Morfa (grzyby)
Morfa – stadium życiowe grzybów różniące się sposobem rozmnażania lub budową. Termin te zwyczajowo odnosi się do grzybów gromady Ascomycota i Basidiomycota.
Morfy płciowe
edytujPod względem rozmnażania wyróżnia się następujące morfy:
- teleomorfa – morfa tworząca zarodniki płciowo (stadium rozmnażania płciowego), typowo w kształcie owocnika,
- anamorfa – morfa tworząca zarodniki wegetatywnie (stadium rozmnażania bezpłciowego), często w kształcie grzybów strzępkowych,
- synanamorfa – różne morfologicznie anamorfy wytwarzane przez jednego grzyba,
- holomorfa – grzyby obejmujące zarówno stadium telemorficzne, jak i anamorficzne[1].
Grzyby rozmnażające się wyłącznie bezpłciowo (anamorfy) dawniej zaliczane były do grupy grzybów niedoskonałych, zwanych też grzybami anamorfowymi lub mitotycznymi[2]. Czasami dochodziło do sytuacji, że forma anamorficzna i teleomorficzna tego samego gatunku grzyba zaliczona była do dwóch różnych gatunków: jeden należał do grupy grzybów niedoskonałych, drugi do całkiem innej grupy grzybów workowych. Wynikało to z tego, że jeden ze stadiów obserwowany jest tylko w ściśle określonym czasie lub warunkach, dlatego czasem trudno skojarzyć ze sobą różne stadia grzyba tego samego gatunku. U niektórych grzybów forma bezpłciowa jest tak dobrze przystosowana ewolucyjnie, że formy płciowej – teleomorfy nie odkryto wcale. W takich przypadkach w celu klasyfikacji i określenia podobieństwa analizuje się genom metodami biologii molekularnej[1]. Tak np. Trichoderma viride i Hypocrea rufa uznawane były za różne gatunki, dzięki nowoczesnym metodom mykologom udało się ustalić, że H. rufa jest anamorfą T. viride, a więc synonimem, a nie odrębnym gatunkiem[3]. Dla większości gatunków grzybów workowych i podstawkowych nie udało się jednak ustalić ich anamorfy, z tego też względu w 1994 r. na Międzynarodowym Kongresie Botanicznym w Tokio ustalono, że nadrzędnym kryterium podziału grzybów będą własności stadium płciowego. Tym samym w nowej klasyfikacji grzybów brak odrębnego taksonu dla grzybów niedoskonałych[4].
Grzyby strzępkowe i drożdżowe
edytujNiektóre gatunki grzybów mogą, w zależności od czynników zewnętrznych, tworzyć dwie formy morfologiczne:
- forma strzępkowa – w postaci strzępek
- forma drożdżowa – w postaci podobnej do tzw. drożdzy Saccharomyces cerevisiae[5].
Grzyby te nazywa się grzybami dymorficznymi. U większości gatunków tych grzybów przemiana formy strzępkowej w drożdżową zachodzi pod wpływem różnic temperatury, z tego powodu nazywa się je także też grzybami termodymorficznymi[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Patrick R. Murray, Ken S. Rosenthal, Michael A. Pfaller, Mikrobiologia, Wrocław 2011.
- ↑ Janusz Błaszkowki, Mariusz Tadych, Tadeusz Madej, Przewodnik do ćwiczeń z fitopatologii, Szczecin: wyd. AR w Szczecinie, 1999, ISBN 83-87327-23-9.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-10-26] (ang.).
- ↑ Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia. Podstawy fitopatologii, t. 1, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2010, s. 78–468, ISBN 978-83-09-01063-0.
- ↑ a b G.M. Gauthier, Dimorphism in Fungal Pathogens of Mammals, Plants, and Insects, „PLOS pathogens”, 2015, s. 1–7, DOI: 10.1371/journal.ppat.1004608.