Najem przymusowy
Najem przymusowy – w okresie feudalizmu rodzaj pańszczyzny, zwany także narzutem lub narzutką. W Królestwie Polskim zniesiony 7 czerwca 1846 roku ukazem czerwcowym cara Mikołaja I Romanowa.
Z najmu przymusowego feudał korzystał przede wszystkim w okresie nawału prac rolnych, a praca wykonywana przez chłopa w majątku ziemskim (folwarku)[1] opłacana była przez właściciela ziemskiego poniżej ceny najmu wolnego. Zdarzały się przypadki, iż pracownik zatrudniony w ramach najmu wolnego otrzymywał za dniówkę zapłatę w wysokości 15–24 grosze, a chłop wykonujący taką samą pracę w ramach najmu przymusowego otrzymywał za dniówkę zapłatę wynoszącą ledwie 2–3 grosze[2].
Po powstaniu listopadowym w województwie krakowskim za dzień ciężkiej pracy chłop otrzymywał 6 groszy, okazuje się, że w tym czasie rząd na utrzymanie więźnia przeznaczał wyższą kwotę[3]. W dobrach narodowych najem przymusowy został zniesiony razem z daremszczyznami rozporządzeniem Izby Administracyjnej Dóbr Koronnych z 8 kwietnia 1817 roku, natomiast we wsiach dóbr prywatnych (szlacheckich i kościelnych) przetrwał dłużej i był pilnie egzekwowany[4]. Przykładowo, komornice w Małopolsce za pracę wykonywaną w ramach najmu przymusowego otrzymywały od plebanii 15 groszy w lecie i 10 groszy w zimie[5].
Pomimo zniesienia najmu przymusowego, jeszcze przez wiele lat środowiska feudałów domagały się jego przywrócenia, czyli zmuszenia chłopów do pracy w należących do nich majątkach feudalnych za zaniżaną odgórnie zapłatę[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Bobrowicz 1843 ↓, s. 72,73.
- ↑ Lech 1965 ↓, s. 72.
- ↑ Przeniosło i Wiech 2002 ↓, s. 14.
- ↑ Joanna Kowalik: Regulamin powinności włościan dóbr Kąkolewnica
- ↑ Studia z dziejów Polski w okresie oświecenia. Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1957, tom 1, s.93.
- ↑ Leszczyński 2023 ↓, s. 196.
Bibliografia
edytuj- Jan Nepomucen Bobrowicz: O uregulowaniu stosunków włościańskich w Wiel. ks. Poznańskiem i o potrzebie zastosowania tegoż do królestwa Polskiego. Lipsk: 1843.
- Marian Lech: Za króla Sasa. Warszawa: 1965.
- Adam Leszczyński: Obrońcy pańszczyzny. Warszawa: 2023. ISBN 978-83-67075-78-7.
- Marek Przeniosło, Stanisław Wiech, Wieś polska wobec wyzwań, przełomów i zagrożeń (XIX i XX w.), wyd. 1, Kielce: Wszechnica Świętokrzyska w Kielcach, Kieleckie Towarzystwo Naukowe w Kielcach, 2002, ISBN 83-88274-01-5.