Muchomor rdzawobrązowy

Muchomor rdzawobrązowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	muchomorowate
Rodzaj	muchomor
Gatunek	muchomor rdzawobrązowy
	Nazwa systematyczna
	Amanita fulva Fr.; Observ. mycol. 1: 2 (Kopenhaga, 1815)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Muchomor rdzawobrązowy (Amanita fulva Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)^[1]

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten opisany został przez Jacoba Christiana Schäffera w roku 1774 jako Agaricus fulvus. W 1815 r. Elias Fries przeniósł go do rodzaju Amanita (muchomor)^[1]. Później ze względu na brak pierścienia na trzonie umieszczono go w rodzaju Amanitopsis. Obecnie jednak cechę tę uważa się za niewystarczającą i za prawidłową nazwę uważa się diagnozę E. M. Friesa^[2].

Synonimy naukowe^[3]:

Agaricus fulvus Schaeff. 1774
Amanita fulva f. alba (Courtec.) Contu 1986
Amanita fulva Fr. (1815) f. fulva
Amanita vaginata var. fulva (Fr.) Gillet 1874
Amanitopsis fulva (Fr.) W.G. Sm. 1908
Amanitopsis fulva f. alba Courtec., Miscell 1986
Amanitopsis fulva (Schaeff.) W.G. Sm. f. fulva
Amanitopsis vaginata var. fulva (Fr.) Sacc. 1887
Vaginata fulva (Fr.) A.H. Sm. 1949

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 1992 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako muchomor brunatny, bedłka, muchar pochwiasty, mglejarka pochwiasta forma płowa, bedłka mglejarka odmiana żółta, muchomor mglejarka^[4]. Używane są także nazwy czubek, panienka, wyskoczek i żydówka. Używana w niektórych regionach nazwa "czubajka" jest myląca, ponieważ odnosi się w polskim nazewnictwie do rodzaju Macrolepiota^[5].

Morfologia

Kapelusz

Średnica od 3 do 10 cm, początkowo dzwonkowato stożkowy, później łukowaty z niewielkim garbkiem, na koniec płasko rozpostarty bez garbka/ Jest wyraźnie prążkowany na brzegu, nagi, gładki, przeważnie bez pozostałości osłony, w wilgotnych warunkach lepko oślizgły, jasnobrązowy, pomarańczowobrązowy, na koniec czerwonobrązowy. Czasami na powierzchni znajdują się siwawe resztki osłony. Skórka daje się ściągnąć z całego kapelusza^[6].

Blaszki

Średniogęste, nieprzyrośnięte do trzonu, białe lub jasnosiwe^[6].

Trzon

Wysokość 8-15 cm, średnica 0,8-1,2 cm, cylindryczny, zwężający się ku górze, gładki, bez pierścienia, u starszych okazów rurkowaty, biały do ochrowobrązowego. Podstawę trzonu otacza błoniasta, luźna pochwa, mająca charakterystyczne dla tego gatunku cechy; jest błoniasta, dołem przyrośnięta, górą wolna, luźna, sięgająca aż do 1/4 wysokości owocnika. Ma kolor od białego do ochrowobrązowego^[6].

Miąższ

Miąższ jest wodnisty i białawy, kruchy, cienki, zapach niewyraźny, smak słodkawy^[6].

Wysyp zarodników

Biały lub kremowy. Zarodniki kuliste, nieamyloidalne, o rozmiarach 9.7-12.5 × 9,7-12.5 μm^[7].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i Afryce^[8]. W Polsce jest pospolity^[4].

Rośnie w lasach liściastych i iglastych od nizin do gór, na ziemi, szczególnie pod świerkami, ale także pod sosnami, dębami, bukami i brzozami^[6].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[4], grzyb jadalny^[6], jednak odradza się jego zbieranie, można go bowiem pomylić z innymi, trującymi gatunkami grzybów^[7].

Gatunki podobne

muchomor żółtawy (Amanita crocea), który tworzy większe owocniki i ma kapelusz o żywym pomarańczowym kolorze^[6].
muchomor szarawy (Amanita vaginata). Zwykle ma szarawe odcienie, ale istnieją odmiany o ubarwieniu bardzo podobnym do muchomora rdzawobrązowego. Różnią się pochwą^[9]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
↑ Fraiture A. (1993). Les Amanitopsis d'Europe (in French). Jardin Botanique Nationale de Belgique. s. 75–8
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ Marcin AndrzejM.A. Kotowski Marcin AndrzejM.A., MarcinM. Pietras MarcinM., ŁukaszŁ. Łuczaj ŁukaszŁ., Extreme levels of mycophilia documented in Mazovia, a region of Poland, „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”, 15 (1), 2019, s. 12, DOI: 10.1186/s13002-019-0291-6, ISSN 1746-4269 [dostęp 2019-02-13] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ ^a ^b Rogers Mudhrooms. [dostęp 2013-09-04]. (ang.).
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).

[2] Fraiture A. (1993). Les Amanitopsis d'Europe (in French). Jardin Botanique Nationale de Belgique. s. 75–8

[3] Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).

[checklist-4] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[5] Marcin AndrzejM.A. Kotowski Marcin AndrzejM.A., MarcinM. Pietras MarcinM., ŁukaszŁ. Łuczaj ŁukaszŁ., Extreme levels of mycophilia documented in Mazovia, a region of Poland, „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”, 15 (1), 2019, s. 12, DOI: 10.1186/s13002-019-0291-6, ISSN 1746-4269 [dostęp 2019-02-13] .

[wag-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[mushroom-7] Rogers Mudhrooms. [dostęp 2013-09-04]. (ang.).

[8] Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].

[griz-9] Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]