Mudżahedin
Mudżahedin (arab. مجاهد, dosł. „bojownicy”, po arabsku jest to liczba mnoga od słowa مجاهد mudżahid, dosł. „bojownik”) – uczestnik dżihadu, muzułmanin walczący z niewiernymi[1]. Mudżahedini prowadzą w wielu krajach walkę partyzancką przeciwko okupantom lub przeciw nieakceptowanej władzy.
Afganistan
edytujAfgańscy mudżahedini to różne zbrojne grupy opozycyjne, odwołujące się do radykalnego islamu, które od lat siedemdziesiątych XX wieku zwalczały świeckie i reformatorskie rządy, wspierane przez ZSRR. Po wojskowym zamachu stanu w roku 1978 mudżahedini zaktywizowali swoją działalność, gdy rząd wprowadził szereg reform utrzymanych w zachodnim stylu wprowadzając m.in. równouprawnienie kobiet (na mocy którego zakazano m.in. kupowania żon) co nie spodobało się ortodoksyjnie religijnej części społeczeństwa[2]. W tym też czasie otrzymali wsparcie ze strony CIA. Podczas radzieckiej interwencji w Afganistanie (1979–1989) walczyli z Armią Radziecką, wspierającą rząd tego kraju. Stany Zjednoczone wspólnie z rządami Pakistanu, Arabii Saudyjskiej, Izraela i Egiptu dostarczały wszelkie środki niezbędne do prowadzenia walki przez mudżahedinów, głównie broń i amunicję oraz medykamenty. Partyzanci mieli swoje bazy szkoleniowe na terenie Pakistanu, skąd często przeprowadzali brawurowe ataki na oddziały wroga. Pomoc była przekazywana za pośrednictwem pakistańskiego wywiadu Inter-Services Intelligence. Po roku 1985[3] doszło do ukształtowania się siedmiu głównych stronnictw polityczno-militarnych (ogólna liczba ugrupowań mudżahedinów w czasie tej wojny sięgała 50). Wszystkie bazowały doktrynalnie na islamie, z czego trzy były tradycjonalistyczne i monarchistyczne, a cztery fundamentalistyczne i republikańskie. W 1985 roku tych siedem ugrupowań powołało w Peszawarze koalicję pod nazwą Islamski Sojusz Mudżahedinów Afgańskich („Sojusz Siedmiu”).
Nazwa ugrupowania | Przywódcy | Liczebność w tys. |
---|---|---|
Hezb-i Islami | Gulbuddin Hekmatjar | 35 |
Hezb-i Islami | Junis Chalis | 10 |
Dżamiat-i Islami | Burhanuddin Rabbani | 20 |
Ittehad-i Islami Baraj Azadi-je Afghanistan | Abdul Rasul Sayyaf | 15 |
Mehaz-i Melli-je Islami | Sayed Ishaq Gailani | 20 |
Dżebhe-i Melli-je Nejat | Sibghatullah Mojaddedi | 35 |
Harakat-i Inqilab-i Islami | Muhamed Nabi Muhamedi Rafiullah Moezan Nasrullah Mansur |
35 |
Mudżahedini byli jedną z formacji wspieranych w ramach tzw. doktryny Reagana, a prezydent USA nazywał ich „bojownikami o wolność”. Mudżahedinów wspomagali zagraniczni ochotnicy z krajów arabskich i muzułmańskich, którzy przyjeżdżali walczyć w „świętej wojnie” (dżihad) z bezbożnym komunizmem.
Przez żołnierzy radzieckich rzadko kiedy byli nazywani „mudżahedinami”. Najczęściej byli to dla nich „duszmeni”, „duchy” lub zupełnie pejoratywnie – „małpy”[5].
Oprócz religijnych mudżahedinów mniejszą grupę antyrządowych i antyradzieckich rebeliantów stanowiły organizacje maoistowskie, tj. Organizacja Wyzwolenia Afganistanu, Organizacja Wyzwolenia Ludu Afgańskiego czy Afgański Front Mudżahedinów Walki o Wolność[6].
Iran
edytujIrańscy mudżahedini (Organizacja Bojowników Ludu, następnie Ludowi Mudżahedini) stanowili jedną z grup opozycyjnych zarówno przed rewolucją islamską w czasach monarchii Pahlawich, jak i po rewolucji, za rządów ajatollahów. Ich nietypowa ideologia przechodziła kilka przemian. W związku z połączeniem swoistej interpretacji islamu i eksperymentów z filozofią marksizmu oraz świeckiego nacjonalizmu, organizacja deklaruje się jako islamska i socjalistyczna. Początkowo była ruchem świeckim, w dodatku reformistycznym, a nie rewolucyjnym. Pod wpływem idei opozycyjnego intelektualisty Ali Szariatiego mudżahedini przyjęli doktrynę „rewolucyjnego szyizmu”. Na początku lat 70. XX wieku na fali popularności idei lewicowych wzbogacili swoją ideologię o marksizm. Wyspecjalizowali się w działaniach partyzantki miejskiej równolegle z inną organizacją zbrojnego podziemia, tzw. fedainami ludowymi.
Ich pierwszą akcją było w 1971 roku podłożenie bomby pod elektrownię w Teheranie i nieudana próba porwania samolotu w proteście przeciwko wystawnym obchodom 2500-lecia monarchii irańskiej. W latach siedemdziesiątych mudżahedini ludowi atakowali obiekty kojarzone z reżimem szacha, jak posterunki policji, oraz dokonywali zamachów na zachodnich doradców wojskowych i cywilnych. Tajna policja SAWAK wyjątkowo brutalnie postępowała z zatrzymanymi członkami organizacji, torturując ich i mordując. W listopadzie 1979 roku mudżahedini ludowi brali udział w ataku na ambasadę USA w Teheranie. Po rewolucji islamskiej przeszli do opozycji, organizując ataki terrorystyczne przeciwko nowej władzy. W odpowiedzi reżim Chomeiniego zwalczał organizację surowymi represjami, nie cofając się przed doraźnymi egzekucjami. W 2009 roku szefowie dyplomacji Unii Europejskiej postanowili usunąć mudżahedinów ludowych z listy grup terrorystycznych[7].
Liczne grupy, popierające rewolucję Chomeiniego (m.in. grupa odpowiadająca popularnym w Egipcie Braciom Muzułmańskim, wyjątkowo skrajnej organizacji fanatyków islamu), powołały także organizację o nazwie Mudżahedini Rewolucji Islamskiej.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ mudżahid, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-10-13] .
- ↑ Bogusz Szymański: Początek interwencji ZSRR w Afganistanie. www.edulandia.pl, 2009-10-15. [dostęp 2016-01-30].
- ↑ Rodric Braithwaite; Afgańcy, Ostatnia wojna imperium; Kraków 2012.
- ↑ Tabela z: A. Kowalczyk, Afganistan 79–89, Warszawa 1994.
- ↑ Carey Schofield, Komandosi rosyjscy, Warszawa 1996.
- ↑ „Interview with Afghan revolutionary”.
- ↑ Bruksela wzmacnia irańską opozycję. 2009-01-23. [dostęp 2016-01-30].