoxha
Nexhmije Hoxha z domu Xhuglini (ur. 8 lutego 1921 w Bitoli[1], zm. 26 lutego 2020 w Tiranie[2]) – albańska działaczka komunistyczna, nauczycielka i dziennikarka, żona przywódcy albańskiego Envera Hoxhy.
.jpg)
| |
| Imię i nazwisko po urodzeniu |
Nexhmije Xhuglini |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Przewodnicząca Frontu Demokratycznego | |
| Okres |
od 1985 |
| Przynależność polityczna | |
| Małżonek | |
.svg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
| Order Bohatera Pracy Socjalistycznej | |
Życiorys
edytujCórka Naxhije i Tevfika. Pochodziła z muzułmańskiej rodziny albańskiej, która w 1928 przybyła z Dibry i osiadła w Tiranie, gdzie jej ojciec pracował jako księgowy. W 1941 ukończyła elitarną szkołę średnią dla dziewcząt Nana Mbretneshe[1]. 10 listopada 1941 została zarejestrowana jako członkini Albańskiej Partii Faszystowskiej, dzięki czemu od grudnia 1941 mogła podjąć pracę w szkole w Tiranie[3]. Na tym stanowisku pracowała do 1 listopada 1942[3].
Pierwsze kontakty z działaczami komunistycznymi (Qemal Stafa) nawiązała w 1937. W organizacji młodzieżowej Komunistycznej Partii Albanii działała od 1941. W czasie okupacji niemieckiej kierowała podziemnym pismem „Kobieta Albańska” (alb. Gruaja Shqiptare). W 1944 r. trafiła do 1 Dywizji Uderzeniowej Armii Narodowo-Wyzwoleńczej, gdzie zajmowała się propagandą. Po wyzwoleniu ukończyła korespondencyjnie studia z zakresu języka i literatury albańskiej[4].
W 1944 r. znalazła się w sekretariacie I kongresu Albańskiego Związku Kobiet Antyfaszystowskich, a od 1946 po usunięciu Olgi Plumbi kierowała Albańskim Związkiem Kobiet (Bashkimi të Grave të Shqipërisë)[1].
W latach 1945–1991 zasiadała w parlamencie albańskim, początkowo w składzie komisji spraw zagranicznych, a potem w komisji kultury. Od 1966 kierowała Instytutem Studiów Marksistowsko-Leninowskich APP. W latach 80. identyfikowana z grupą skrajnie konserwatywną w partii, niechętnej jakimkolwiek zmianom. Po śmierci Envera Hoxhy w 1985 wybrana przewodniczącą Frontu Demokratycznego. Kierowała tą organizacją do 1990, kiedy ją rozwiązano.
W 1991 r. została usunięta z partii i poddana krytyce w organie partyjnym Zëri i popullit. Od 5 grudnia 1991 przebywała w areszcie domowym[1]. 27 stycznia 1993 sąd w Tiranie skazał ją na 9 lat więzienia za defraudację i nadużycie władzy. Stanowisko N. Hoxhy na procesie zaprezentował adwokat Teodor Mosko – oskarżona odrzucała jakiekolwiek zarzuty twierdząc, że są przykładem politycznej zemsty. W apelacji wyrok podwyższono do 11 lat więzienia[5]. Wolność odzyskała na mocy amnestii, w styczniu 1997.
1 stycznia 1945 poślubiła Envera Hoxhę, z którym była związana do jego śmierci. Z tego związku przyszło na świat troje dzieci – dwóch synów (Ilir i Sokol) oraz córka (Pranvera). W ostatnich latach życia N. Hoxha poświęcała się obronie dobrego imienia męża, uczestnicząc w obchodach rocznicowych ku jego czci w rodzinnej Gjirokastrze. Wydała trzy tomy wspomnień Jeta ime me Enverin (Moje życie z Enverem, dwutomowe) oraz Miqesi i tradhtuar (Zdradzona przyjaźń). Zmarła w domu rodzinnym w tirańskiej dzielnicy Lapraka[6]. W chwili śmierci była najstarszym żyjącym członkiem komunistycznego kierownictwa Albanii. 27 lutego 2020 została pochowana na cmentarzu Sharre w Tiranie, obok grobu Envera Hoxhy.
Odznaczona Orderem Bohatera Pracy Socjalistycznej (Hero i Punës Socialiste). Dekretem Prezydenta Republiki z 13 lutego 1995 Nexhmije Hoxha za udział w ludobójstwie narodu albańskiego została pozbawiona wszystkich odznaczeń i tytułów honorowych[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 37–38. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ TemA Online, Wife of communist dictator Enver Hoxha dies aged 99 [online], Gazeta Tema [dostęp 2020-02-26] (alb.).
- ↑ a b “Si përfitoi Nexhmija nga tesera e Partisë Fashiste” [online], Panorama, 2016 (alb.).
- ↑ Ndahet nga jeta në moshën 99-vjeçare Nexhmije Hoxha [online], balkanweb.com, 6 października 2023 (alb.).
- ↑ Owen Pearson: Albania as dictatorship and democracy: from isolation to the Kosovo War, 1946-1998. New York: I.B. Tauris, 2006, s. 656.
- ↑ Shuhet në moshën 99-vjeçare Nexhmije Hoxha! Djali: Ia kushtoi jetën lirisë së atdheut, krenar për veprën e saj = 2020-02-26 [online], shqiptarja.com, 26 lutego 2020 (alb.).
- ↑ Sali Berisha ia hoqi dekoratat Enver Hoxhës dhe Nexhmijes qe në 1995, por pse u mbajt sekret? = 2020-01-10 [online], berati.tv, 12 maja 2018 (alb.).
Bibliografia
edytuj- Riccardo Orizio: Diabeł na emeryturze. Warszawa: Zysk i Ska, 2004. ISBN 83-7298-466-2.
- Tadeusz Czekalski, Nedżmije Hodża – strażniczka pamięci o albańskim komunizmie, [w:] Komunistyczni bohaterowie, tom. 2, Przemiana, bunt, odrzucenie, red. Magdalena Bogusławska, Zuzanna Grębecka, Wyd. Libron, Kraków 2012.
- N.Hoxha, List z więzienia 1992